BÖLÜM I: DURUM ANALİZİ VE ULUSAL ÇERÇEVE
I.A.1. Değinilecek Sorun
-
Türkiye bir orta gelir ülkesi olarak kategorize edilmiştir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) 2006 İnsani Gelişim Raporunda raporlanan 177 ülke arasında 92. sırada bulunan Türkiye’nin gelişmişlik durumu orta seviyededir. 2002 verileri temel alınarak, Türk nüfusunun %27’sinin ulusal yoksulluk sınırının altında olarak (Satın Alma Gücü Paritesi kurunda), %9.2’sinin günde 2.15 USD’nin altında gelirinin olduğu ve %38.9’unun günde 4.30 USD’nin8 altında geliri olduğu değerlendirmesine ulaşılmıştır.2 Kentsel/kırsal alan farklılıkları, daha çok kırsal yoksulların yüksek miktarda göç ederek kentsel yoksulların arasında karışması nedeniyle, beklenen orandan düşüktür. Kırsal hanelerdeki %35’lik oranla karşılaştırıldığında kentsel hanelerdeki genel yoksulluk oranı %22’dir, ancak, gelire ilişkin Gini katsayılarına 0.44 (kentsel) ve 0.42 (kırsal) göre, gelir ve tüketim eşitsizlikleri, kentsel alanlarda biraz fazladır. Yoksulluk oranları, serbest çalışanlar ile birçoğunun kırsal alanlarda yaşadığı ve küçük ölçekli aile çiftlikleri veya hayvancılık işletmelerinin çıktılarına bağlı olarak yaşadıkları ücretsiz çalışan aile bireyleri arasında genellikle daha yüksektir.
-
Her ne kadar kırsal yoksulluk konusunda yapılan genellemelere ihtiyatlı yaklaşılması gerekse de, belirli ortak özellikler arasında şunlar bulunmaktadır: ailenin büyük olması; küçük arazi işletmeleri; meralarda aşırı otlatma ve ormanların azaldığı alanlarda toprak erozyonu; ve ücra yerlerde altyapının sınırlı olması. 2001 Genel Tarım Sayımı’ndan elde edilen verilere göre, tarım arazilerinin yaklaşık %90’ı sahipleri tarafından kullanılmakta ve geriye kalan %10’u daha büyük mülk sahipleri tarafından kullanılıp kiracı veya yarıcı tarafından işletilmektedir. Tüm işletmelerin üçte ikisi 5 hektardan küçük araziye sahiptir ve büyük ölçüde toprak kiralama sisteminin karmaşıklığı ve miras paylaşımı ilkesi nedeniyle, çiftlik büyüklüğünde bu tarihten sonra önemli ölçüde bir değişiklik olmadığı genel olarak kabul edilmektedir.
-
Tümü ülkenin doğusunda veya güneydoğusunda bulunan en fakir sekiz ilin ortalama kişi başına düşen GSYİHları, ulusal ortalamanın %30’undan düşüktür. Türkiye Devlet Planlama Teşkilatının sınıflandırma sisteminde, Diyarbakır, Batman ve Siirt illeri, Türkiye’nin 81 ili arasında, sırasıyla 63, 70 ve 73. sırada yer almaktadır. Bu da, Diyarbakır’ın DPT sisteminde 4. Derece Gelişmiş İller (Geri Kalmış İller) listesinin en sonunda, Batman ve Siirt’in de en düşük kategori olan 5. Derece Gelişmiş İller (Şiddetli Geri Kalmış İller) sırasında yer aldığı anlamına gelmektedir. 4. ve 5. gelişmişlik düzeylerindeki iller, DPT tarafından, yüksek ekonomik ve sosyal dezavantajları değerlendirilerek, kalkınma yardımında öncelikli alanlar olarak belirlenmiştir. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının 2004 yılına ait ‘İnsani Kalkınma Raporu’ kapsamında yapılan İnsani Gelişme Endeksi (İGE) Sıralamasında, raporun hazırlandığı dönem itibariyle Diyarbakır, Batman ve Siirt Türkiye’nin 81 ili arasında sırasıyla 63., 70. ve 72. konumdadır.9
-
Türkiye’de yoksulluk ile doğru orantılı olan tüm sosyoekonomik faktörler, doğu ve güneydoğu bölgelerinde en yüksek değerlerdedir. Örneğin, aile büyüklüğü ulusal ortalamanın hemen hemen iki katıdır; erişkinlerde okuma-yazma oranı ulusal ortalama olan %83 seviyesine karşılık %62’dir; ulusal ortalamada %10 olan beş yaş altındaki çocuklarda aşırı zayıflık oranı %17’dir. Bunlara ilaveten, yine aynı bölgede, her 10 000 kişiye düşen doktor sayısı %60 daha azdır, kırsal kişi başına düşen tarım üretimi ulusal ortalamadan %22 daha düşüktür ve kadınların istihdama katılımı ulusal ortalamanın sadece %42’si düzeyindedir.
-
Son 20-25 yılda, insanlar yoksulluklarını, Türkiye’nin orta ve batı kesimlerindeki ekonomik büyüme merkezlerinde, veya ülkenin dışarısına çıkarak, iş bularak azaltmaya çalıştıklarından, Güneydoğu Anadolu Bölgesinden önemli miktarda daimi veya mevsimlik dış göç paterni oluşmuştur.
