T. C. GençLİk ve spor bakanliğI
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
| MANZUM MUKADDİME
19 Yusuf Has Hacib ■ 1 Her şeyden önce gelen bir olan Allah’tır Sonsuz hamd ve övgü ancak ona yaraşır 2 Ululuk sahibi, güçlü, zü-1-celal Yaratan, türeten ve kadir kemal 3 Yerin, göğün ve yaratılmış olanların Rızkını hazırlamıştır, sen güle güle ye 4 Saymadan verir herkese rızkını Herkese yedirir ama yemez kendi 5 Aç koymaz hiçbir zaman bütün canlıları Yedirir içirir yarattıklarının tamamını 6 Nasıl ki diledi her şey oldu Her kimi dilerse kılar onu ulu 7 Salat ve selam o seçilmiş resule Yine arkadaşlarına saygı ve selam 8 Muhammed Peygamber yaratılanların başıdır Bütün bunların o göz üstünde kaşıdır 9 Yine bu kitap çok azizdir Bilen için bir bilgi denizidir 10 Bezenmiş değerli bilgilerle Sen artık şükret kanaat ile 11 Bütün parçalarında büyüklerin sözü Sıralanıp dizilmiştir inciler gibi 20 ■ Kutadgu Bilig 12 Bu Meşrik meliki, Maçinliler beyi Bilgili, anlayışlı, dünyanın önde gelenleri 13 Hepsi bu kitabı alıp benimsemiş Hazine içine koyup gizlemiş 14 Birinden birine miras olarak kalır Başkalarına vermez kendine alır 15 Yararlıdır bu [kitap] yok hiç zararı Çoğu Türkler anlamaz bunun manasını 16 Kitabı işitenler bilir ancak onu Her okuyan yazan anlayamaz bunu 17 Elini tutup yol gösterir bak kitabın sözleri Her iki dünyada düzenlenir işleri 18 Çin ü Maçin bilgelerinin hepsi Övmüşlerdir bunun güzelliğini 19 Bu Meşrik ilinde, Türk ve Çin’de Bunun gibi başka bir kitap yoktur 20 Kitabın kadrini de bilgili bilir Akılsız kişiden zaten ne beklenir 21 Değme kişiye kitabı vermemeli Dostun bile olsa emin olmamalı 22 Nasıl ki bilgisiz bilemezse bunu Akıllı anlayıp gözetir onu 23 [Yazar] Buğra Han zamanında Yine han dilince yazmış bunu 24 Bunun gibi bir kitabı daha önce kim yazmış, Bundan sonra da böyle ustaca kim söyleyebilir 25 Böyle bir kitabı yapacak hani Yapan olursa ben överim onu 26 Her kent, ülke ve sarayda Ayrı ayrı ad verilmiştir bu kitaba 21 Yusuf Has Hacib ■ 27 Her ilin büyüğü, bilgesi tutup Ad vermiş o ilin töresine uyup 28 Çinliler Edebü’l-Mulûk diye adlandırır Maçinliler Enisü’l-Memalik adını verir 29 Bu Meşrik ilinde ulular buna Zinetü’l-Ümera diyorlar, doğru 30 İranlılar buna Şahname derler Turanlılar Kutadgu Bilig diye anar 31 Ne türlü sözler değişik dillerdeki Kullanılmış bunun için bak bütün illerdeki 32 Yine bu kitaba ad vermiş olan O iyi kulları Allah esirgesin 33 Ey bu kitabı makbul bulan Türk dilinde böyle bir eser gördün mü 34 Yine bu kitap yararlıdır herkese Daha çok kentleri yöneten meliklere 35 Bu mülkü yönetenlerin kimler olduğunu Onlara gerekli olanları bilgeler söylüyor 36 Meliklerin korunmasının gerekleriyle Egemenliğin tertip ve şartı 37 Mülkün harap olması, bekasının nedeni Egemenliğin kalıcı olması ya da nasıl elden çıktığı 38 Yine bu ordu ve askerin nasıl toplanacağı Konak yerinin ve sefer yolunun nasıl