35
Ögdülmiş Hakana Hazinedarın
Nasıl Biri Olması Gerektiğini Söyler
2743 Cevap verdi Ögdülmiş, kutlu hakan
Sevilir şey altın gümüş, ilacı canın
2744 Hazinedar çok dürüst, güvenilir, doğru biri olmalı
Hakanın gönlüne kuşku girmemeli ve onu tutmalı
231
Yusuf Has Hacib ■
2745 Ne der işit şu satıcılar başı
Dünyayı gezinip mal edinmiş kişi
2746 Sevilir şeydir bu can, candan
Sonra gümüş ve altındır sevilen
2747 Herkesin gönlünü yapar bu gümüş
Eğilmez kişiyi eğer bu gümüş
2748 Gümüşü görüp de ona gönül bağlamayan insana
Yeridir tam bir melek dense
2749 Pek yürekli insan altını görünce yumuşar
İri sözlü insanın sözü yumuşar
2750 Varlığının günden güne artması için
Gözü tok olmalı, tavrı güven vermeli hazinedarın
2751 Çok mal görüp doymuş olmalı gözü
Yine korkmalı Allah’tan özü
2752 Helal ve haramı iyi ayırt etmeli
Yararlıyı, yararsızı bilip seçmeli
2753 Gözü tok kişiler malını ellemez
Doğru dürüst kişiler kendini lekelemez
2754 Küçüklüğünde altın, gümüş görmüş olan
Kendi mal hırsına pek kaptırmaz
2755 Eğer kendisinde Allah korkusu varsa
Bu insan doğruluk yolunu tutar, kuşkusuz
2756 Doğruluk bir sermayedir, bütün iyilikler onun kârı
Bu kârla bulur insan sonsuz tadı
2757 Dürüstse insan günü iyi olur
Günü iyi olanın kutu sonsuz olur
2758 Ne der işit içten insanın sözünü
Bu sözü işine tut ey dünyanın temeli
2759 Gönlünü, dilini doğru tut, tavrını bütün
Sana gelir devlet, bu dünya bütün
232 ■ Kutadgu Bilig
2760 Doğru ol, kutlu olsun günün
Selametle yaşa, sevinçle, kutla
2761 Hazinedar içten bağlı, hem uyanık hem zeki olmalı
Zekâyla yapar insan bin türlü işi
2762 Onun hem edepli hem tedbirli olması gerek
Edepsiz insandan uzak dur, vazgeç
2763 Edeptir engelleyen yararsız işleri
Edeptir düzelten tavrı kötü kişileri
2764 İçki içmemeli ve kendini tutmalı
Kendini tutan insan bulur mutluluğu
2765 İçkili insan cömert davranır
Malını şuna buna dağıtır
2766 Hazinedarın eli sıkı olması bu iş için daha iyidir
Bu eli sıkılıkla malı gözetmelidir
2767 İçten bağlı hizmetli sadık olur
Bu sadık hizmetli beyini zengin eder
2768 İçten kişidir insanların seçkini
İçten insanı sıkı tut, ey insanların önderi
2769 Hazinedar uyanık olursa iş kalmaz
Sayılı tutar malını, kendini yakmaz
2770 Akıllı insan hiçbir şeyi unutmaz
Hesaplı ve düşünerek iş görür, yanılmaz
2771 Unutkan olur bak akılsız kişi
Akılsız hazinedar bozar kendi işini
2772 Hazinedar uyanık olmalı türlü hesaplar için
Uyanık olmayınca karışır hesap işleri
2773 O iyi bir sayman ve hesap kaydını bilir
Biri olmalı, hesap kaydedilmezse kalır
2774 Yazıp gözetmeli giriş ve çıkışları
Yazıp gözeterek yapmalı türlü işleri
233
Yusuf Has Hacib ■
2775 Yıl, ay ve gün yazılırsa günü belli olur
Sayılar açıkca belli olur
2776 Hesap gizli olmalı, tam yazılmalı
Yazılıp bırakılırsa işler aksamaz
2777 Ne der işit içten bağlı kişi
Hesapla sıkı tutmalı işçi işi
2778 Yazısız işi pek tutamaz akıl
Aklına güvenme, yaz ey oğul
2779 Yazılırsa kalır söz, savsaklanırsa gider
Savsak hizmetli hesap verirken ağlar
2780 Hazinedar değme kayıt yöntemlerini bilmeli
Böylece işini güvenle düzenlemeli
2781 Hesabı savsaklarsa eğer işçiler
Hesap verirken ağlar, başını yere çalar
2782 Hazinedar el hesabını iyice bilmeli
Aklını, gönlünü hesaba alıştırmalı
2783 El hesabından geçtikten sonra
Hendese ile hesabı tutmalı
2784 Dikkat edersen ince hesaptır hendese
Bununla yer gök vurulur hesaba