-
Diyarbakır Batma Siirt Kalkınma Projesi (DBSKP)’nin tasarımı yenilikçidir. Aynı zamanda, Hükümetin ülke idaresini geleneksel uygulamadan, yerel kalkınmanın daha basit ve etkin yönetimine dönüştürme reformlarıyla uyumludur. Bu vesileyle, idare ve mal, hizmet, insan kaynakları ve teknik yardım gibi proje girdisi alımı konularında; bunların yanı sıra proje çıktılarının periyodik değerlendirmesinde yönetim desteği ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (TKİB) için daha etkin bir ikraz yönetim kapasitesi oluşturulabilir. Başlangıç proje süresi 2007-2012 olarak belirlenen bu UNDP projesi, 5 Mart 2007’de imzalanan “Diyarbakır Batman Siirt Kalkınma Projesi” olarak adlandırılan ikraz anlaşmasına uygun olarak, TKİB’ye daha zamanlı ve maliyet etkin proje uygulaması ve harcaması bunun yanı sıra ilgili kuruluşları güçlendirme konularında destek vermeyi amaçlamaktadır. Bu yaklaşım aynı zamanda IFAD’ın kendi yönetim maliyetini minimuma indirme ve hedef gruba doğrudan fayda sağlayan harcama kısmını artırma ilkesiyle de uyumludur.
I.A.2. UNDP/Türkiye Ülke Programı ile İlinti
— Ülke Programı Stratejileri
Bu proje, UNDP’nin Türkiye kalkınma gündemine devam eden ve gelecekteki desteğinin amaç ve programlı öncelikleriyle doğrudan ilintilidir. 2006–2010 yılları T.C Hükümeti mevcut Ülke Programı Belgesi ve bununla beraber Ülke Programı Eylem Planı (ÜPEP) kapsamında, UNDP, kırsal kalkınmayı hızlandıran ve fakirliği azaltmaya yardım eden projelerin desteklenmesine özellikle öncelik vererek, Hükümetin Beş Yıllık Kalkınma Planının uygulanması konusunda ulusal otoritelere ve sivil toplum aktörlerine destek vermektedir. Bu bağlamda, 2006–2010 yılları için Türkiye ÜPEP, insanların sosyal, ekonomik ve çevresel kalkınma fırsatlarına erişimlerini artırmak için politika ve sektörel stratejilerin geliştirilmesinde ve uygulanmasında ulusal kurumlara destek vermeyi amaçlar. Spesifik olarak, UNDP Türkiye Ofisinin önceliklerinden bir tanesi, fakir ve sosyal olarak dezavantajlı durumda olan kişiler için kırsal kalkınma aracılığıyla istihdam ve iş fırsatları sağlayarak, sosyal ve ekonomik eşitsizliği azaltmaktır.
DBS Kalkınma Projesinin Türkiye’deki UNDP öncelikleriyle ilgisine işaret eden ÜPEP’te vurgulandığı gibi, bu spesifik proje açısından, UNDP önceliklerinin iki ana işareti vardır. Bunlar:
-
IFAD da dâhil olmak üzere, Türkiye’de kırsal kalkınma ve diğer bütün konularda “kredilerin daha etkin bir şekilde verilmesi için ilgili Bakanlıklara uygulama desteği vererek” kredi sağlayan uluslar arası mali kuruluşlara destek sağlamak.
-
Özellikle tarıma dayalı işletmeleri teşvik etmeyi ve kırsal verimliliği artırmayı amaçlayan projeleri olmak üzere, Hükümetin Kırsal Kalkınma Stratejisini desteklemek.
Bu nedenlerle, Projenin amaçları, 2006–2010 UNDP Ülke Programı ve UNDP’nin Türkiye’deki öncelikleri ile doğrudan ilintilidir. Buna ek olarak, Ülke Programında UNDP, UNDP’nin kalkınma için beş temel “itici gücüne” öncelik vermektedir. Bunlar: 1) ulusal kapasite oluşturma; 2) ulusal mülkiyeti teşvik etme; 3) etkin bir politika ortamı oluşturma; 4) kadın erkek eşitliğini teşvik etme ve 5) stratejik ortaklıklara doğru ilerleme. UNDP, bu konuya tahsis edilmiş programlı müdahaleler aracılığıyla kalkınmanın itici güçlerinin etkin uygulanmasına destek vermeye çalışacaktır.
—
Kapasite Geliştirme
Bu proje ile, UNDP Türkiye Ofisi, proje hedeflerinin elde edilmesine yönelik olarak sonuç odaklı kapasite geliştirme mekanizmalarının yerel ve bireysel düzeylerin yanı sıra kurumsal olarak da desteklenmesini sağlayacaktır. TKİB de dâhil olmak üzere ilgili kurumların teknik kapasitelerinin güçlendirilmesini ve bu kurumları sürdürülebilir insan kaynakları geliştirme ilke ve metotları ile donatmayı amaçlamaktadır. Projede kilit öneme sahip bir ortak ve eş finansman sağlayan kurum olarak UNDP, en uygun destek hizmetleri ve sürdürülebilir kapasite oluşturma için uluslararası ve ulusal uzmanlık sağlama ve ulusal / uluslar arası çalıştaylar, eğitimler ve benzer faaliyetler düzenlemenin yanı sıra, kapasite açıklarının azaltılması ile ulusal ve yerel kurumları güçlendirmeyi ve TKİB’nin bu projeyi ulusal düzeyde yürütmesine güç vererek Hükümetin Kırsal Kalkınma Stratejisini desteklemeyi amaçlamaktadır.
—
Cinsiyet
En son 2004 yılında hazırlanan UNDP’nin Türkiye için Ulusal İnsani Gelişim Raporuna göre, özellikle ülkenin en az gelişmiş bölgelerinde (özellikle Güney Doğu ve Doğu Anadolu) önemli oranda kadın erkek eşitsizliği söz konusudur. Ayrıca, UNDP, proje uygulaması aracılığıyla hedef kitlelerde kadın erkek eşitsizliğini azaltacak gelişmiş ve güçlenmiş bir çaba sağlamaya çalışacaktır. UNDP bunu, cinsiyet duyarlılığı konusunu TKİB’ye sağladığı istihdam ve eğitim gibi destek hizmetlerine dahil ederek başarmaya çalışacaktır.
I.A.3. Yararlanıcılar/Hedef Kitle
Projenin birincil hedef kitlesi, tarımsal faaliyetlerde bulunan kırsal topluluklar ve ikincil olarak da tedarik zinciri analizi temelinde kâr getirebilir olarak tespit edilmiş yeni veya halihazırda mevcut kırsal üreticiler ve işleyiciler olacaktır.
