Yusuf Has Hacib ■
4083 Ne kadar büyürse büyüsün kulun adı kuldur
Onu büyüten beyine hizmet etmelidir
4084 Ne kadar küçük olursa olsun beyin, adı bey
Hizmetli adından beyin adı yeğ
4085 Ey beylerin değer verip yücelttiği kimse
Değer ver beyine, karşı gelme
4086 Boy ölçüşme beylerle sen sen olup
Beyin kullandığı sözleri söyleme, iyi görüp
4087 Onlar uğurludur, eli her şeye uzanır uğurun
Yanar ateştir onlar, kendini yakarsın
4088 Onlar zamanedir, sevinip gülmek için
Zamaneyle uzlaşmak gerekir
4089 İyi söylemiş sınayıp bilen
Çalışarak dileğine erişen
4090 Güler yüz gösterirse beyler sana
Sevinme buna, güvenme kendine
4091 Hizmetine dayanma, göğsünü germe
Yanılırsan sana kaşını çatar beyler yine
4092 İster büyük ya da küçük, ister olsun ünlü
Hizmetli hizmetlidir, bu belli
4093 Beye karşı çaba göstermeli, hizmeti
Gevşetmemeli, hizmet yolundan şaşmamalı
4094 Ne kadar yakın tutsa da beyler kendine seni
Sen kendini unutma, doğru yürü
4095 Ne kadar iyi tutsa da beyler seni, sen korkadur
Onları kendine eş sayma sen, bakınadur
4096 Onlar arada ateş, arada su olurlar
Arada güldürür bak arada ağlatırlar
4097 Şu üç şeye olma yakın komşu
Yanan ateş, akan su, beylerin gücü
328 ■ Kutadgu Bilig
4098 Dikkat edersen bey yürekli bir aslana benzer
Överek yaklaşırsan yumuşar, ipek gibi olur
4099 Eğer saygısızlık yaparsan kızar, baş keser
Damarını deşer, bak kanını emer, içer
4100 Kızgın olduğunda varma beyin yanına
Eğer vardınsa hazır ol alçalmaya
4101 Sorduğunda söyle, çağırdığında gir
Selametle yaşa, değerli ol daima
4102 Birçok sözü işitip işitmemiş ol
Gözünle gördüklerini görmemiş ol
4103 Ne der işit kendini tutan insan
Zamanında girip sözünü arz eden insan
4104 İçeri gir derlerse bunun değeri çoktur
Dışarı çık derlerse bak bu yüzüne sövgüdür
4105 Gözünü gözet, kendini tut
Kendini tutan insan bu dünyada değerlidir
4106 Şu üç işten uzak dur, mümkün olduğunca
Biri, kesin söylüyorum, beylik taslama
4107 Bir diğeri yalan, biri açgözlülük
Bu üç işin üçünün sonu da yokluk
4108 Gammazlama insanları sen, dedikodu etme
Doğru sözü söyle, doğruyu gizleme
4109 Her bakımdan temiz tut kendini
Temizdir bu beyler, severler temiz şeyleri
4110 Saraya girdiğin zaman bakınarak yürü
Seni kim ağırlarsa ağırla onu
4111 Kibirlenme, elini kolunu sallayarak girme
Birinin elini sıkarken senli benli olma
4112 Oturduğun zaman yerini bil
Kişileri incitme, nazik ol
329
Yusuf Has Hacib ■
4113 Aksırıp öksürmek sarayda hoş karşılanmaz
Kabalık olur bu, tadı kalmaz
4114 Yine bağdaş kurma, yana yatma
Yüksek sesle kahkaha atma
4115 Bir de tırnak kesme, bacaklarını ayırma
Saygınlığın gider, bu engel olur kuta
4116 Senden büyük biri sözünü söylerken
Konuşmayı bırakıp onu dinlemelisin
4117 Doğru söyle sözünü, kızarsın rengin
Sözü söyleme eğer değilse dengin
4118 İçip saraya girme, tut kendini
Yararsız ve kaba olur böyle kişi
4119 Şu üç şeyden insan kendini gözetmezse
Başını götürür hemen, bu sözü dinle
4120 Biri, bu beylerin sözünü tutmalı sözlerin beyi gibi
Gözetmeli onu kendi sevgili canı gibi
4121 İkincisi görevi kötüye kullanmamalı, dürüst olmalı
Karışıklık günlerinde iyi gözetmeli kendini
4122 Üçüncüsü saray içinde doğru davranmalı
Densiz, yararsız işlerden uzak durmalı
4123 Bu üçünden birisini yapan kişi
Nice büyük olsa da kesilir başı