bulunacağı 39 Bunların tertibini de kitapta açıklamış Hepsini seçerek ayırmış 40 Yine mülkü güçle elinde tutan kişi Yararlı insanlara buyurdu işi 41 Anlayışlı birisi gerekli bu işlere Işık vermesi için ay nasıl bağışlandıysa 22 ■ Kutadgu Bilig 42 Halkının hakkı vardır melikler üzerinde Melikin hakkı da halkının üzerinde 43 Yine bu halk gözetsin onu Melik de gözetsin onların tenini ve canını 44 Bir de meliklerin nasıl savaş edeceğini Savaşta ordularını nasıl dizeceğini 45 Söyler, bak nasıl yapılır hile Düşman askerini yenmek isterse 46 Melikin nasıl davranması gerek ki Halkı da ona gönülden uysun 47 Bu türlü meliki halkı sever Yüzünü göreyim diye ona koşar 48 Uğurlu diye kimleri hizmetine alıp yakın tutmalı Kimleri uğursuz diye kovmalı 49 Kimi kendine bağlayıp yakın tutmak Kimi uğursuz diye kendinden uzaklaştırmalı 50 Yine nasıl siyaset edip baş kesmeli İkincisi nasıl ferasetle gönül almalı 51 Nasıl akıllı, bilgili, alp yürekli olmalı Hazineyi nasıl doldurup akıtmalı 52 [Hakan] ne kadar güçlü olursa halkın üzerinde O kadar rahat olur bütün işlerinde 53 Bu birkaç harf benden mirastır sana Bana da dua etmeyi unutma 54 Dikkat edersen kitabı derleyen kişi Hünerli biriymiş, kişiler başı 55 Bu türlü erdemler, akıllar ile Süslemiş yaşamını ve mutlu olmuş 56 Dürüstlük, saygı ve ibadeti benimsemiş Günahtan sakınan, bilgili, temiz biriymiş 23 Yusuf Has Hacib ■ 57 Yaşadığı yer Kuz-Ordu ilidir Soylu bir ailedendir, dili de ona göredir 58 Doğduğu ilinden çıkıp ayrılmış, Kitabını koşuk olarak yazıp tamamlamış 59 Tümünü bitirmiş ve düzenlemiş Kaşgar ilinde bu koşuk tamamlanmış 60 Meliklerin önünde okumuş bunu Bu Tavgaç Buğra Han, hanlar hanı 61 Ona çok değer vermiş, hilat giydirmiş Kaleminin hakkıdır diye akla hürmet göstermiş 62 Bu Has Hacib adını vermiş ona Onu kendi yakınları arasına almış 63 Bunun için ona saygı gösterirler Kendisine doğrudan Yusuf Has Hacib derler 64 Yine bu kitabın içindekileri söyler Bunu dört soylu temel üzerine kurar 65 Bunlardan biri adalettir, doğruluk üzerine İkincisi devlettir, kut ve ikbal üzerine 66 Üçüncüsü akıldır, ululuk ile Dördüncüsü kanaat ve afiyettir 67 Bunların her birine ayrı ad vermiş Sözlerini bu adlar altında söylemiş 68 Adalete Kün-Toğdı hakan adını verir Onu hükümdar katında tutar 69 Bu Ay-Toldı adı devleti simgeler Bunu onun veziri yerine koyar 70 Ögdülmiş’e akıl adını vermiş Buna da vezirin oğlu demiş 71 Kanaate Odgurmış adını veriyor Buna da vezirin akrabası diyor 24 ■ Kutadgu Bilig 72 Bunun hikmeti bak bu dört şey üstüne Kitabını tamamlamış bunların üzerine 73 Arapça ve Farsça kitaplar çoktur Bizim dilimizce bütün hikmetleri toplayan budur 74 Bilgili bilir bunun değerini Akıllı anlar bilginin kıymetini 75 Bu Türkçe koşukları yazdım sana Okurken unutma dua kıl bana 76 Ben dünyadan gidiyorum dinle beni Bundan ibret al ve aç gözünü 77 İlahi, ancak sensin bağışlayacak bizi Bütün müminlere göster yüzünü |