1.B. STRATEJİ
1.B.1. Ulusal Strateji
1.
Hükümetin, Türkiye’nin temel ekonomik ve sosyal sorunlarının çözülmesi konusundaki yaklaşımı, 2001 – 2023 Uzun Vadeli Strateji belgesinde açıklanmıştır
.310 Hükümet, toplumun yoksul kesimlerine transfer ödemeleri yapılması uygulaması ile birlikte, yüksek sürdürülebilir büyüme, yüksek teknoloji endüstrisinde insan kaynağı gelişimi ve istihdam, altyapıda ilerleme ve bölgesel kalkınma hedeflerine sahiptir. Uzun Vadeli Stratejinin uygulanması ile, Türkiye’nin 2010larda bölgesel bir güç olarak etkililiğinin arttırılması ve 2020lerde küresel seviyede etkili bir devlet olması amaçlanmaktadır. Bu amaca, AB’ye tam üyelik sürecinde bir bilgi toplumuna dönüşme ve toplumsal ve ekonomik yeniden yapılanma ile ulaşılacaktır. Bu çerçevede, 30 Mayıs 2006 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen 2007-2009
Orta Vadeli Program, daha uzun vadeli hedef ve önceliklerin doğrudan bakanlık ve devlet kuruluşlarının yıllık bütçeleri ile bağlantılandırıldığı üç yıllık yürüyen bir Programı ifade etmektedir. Orta Vadeli Programın ana hedefi “….Türkiye’nin sosyoekonomik gelişiminin AB üyeliğine giden yolda hızlandığı bir ortamda, toplumun tüm kesimlerine hitap ederek, Türk halkının yaşam kalitesini iyileştirmektir.”
2. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (UKKS) Yüksek Planlama Kurulu tarafından 25 Ocak 2006 yılında kabul edilmiş ve 4 Şubat 2006 tarihli, 26070 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Strateji, “...tarımın yeniden yapılanması sürecinde tarım sektöründen ayrılacak işgücünün kentsel alanlarda yaratacağı göç ve işsizlik baskılarının giderilmesi amacıyla belirlenen politikaları içermektedir”. Bu belge, gelecek aylarda hazırlanacak ve AB-Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) fonlarının alınması için ön koşullardan biri olan Ulusal Kırsal Kalkınma Planına (UKKP) temel oluşturmaktadır. UKKS ve daha sonra hazırlanacak olan Plan, hem ulusal kaynaklardan hem de IPA finansmanı kapsamında ve kırsal kalkınma ile ilgili diğer uluslararası finans kurumları ve destek kuruluşları tarafından sağlanan kırsal kalkınma fonlarının tahsisatında kılavuzluk yapacaktır
-
Devletin kırsal alanlara ilişkin temel amacı “…temelde yerel potansiyel ve kaynakların değerlendirilmesini, doğal ve kültürel varlıkların korunmasını esas alarak, kırsal toplumun iş ve yaşam koşullarının kentsel alanlarla uyumlu olarak yöresinde geliştirilmesi ve sürdürülebilir kılınmasıdır”411. UKKS “insan kaynaklarının ve yaşam kalitesinin sürekli geliştiği kırsal alanlarda sosyal refahın istihdam fırsatları yatan rekabetçi bir üretim sistemi ile artırılmasını … ve bölgeler ve kırsal ve kentsel alanlardaki sosyoekonomik gelişim farklılıklarının ortadan kaldırılmasını” amaçlamaktadır. Kamu kurumları (teknik bakanlıklar ve genel müdürlükler), kamu idari yapıları (atanan il idareleri ile yerel idareler ve seçimle gelen belediyeler dahil olmak üzere), özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının önemini ve rollerini benimsemektedir.
-
Tarım sektöründe performansın artırılması, kırsal alanlarda yoksulluğun azaltılması ve sosyoekonomik ilerleme için gerekli fakat yetersiz bir temel olarak görülmektedir. Tarım Stratejisine uyumlu olarak UKKS’nin ve ilgili faaliyetlerinin uygulanması, aşağıda belirtilen 4 stratejik hedefe yoğunlaşmıştır:
-
Ekonominin Geliştirilmesi ve İş İmkanlarının Arttırılması – tarım ve gıda sektörlerinin rekabetçi bir yapıya kavuşturulması ve kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi yoluyla;
-
İnsan Kaynaklarının, Örgütlenme Düzeyinin ve Yerel Kalkınma Kapasitesinin Geliştirilmesi – yoksullukla mücadele ve dezavantajlı grupların istihdam edilebilirliğinin artırılması dahil olmak üzere;
-
Kırsal Alan Fiziki Altyapı Hizmetlerinin Geliştirilmesi ve Yaşam Kalitesinin Artırılması;
-
Kırsal Çevrenin Korunması ve Geliştirilmesi – çevreci tarım uygulamalarının geliştirilmesi, orman ekosistemlerinin korunması ve orman kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının sağlanması ve korunan alanların yönetimi ve geliştirilmesi yollarıyla.