4124 Ey saray içinde gezip dolaşan insan
Zamanı gelmeyince görünme beye
4125 Eğer oturuyorsan kendi akranlarınla olup
Çağırır çağırmaz huzura gir yerinden kalkıp
4126 Bir şey sorarsa beyler sana
Ey yiğit, sözü uzatma
4127 Sorarsa söyle kendi bildiğini
Sözünü keserse bırak, uzatma sözü
330 ■ Kutadgu Bilig
4128 Eğer beyler yemeğe çağırırsa seni
Edeple yemek ye, iyi öğren bunu
4129 Sağ elinle başla sen yemeye
Ey bilge, Allah adını söyle önce
4130 İnsanlarin önündeki yemeğe uzatma elini
Kendi önündeki yemeği ye ey alçak gönüllü
4131 Bıçak kullanma orada, kemik kemirme
Başkalarına yemek uzatma, yemeğe buyur etme
4132 Obur gibi yeme, yine acele etme
Fakat dişi gibi de nazlanma
4133 Ne kadar tok olsan da yenir bey aşı
Bu beylerin aşı talihin başlangıcı
4134 Ne türlü bir iş olursa olsun görevin
O işi içtenlikle yap, parlar gözün
4135 Ne güzel söylemiş bilgili kişi
Bu sözü tutmanın yararı som altın gibi
4136 Eğer gelirse beylik sana gerçekten
Bilgiyle işlet işini ey ünlü insan
4137 Eğer eşsiz bir yabgu olursan sen
Vefalı ol, nice güçlü olsan da sen
4138 Eğer ordu kumandanlığı nasip olursa sana
Ey mert yiğit, cömert ol, uyanık dur
4139 Verilirse sana takımbaşılık ya da on otağ
*
Elinle dağıtıp malını, tutmalısın kılıç ve yay
4140 Vezirlik verilir de iktidar eline geçerse
Kötü töre kurma, yumuşak ve düzgün ol
4141 Ögelik gelirse birine o akıllı davranmalı
Yanılırsa beyi o doğru yolu göstermeli
* On otağ: On çadır kumandanlığı
331
Yusuf Has Hacib ■
4142 Kök-ayukluk nasip olursa eğer
Kendini çok iyi gözet, kuşan kut kemerini
4143 Eğer subaşı ya da ilbaşı olursan
Doğru ol, keskin tut kulağını, gözünü
4144 Eğer hacib olursan rüşvet alma
Yoksul, dul ve yetimlerin isteklerini dinle
4145 Hazineye hazinedar yaparlarsa seni
Dosdoğru ol sen, doğru yürü
4146 Eğer yazıcı ya da sır katibi olursan
Gönül sırrını sıkı tut, kaçırma ağzından
4147 Budur ad almış hizmet verenler
Bunlardan ötesi de emir alanlar
4148 Bir de yine birtakım işçiler vardır
Döşekçi ya da kuşçu, yine aşçılar
4149 Bu türlü hizmetlerden uzak dur
Huzura bir bak, zahmeti bin olur
4150 Saygınlık istiyorsan kendin için
Ey yükselen insan, insanlara saygı göstermelisin
4151 Uluyu ulula, gözet hürmetini
Sana da gelir devlet, ululuk kutu
4152 Ne der işit yaşlılar sözünü
Yaşlı sözü tutanın açılır gözü
4153 Büyüğe hürmet töredir dünyada
Büyük gelince hemen kalkmalı ayağa
4154 Küçüğün hürmeti büyüğe yaraşır
Büyük de küçüğe aynı şekilde davranır
***
4155 Sözünü kesti Ögdülmiş, dedi: Bu böyledir
Beylere hizmet bu türlüdür
332 ■ Kutadgu Bilig
4156 Ben anlattım, sen dinledin ve işin aslını öğrendin
Nasıl hizmet edildiğini iyice anladın
4157 Böyledir beye yapılacak hizmet
Hizmetin beğenilirse açılır kut kapısı
4158 Yararlı hizmet budur, bunu bilmek yeterli
Eğer bilirsen sen de yakın olursun beye
-Odgurmış’ın Ögdülmiş’e sorusu-
4159 Cevap verdi Odgurmış, dedi: Dinledim
Bunları şimdi ey iyi insan
4160 Bir sorum daha var soracak sana
Onu da deyiver şimdi bana
4161 Ben kente gidersem, hakanın hizmetine
Varıp dururum günde kapısına
4162 Nasıl bilinir insanlar kardeş
Yaşam onlarla geçer ey arkadaş
4163 Eratla kuşkusuz tanışmak gerek
Onlarla nasıl geçinmem gerek
4164 Bunu da deyiver bir sen bugün bana
Nasıl katılayım onlara, anlayayım bunu da
Dostları ilə paylaş: |