2785 Ne der işit bilge bilgili
Bilgili sözünü aş gibi yemeli
2786 Çok derindir hendese hesabı
Bak bilgelerin bile döndürür başını
2787 Tahıl tanesi gibi yarar yedi kat göğü
Ayırır saçma gibi yeri, ova ve tepeleri
2788 Bilgili, akıllı ve düzgün tavırlı olmalı
Akıllı kişilerin düzgün olur işi
2789 Bilgili kişiler tam doğru insanlardır
Doğru nerede olsa parlar güneşi
234 ■ Kutadgu Bilig
2790 Akıl olmazsa insan kendini tutamaz
Bilgi olmazsa işini yapamaz
2791 Sarayın içindedir hazinedarın işi
Kendini iyi gözetmeli böyle bir kişi
2792 Gönlü, dili doğru olmalı, davranışı düzgün
Ki ona ateşin alevi ve dumanı değmesin
2793 Gözünü iyi gözetmeli, dilini sıkı tutmalı
Aklıyla arzu ve hevesine gem vurmalı
2794 Gözün gördüğünü gönül arzular
Gönül arzularsa ona kim karşı koyar
2795 Gönül beydir yedi endam üzerine
Halk onu izler beyi yol gösterince
2796 Çok iyi söylemiş bilgili şu sözü
Ey yiğit, gözet gönlünü, gözünü
2797 Beden, öz, yedi endam gönüle uyar
Gönülle insan ağır yük yüklenir
2798 Gönülsüz kişi yalnızca bir şekildir
Gönülsüz kişi bilge adını yitirir
2799 Eli sıkı olmalı, olmasın cömert
Saçılmasın bu yüzden hazine, servet
2800 Cömertlik çok iyi şeydir, onu bırakmamalı
Ama başkasının malıyla cömertlik yapılmamalı
2801 Ticareti bilmesi gerek, her türlü satışı
Satışı bilmezse yapamaz kârı
2802 Bütün malları, davarı bilmesi gerek
Ucuzunu, pahalısını anlaması gerek
2803 Ederini bilmeli, aldanmamalı
Alışverişten zararlı çıkmamalı
2804 Alışverişte olgun davranmalı
Büyüğe, küçüge tatlı dil kullanmalı
235
Yusuf Has Hacib ■
2805 Ödünç aldığı şeyleri hemen öderse
Ona istediğini verirler nerede olsa
2806 Satışta ılımlı ve doğru davranırsa
Gerektiği gün mal eksik olmaz ona
2807 Eğer erata bağışta bulunursa beyler
Yüzünü ekşitmeden yerine getirmelidir bunu
2808 Engel olursa işçi ve eratın bağışına
Eratın gönlü kırılırsa bu beye lekedir
2809 Ne der işit cömertlerin başı
Gönlüne al bunu ey cimri kişi
2810 Sevileni sevimsiz kılayım diyen
Vaat ettiği şeyi tutup vermesin
2811 Verilmeyecek şey vaat edilmemeli
Dille söylendiyse ona engel olmamalı
2812 Sözünde durmayan beylerden umut kesilir
Umut kesilirse mal da kaybolur
2813 Hazinedar çok uyanık olmalı, gereksiz savsaklamak
Savsaklayıcı işçi olur işten uzak
2814 Bu beylere hizmet edenlerin tümü
İhtiyaçtan gelip tuttu hizmet kapısını
2815 Bunalırsa hizmetli daralıp eli
Beyi işitince yollamalı bağış fermanını
2816 Geciktirirse hazinedar, bu bağışı vermezse
Bunalmış hizmetli ona yüz çevirir
2817 Gerektiğinde bulursa kişi ihtiyacını
Bu çöp bile olsa fil gibi görünür
2818 Ne der işit bu ak saçlı sana
Ey kahraman, bunalmış olanlara yara
2819 İnsan istediğinde bulursa istediği şeyi
Bunun cevabı olmaz canından başkası
236 ■ Kutadgu Bilig
2820 Gerekli olduğu zaman bir çöp fil gibi olur
Her şey bunu yansıtır, buna benzer
2821 Bu türlü kişiyi bulunca hakan
Akıllı, bilgili, alçak gönüllü
2822 Ona vermeli hazinedarlığı
İnanıp gözeterek onun hakkını
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
2823 Hakan anladım dedi, aydınlattın beni
Başka bir sorum var, deyiver onu da
2824 Sofrayı yönetir bu aşçıbaşı
Nasıl olmalı söyle, aş işçisi ki
2825 Kuşkusuz yesin bey onun elinden aşı
Ona güvensin ve korusun başını
2826 Çok ters olur bu yeme içme işi
Kuşkulu kişiden yenirse ey bilge
2827 Bunu da deyiver şimdi bana
Bileyim, anlayayım ey yiğit kahraman
Dostları ilə paylaş: |