5. Yeni 2006-2010 Tarım Stratejisinin512 hedefleri şöyledir: (i) tarımsal büyümenin sürdürülmesi; (ii) gıda güvenliğinin geliştirilmesi; (iii) tarım sektöründeki rekabetin güçlendirilmesi; (iv) piyasaların geliştirilmesi ve tarım – piyasa arasındaki bağlantıların güçlendirilmesi; (v) kırsal gelirlerin artırılması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi; (vi) çiftçi örgütlerinin güçlendirilmesi. Stratejide, AB çerçevesinde rekabet edilebilmesi için tarımın modernize edilmesi, ancak aynı zamanda kırsal gelir ve istihdama da önemli derecede katkıda bulunması gerektiği görüşü benimsenmiştir. Strateji, çeşitli tedbirlerle tarıma doğrudan destek sağlanmasına ilişkin çerçeveyi hazırlamıştır. Bu tedbirler arasında şunlar yer almaktadır: (i) daha kârlı ürünlere geçişi teşvik etmeye yönelik telafi edici ödemeler; (ii) fiyat ve üretim dalgalanmasına karşı koruma amaçlı sigorta ödemeleri; (iii) toprak kaymasına özel önem verilmek üzere, spesifik geliştirme programları; (iv) ilgili araştırmaların desteklenmesine yönelik hibe ve krediler. Bu tedbirlerin Gayrisafi Milli Hasılanın (GSMH) yaklaşık %1’i oranında (bundan az olmayacak şekilde) bir maliyete sahip olması hedeflenmiştir (yılda yaklaşık 3.0 milyar USD). Bu miktar geçmişteki sübvansiyon seviyelerine oranla oldukça
düşük olsa da geçen iki yıldan yüksektir. Doğrudan Gelir Desteği (DGD)’ye ilişkin harcama %30 oranında düşürülecek olsa da, üretime bağlı primler ve Türkiye’nin kendine yeterli olmadığı mahsullerin üretiminin teşvik edilmesine yönelik fark ödemeleri artacaktır. Ekonomik etkinliğin arttırılması ve dolayısıyla sektördeki rekabetin çoğalmasına yönelik bu düzenlemelerin olası etkilerinden bir tanesi, daha küçük üreticilerin, fiyat istikrarsızlığı veya ürünleri için yetersiz talep durumlarında kendilerine Devletten daha az koruma sağlanacağına adapte edecek olmasıdır.
613
I.B.2 UNDP’nin Ortaklık Stratejisi
UNDP, Türkiye’de TKİB ile devam eden proje ortaklıklarıyla güçlendirilmek suretiyle, kırsal kalkınma alanında stratejik ortaktır. UNDP’nin karşılaştırmalı
üstünlüğü, Türkiye’deki uluslararası fonlu kırsal kalkınma projelerinin tek uygulama ortağı olarak teknik ve saha düzeyindeki deneyimiyle bağlantılıdır. Bunlara ek olarak UNDP, Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) için önemli bir ülke-içi ortaktır ve Türkiye Cumhuriyeti’nin devam eden ve gelecekteki kırsal kalkınma gündeminde teknik yardım, uygulama ve diyalogları güçlendirmek konularında önemli bir rolü vardır.
İkraz Anlaşması’nda tanımlandığı ve Değerlendirme (Appraisal) Raporu’nda belirtildiği gibi, UNDP Türkiye, TKİB’nin proje yönetimi için uzun vadeli kurumsal kapasitesini merkez ve il düzeyinde güçlendirmek; belirlenen proje faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olmak; çalışmaların etkin ve zamanında gerçekleştirilmesini desteklemek ve proje hedefleri doğrultusunda TKİB’ye stratejik tavsiye ve teknik yardım sağlamak için çalışacaktır.
Bu ortaklık çerçevesinde UNDP’nin rolü ve sorumluluk kapsamı aşağıdaki alanlardadır:
Kurumsal Kapasite Oluşturma ve Ulusal Mülkiyet
UNDP Türkiye’nin ortaklığının katma değeri, ulusal mülkiyeti; kapasite taahhüdü ile sürdürülebilirliği sağlama ve TKİB’de sürdürülebilir sonuçlar elde etme amacıyla düzenlenmiş bir program yoluyla TKİB’yi ve PYB (Proje Yönetim Birimi)’leri güçlendirmektir. UNDP ulusal yürütme düzenlemeleri altında, Hükümet bağımsız PYB yoluyla bu projenin hedeflerini gerçekleştirmekten ve bunların sürdürülebilirliğinden sorumludur. UNDP’nin ortaklığı, TKİB’nin PYB yoluyla, proje hedeflerini etkin ve başarılı bir şekilde yerine getirmesine destek olmayı amaçlamaktadır.
Özellikle, UNDP’nin ortaklığı, yüksek teslimat oranının sağlanmasının ve finansal yönetim; istihdam alanları; teknik yardım; çalışma ve araştırma; stratejik tavsiye ve gerektiğinde ilke ve usuller üzerine eğitimin esas olduğu alanlarda çalışacaktır. Çalışma turları, ulusal ve uluslar arası konferanslar, seminerler, eğitim faaliyetleri ve “yaparak öğrenme” yaklaşımı yoluyla UNDP bir kalkınma kuruluşu olarak, proje hedeflerinin proje bütçesinden ve kendi kaynaklarından faaliyete geçmesini destekleyecektir. Kapasite oluşturma, TKİB’nin proje faaliyetlerinin düzgün uygulanmasını engelleyen uzun ve karmaşık bürokratik prosedürlerden kaynaklanan güçlüklere değinmesini sağlayacaktır.
Proje Yönetim Birimi Kadrosu’nun ve Ulusal/Uluslar arası Danışmanların İstihdamı
UNDP Türkiye, projenin zamanında ve maliyet etkin uygulanması ve hedef grup üzerinde başarılı bir etkisi olması amacıyla Proje Yönetim Birimi (PYB)’nin oluşturulmasına destek olacaktır. PYB, verimli, etkili ve saydam proje yönetimini ve izleme değerlendirme, istihdam ve ilgili ortaklarla koordinasyon yoluyla koordinasyonu kolaylaştırmak üzere düzenlenecektir. Aynı esnada, tüm ulusal/uluslar arası proje kadrosu, uluslar arası, kısa-vadeli ve uzun vadeli uzmanlar, istihdam süreci boyunca, UNDP Türkiye’nin PYB, TKİB ve IFAD ile yakın işbirliği yoluyla sözleşmeye bağlanacaktır.
Deneyimli Finansal Yönetim
Fonun Özerkliğinin Sağlanması
UNDP Türkiye fonların akış düzenlemesini kolaylaştıracaktır. Hazine, Merkez Bankası’ndaki Proje Özel Hesabı’ndan, TKİB’nin hesap tazelediği ve miktarı UNDP Türkiye hesabına aktardığı belirlenmiş bir Proje Hesabına transfer eder. Öncelikle İl Koordinasyon Komitesi (İKK)’nın, onaylanmış Yıllık Çalışma Plan ve Bütçe (YÇPB)’ye uyumlu olarak onayladığı ve ikinci olarak atanmış Proje Koordinatörünün onaylamış olduğu ilgili il düzeyinde programlanan kalemler için ödemeler, UNDP tarafından Proje Hesabı’ndan yapılır. Daha küçük kalemlerin satın alımlarını kolaylaştırmak için, UNDP Ankara PYBlerine üç aylık süreler bazında avans sağlayacaktır. Harcamalar Proje Koordinatörü ve Ulusal Yürütme Kurumu (NEX Agency) TKİB tarafından onaylanacaktır.
Özet olarak, İkraz Anlaşması şartları ve Proje Dokümanı kapsamında, UNDP/Türkiye, 37 milyon USD tutarında ve Proje kefalet sisteminin bütünlüğü ile etkinliği, Gelir Tablosu işlemlerinin idaresini içeren Proje fonunun finansal yönetimi ve ikrazın genel performansından mesul olacaktır. Ayrıca, UNDP/Türkiye Ofisi ve onun atanmış görevlileri ödemelerin IFAD ve UNDP kural ve yönetmeliklerine uygun olmasını temin eder. Bu hizmetler serisi kapsamında UNDP’nin sunduğu hizmetler, banka işlemleri ve müdahaleleri, ödemeler, dokümantasyon, dosyalama vs.dir.
Raporlama
Proje, geçerli ilke ve usullere uygun olarak düzenli izleme ve değerlendirmeye tabi olacaktır. Bu çerçevede, UNDP/Türkiye finansal kayıtların sürdürülmesi ve Türkiye’deki kanuni gerekliliklere ve IFAD İkraz Anlaşması hüküm ve şartlarına uygun olarak finansal raporların hazırlanmasından sorumlu olacaktır.
Rehbere Göre Satın Alma
UNDP/Türkiye, mal, iş ve hizmetlerin satın alımı için, rekabetçilik; en iyi fiyat; şeffaflık; adalet; dürüstlük ve etkinliği kapsayan IFAD ve UNDP Satın Alma Rehberi’nin uygulamasında öncülük edecektir. DBSKP için mal, iş ve hizmet satın alımı UNDP ve PYB’nin ortak sorumluluğunda olacaktır. UNDP, Proje çalışanlarını satın alma plan ve sürecinin uygulamasında, talep edildiği gibi ihale sonuçlarının onay için IFAD’a sunulması süresince destekleyecektir. Satın alma süreci mümkün olduğunca saha düzeyinde uygulanacaktır. Merkezi seviyede uygulanması gereken büyük ölçekli satın alımlar için, UNDP TKİB merkez personeliyle yakın işbirliği içerisinde liderliği üstlenecektir.
Diyarbakır
Batman Siirt Projesi için mal, hizmet ve iş alımlarında izin verilen yöntemler aşağıdakilerdir:
-
Yerel Rekabetçi İhale,
-
Doğrudan Sözleşme,
-
Uluslar arası Rekabetçi İhale,
-
Yerel Alışveriş
Mal, Hizmet ve İş Satın Alımı
Yerel Alışveriş (YA): 2.500 USD’den az tutan mal, hizmet ve iş satın alımlarında, “Yerel Alışveriş” esas alınacak ve potansiyel sağlayıcılardan resmi olmayan fiyat teklifleri karşılaştırma yoluyla yapılacaktır.
Yerel Rekabetçi İhale: 2.500- 100.000 USD arasında tutan mal, hizmet ve iş satın alımları “Yerel Rekabet” esas alınacak ve balotaj listesindeki (short-list) Türkiye’den muhtemel tedarikçilere davet belgelerini göndermek yoluyla yapılacaktır.
Uluslar arası Rekabetçi İhale (URİ): 100.000 USD ve üstünde tutan mal, hizmet ve iş satın alımları ‘Açık Uluslar arası Rekabet’ esas alınacak ve ilgilenen Teklifçilere UNDP’den davet belgelerini talep etmeleri için davette bulunma yoluyla yapılacaktır.
Doğrudan Sözleşme (DS): UNDP Türkiye CO (Ülke Ofisi), UNDP HQ(Merkez) ya da IAPSO (Kurumlar arası Satın Alma Hizmetleri Ofisi) tarafından yürürlüğe konmuş ‘Uzun Vadeli Sözleşmelerde yer alan mal ve hizmetlerin satın alımları ‘Doğrudan Sözleşme’ esas alınarak–gerekirse, önce Fon’un görüşüne tabi- ve bu Uzun Vadeli Sözleşmeler resmi rekabetçi ihale süreci yoluyla imzalandığından rekabetçi süreç olmaksızın yapılabilir.
Danışmanlık Hizmeti Satın Alımı:
Proje için çalışacak bireysel danışmanların seçimi IFAD ve UNDP kural ve yönetmeliklerine göre gerçekleştirilecektir. Seçim rekabetçi bir süreç yoluyla yapılacak olup eğer toplam tutar 2.500 USD’den az ise feragat edilebilecektir. Bu bireysel danışmanlardan, seçimleri IFAD görüşü ile yapılmış ve IFAD ‘No-objection’ına sahip olanlar için eğer UNDP Türkiye CO ve IFAD arasında bir anlaşma imzalanırsa, UNDP CO ve/veya UNDP HQ’dan ek bir görüşe gerek olmayacaktır.
Danışmanlık hizmeti satın alımları için izin verilen yöntemler aşağıdakilerdir:
-
Kalite ve Maliyet-Tabanlı Seçim
-
Kalite Tabanlı Seçim
-
Sabit Bütçe Altında Seçim
-
Tek Kaynak Seçimi
IFAD’dan Öncelikli Görüş
Tahmini maliyeti 100.000 USD denkliği ya da daha yüksek olan mallar için herhangi bir ihale sözleşmesi (contract award) Fon’un öncelikli görüşüne tabidir. Sözü edilen fiyat eşiği zaman zaman IFAD tarafından Borçlu’ya bildirilerek değiştirilebilir.
Tahmini maliyeti 50.000 USD denkliği ya da daha yüksek olan işler için herhangi bir ihale sözleşmesi (contract award) Fon’un öncelikli görüşüne tabidir. Sözü edilen fiyat eşiği zaman zaman IFAD tarafından Borçlu’ya bildirilerek değiştirilebilir.
Tahmini maliyeti bireyler için 20.000 USD ve şirketler için 40.0000 USD denkliği ya da daha yüksek olan ve İkraz Anlaşması’nın 7.paragrafında atıfta bulunulan danışmanlık hizmetleri için herhangi bir ihale sözleşmesi (contract award )Fon’un öncelikli görüşüne tabidir. Sözü edilen fiyat eşiği zaman zaman WAD tarafından Borçlu’ya bildirilerek değiştirilebilir.
UNDP Komitelerinin Görüşü:
-
30.000 USD veya daha yüksek olan mal, hizmet ve iş satın alımı UNDP’nin Sözleşmeler, Varlıklar ve Satın Alma Komitesi’nin (CAP) görüşüne tabidir. 100.000 USD veya daha yüksek mal, hizmet ve iş satın alımı hem UNDP Sözleşmeler, Varlıklar ve Satın Alma Komitesi hem de UNDP New York Merkez Teşkilatında yer alan Satın Alma İstişare Komitesi’nin görüşüne tabidir.
-
2.500 USD’den yüksek tutan ve rekabetçi sürecinden feragat edilmiş (vazgeçilmiş) mal, hizmet, iş ve bireysel/şirket danışmanlığı satın alımları, UNDP’nin Sözleşmeler, Varlıklar ve Satın Alma Komitesi’nin görüşüne tabidir. 30.000 USD’den yüksek tutan ve rekabetçi sürecinden feragat edilmiş (vazgeçilmiş) mal, hizmet, iş satın alımları, hem UNDP Sözleşmeler, Varlıklar ve Satın Alma Komitesi hem de UNDP HQ Satın Alma İstişare Komitesi’nin görüşüne tabidir.
-
100.000 USD veya daha yüksek tutan bireysel Danışmanların seçimi UNDP’nin Sözleşmeler, Varlıklar ve Satın Alma Komitesi ve UNDP HQ Satın Alma İstişare Komitesi’nin görüşüne tabidir. Bu bireysel danışmanlardan, seçimleri IFAD görüşü ile yapılmış ve IFAD ‘No-objection’ına sahip olanlar için eğer UNDP Türkiye CO ve IFAD arasında imzalanacak anlaşamaya göre, UNDP Komitelerinden ek bir görüşe gerek olmayacaktır.
Stratejik Tavsiyeler
UNDP, kırsal kalkınma alanında Hükümetin önceliklerine uyumlu olarak tasarlanmış ve halen sürmekte olan kırsal kalkınma projeleriyle deneyimini kanıtlamıştır. Saha düzeyinde birikmiş ve devam eden düzenleyici uygulama deneyimiyle bilgilenen UNDP, proje tarafından finanse edilen faaliyetler ve yatırımların TKİB ve hedeflenen proje alanındaki amaçlanan faydalanıcılar arasında bir istişare sürecin yoluyla tasarlanmasını temin etmede yardımcı olacaktır. UNDP, yatırım planlarının ve bütçelemenin hedef yararlanıcı gruplar tarafından belirlenen yerel seviyedeki önceliklere ve belirlenen kapasite eksikliğine cevap verecek şekilde olmasını sağlayacaktır. UNDP tarafından sağlanan ve her seviyedeki kırsal aktörlerin, proje yatırımları konusunda ihtiyaç belirleme ve karar verme sürecine katıldığı bu tabandan tavana ve katılımcı yaklaşım, köy seviyesinde kapasiteyi güçlendirecek, projenin sürdürülebilirliğini sağlayacak ve projeden amaçlanan sonuçların elde edilmesine yönelik iyileştirmelerin yapılmasında kolaylık sağlayacaktır.
En iyi uygulamaları ve şimdiye kadar öğrenilenleri vurgulayarak UNDP, TKİB’ye hedef faydalanıcıların geçimlerinde sürdürülebilir gelişme sağlama amacıyla proje hedeflerini başarmak konusunda stratejik ve sonuç odaklı kalkınma politikası tavsiyesi verme açısından iyi bir konumdadır. UNDP’nin TKİB ile devam eden kurumsal ortaklık ve diyalogu ve kırsal kalkınma odaklı ortaklıkların yerel düzeyde kayda değer etkisi olduğu göz önünde bulundurulduğunda; Türkiye’nin ulusal kalkınma önceliklerinin genel çerçevesi içinde Hükümetin Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (UKKS)’de belirlenen önceliklere uygun olarak, UNDP saha deneyimine güç kazandırarak TKİB’ye politika desteğini etkin bir şekilde sağlayabilir.
Özellikle, Ankara’daki Proje Koordinatörü Proje uygulamalarının IFAD İkraz Anlaşmasında belirlenen usul ve şartlar ile Proje İşletim Kılavuzunda detaylandırılan uygulama düzenlemelerine uygun olarak düzgün bir şekilde uygulanmasını sağlamak için ilgili UNDP Program Müdürü ile sürekli temas içinde olacaktır.
Teknik Yardım
UNDP/Türkiye, PYBlere ve Proje Koordinatörüne 1.Proje Yılında (PY1) her ilde (i) mevcut şebeke, işletim durumu ve çiftçilerle ticari kuruluşlar arasındaki pazar bağlantılarının envanter ve değerlendirmesi ve (ii) başlıca üretim sistemlerinin her birinde çiftlik seviyesinde ürün/hayvan bütçeleri ile küçük işletme sahipleri arasında üretim ekonomisinin bir analizinin hazırlanması amacıyla çalışma ve araştırmaları yürütmelerinde destek olacaktır. UNDP aynı zamanda, YÇPB’nin hazırlanmasına ve sahadaki proje faaliyetlerinin ilerleyişinin izlenmesine yardımcı olacaktır.
II. PROJE BİLEŞENLERİ
Bileşen A: Köy Geliştirme Programı
1. Bu bileşen, köy düzeyinde yoksulluğun azaltılmasına yöneliktir ve üç alt bileşenden oluşmaktadır: (i) bilinçlendirme; (ii) çiftçi eğitim ve öğretimi; ve (iii) küçük ölçekli sosyal ve ekonomik köy altyapısına yapılan yatırımlar.
2.
Alt bileşen A1: Bilinçlendirme. Tarım ile uğraşan yoksul ailelerin genellikle tarım destek transferleri veya diğer kalkınma desteği kaynaklarından yardım alma haklarından haberdar olmadığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Şüphesiz, bu aileler, DBSKP ile kendilerine sunulan destekten başlangıçta haberdar olmayacaktır. Bu alt bileşen kapsamında, DBSKP tarafından sağlanacak destekler de dahil olacak şekilde, tarım ile uğraşan yoksul ailelere sağlanan destekler hakkında bir el kitabının derlenerek yayınlanması için karşılık ayrılmıştır. Bu el kitabı, çeşitli desteklerin başlıkları, hedefleri,
uygunluk kriterleri, destek türü, veriliş yolları, başvuru prosedürleri ve desteğin verildiği yerlerin irtibat bilgilerini içerecektir. El kitabı, Projeden yararlanan köylere, Proje kapsamında kendilerine oryantasyon eğitimi verilecek olan TKİB saha personeli tarafından teslim edilecektir. El kitabının varlığı ve amacı hakkında mümkün olduğunca geniş farkındalığın sağlanması ve içerdiği konularda gerçekleştirilmesi uygun eylemlerin belirtilmesi amacıyla, bu dağıtım köy toplantıları ile tamamlanacaktır. Destek seçeneklerinin kullanımının gidişatı, ortaya çıkan sorunlar ve gereken durumlarda, telafi edici faaliyetlerin gerçekleştirilmesinin nasıl ilerlediğine dair saha personelinin diğer görevleriyle bağlantılı olarak, bu köy toplantıları tekrarlı nitelikte gerçekleştirilecektir. DBSKP Talep Odaklı Yayım Uzmanları tarafından el kitabının hazırlanması dışarıya yaptırılabilir.
3.
Alt bileşen A2: Çiftçi Eğitim ve Öğretimi. Bu alt bileşen ile, Projeye katılan köylerdeki geçimlik ve yarı geçimlik tarım sistemlerinde üretkenlikte maliyet-etkin ve sürdürülebilir kazanımların neler olabileceğinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Daha sonra, daha yoksul konumda olan ailelere fayda sağlayacak şekilde, tespit edilen bu kazanımların elde edilmesi için, çiftçi eğitim ve öğretimi yoluyla destek sağlanacaktır. Bu belirleme, yararlanıcılar ile TKİB saha personeli arasında bir istişare süreci ile gerçekleştirilecektir. İlk aşamada, yararlanıcı gruplar, muhtarları ve İhtiyar Heyetleri başkanlığında, tarımsal üretkenliğin iyileştirilmesi için ihtiyaç ve tercihlerini sunmak üzere davet edilecektir. Sunulan bu teklifler, teknik ve finansal açıdan TKİB personeli veya sözleşmeli yetkili temsilcileri tarafından değerlendirilecektir ve değerlendirme sonucunda, kabul edilebilir fizibiliteye sahip, sürdürülebilir ve maliyet etkin olarak tespit edilen bir seçenekler menüsü ve ilgili eğitim kursları ve materyalleri oluşturulacaktır. Değerlendirmelerde, yatırım maliyetleri, sağlanması beklenen mali faydalar ve diğer faydalar (örn. sağlık ve beslenme açısından faydalar) ayrıca olası yararlanıcıların sosyoekonomik türü, sayısı ve cinsiyeti belirlenecektir. Bunun ardından, ileride yararlanıcı olacakları, kendi koşullarına en uygun eğitim tercihlerini seçebileceklerdir. Geçim düzeyinde marjinal kazanımlar, Devletin mevcut transfer uygulamaları hakkında daha fazla bilinç ve erişim olması, ve bunların İ/İTMler (İl/İlçe Tarım Müdürlükleri) aracılığıyla düzenlenecek artan miktardaki demonstrasyon ve teknoloji transferi programları ile bağlantılı olması ile ortaya çıkarılacaktır. Seçenekler menüsünün hazırlanması sürecinde, Proje hedef kitlesinin ihtiyaçlarının tespitinde ve bu ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla, pratik kendiliğinden hedef belirleme uygulamalarının geliştirilmesinde, katılımcı bir yaklaşım belirlenecektir. Alt bileşenin, tam olarak gelişmiş bir talep odaklı yayım yaklaşımı kapsamında değerlendirilmesi, TKİB saha personelinin bu alt bileşenin uygulanması konusunda eğitilmesi, bu hizmetlerin sağlanması ve faydalarının izlenmesi konusundaki genel sorumluluk, üç adet DBSKP il düzeyindeki Program İdare Birimlerinin (PİBler) her birinde yer alan, yeterli niteliklere sahip üç Talep Odaklı Yayım Uzmanının her birine ait olacaktır.
4. Alt bileşen A3: Köy Geliştirme için Altyapı. Projeye katılan köylerde kamu altyapısının iyileştirilmesi için DBSKP desteği talepleri, İ/İTM personeli ile mevcut Muhtar-Köy Meclisi arasında bir dizi köy görüşmesi ve bilginin duyurulması ve herkesten geri bildirim alınması için, bunları tamamlayıcı nitelikte tüm köyün bulunacağı toplantılar yapılarak belirlenecektir. Yatırımların küçük ölçekli sulama sistemlerinin iyileştirilmesi, kanalizasyonun iyileştirilmesi ve hayvanların sulandığı kaynakların yapımına odaklanması beklenmektedir. Devlet tarafından İl Özel İdareleri aracılığıyla finanse edilen ve sağlanan, büyük KÖYDES programının desteklediği faaliyetler ve TKİB ARIP/KBKY ve Kırsal Yatırımların Desteklenmesi programları ile çakışma olmamasına ve bunları tamamlar nitelikte altyapı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesine özen gösterilecektir. Ayrıca, bu alt bileşenin uygulanması, bu programların uygulama düzenlemeleri ile uyumlu olacaktır.
5. İ/İTM saha personeli, köylerin, İl Özel İdarelerinin (İÖİ) Köye Yönelik Hizmet Birimleri (KYHB) tarafından teknik fizibilite çalışması, maliyet tahminleri ve eş finansman düzenlemeleri ile tamamlanacak altyapı iyileştirme tekliflerini hazırlamalarında yardımcı olacaktır. ARIP/KBKY programına benzer şekilde, IFAD kredi katkısı, yatırım maliyetinin %75’ini
aşmayacak, ve kalan %25’lik kısım, İÖİ bütçesine eklenen kendi KYHBlerin katılım maliyeti (%20) ve köylülerin nakit, işgücü veya malzeme niteliğindeki katkılarının (%5) birleşiminden oluşacaktır. Başvuruların sıralanarak onaylanması, ARIP/KBKY ve KKYDP/RDP programları kapsamında üç Proje ilinin her birinde kurulmuş olan İl Proje Değerlendirme Komiteleri (PDKlar) tarafından gerçekleştirilecektir. PDKlar, idari uygunluk ve başvuruların uygun olup olmadığı açısından kontrol gerçekleştirecek ve başvuruları, Çalışma Raporu 3’ün Bölüm V. B kısmında açıklanan şeffaf ve nesnel bir puanlama sistemine göre sıralayacaktır.
14 Onaylanan sıralanmış teklifler, gözden geçirilmek ve DBSKP Yıllık Çalışma Planları ve Bütçeleri (YÇPB) ile karşılaştırılmak ve onay alınması için BMKP aracılığıyla IFAD’a sunulmak üzere, DBSKP Proje Koordinatörüne (PK) sunulacaktır. Bir teklif için IFAD onayının alınmasının ardından, KYHB, ayrıntılı tasarımları, Birim Fiyat Listelerini ve teknik şartnameleri hazırlayacak, ve DBSKP PİBlerinin Finansman/İhale Görevlileri, IFAD ihale usullerine göre ve BMKP gözetiminde ihale belgelerini hazırlayacaktır. Tekliflerin değerlendirilmesi ve ihale görüşmeleri, BMKP’nın DBSKP’na sağladığı idari desteğin bir parçası olarak gerçekleştirilecektir. İnşaatın denetlenmesi KYHBler tarafından gerçekleştirilecektir. PİBler, yüklenicilerin hazırladığı ve KYHBlerin onayladığı ödeme taleplerini teslim alacak ve bunları, onaylanmak ve ödeme için BMKP’na iletilmek üzere Proje Koordinatörüne iletecektir. Köylülere, Proje tarafından desteklenen altyapının işletimi ve bakımı konusunda DBSKP ile eğitim verilecektir. KYHBlerin rolü, İTMler/DBSKP ve İl Özel İdareleri arasında yapılacak bir protokol veya Mutabakat Zaptında belirtilecektir.
Bileşen B: Kırsal Ekonomik Büyüme
6. Kırsal Ekonomik Büyüme Bileşeni, beş alt bileşenden oluşacaktır: Kırsal Tedarik Zinciri Yönetimi; İş Aracılığı Hizmetleri; Katkı Niteliğinde Hibeler; İ/İTM Personelinin Kapasitesinin Geliştirilmesi; ve Kırsal Finansman.
7.
Alt bileşen B1: Kırsal Tedarik Zinciri Yönetimi. Tarım sektöründeki girişimlerin geliştirilmesinin desteklenmesinde, tedarik zinciri yönetimi yaklaşımı benimsenecektir. Tedarik zinciri yaklaşımı yoluyla belirlenen yatırım gereklilikleri ve fırsatları, Proje tarafından yatırıma özel hizmetlere ilişkin çok çeşitli potansiyel ortaklık ve aracılıkların oluşturulmasını da içeren, Proje tarafından sağlanacak bölgeye ve tedarik zincirine özel yanıtlar ve yatırımlar için temel oluşturacaktır
8. Tedarik zinciri yönetimi yaklaşımı, gelişme için en uygun ürünlerin, ürün gruplarının veya alt sektörlerin belirlenmesi amacıyla DBSKP tarafından her ilde yaptırılacak ön çalışmalar ile başlayacaktır. Başlangıçta odaklanılacak alt sektörler / ürünlerin, halihazırda işlevsel üretim tesisleri veya güçlü pazarlama düzenlemelerine sahip olanlar olması muhtemeldir. Dolayısıyla başlangıçta büyük olasılıkla, et işleme (özellikle koyun eti), süt işleme (özellikle peynir ve yoğurt üretimi için koyun sütü), bağcılık ve bahçecilik ürünlerine ilişkin (bostan ürünleri dahil olmak üzere – meyve ağaçları ve yemiş ağaçları, taze sebze pazarı veya işlemeye yönelik sebzeler) tedarik zincirlerine odaklanılacaktır.
8 15 Başlangıçtaki çalışmalar, yerel üretim kapasitelerinin, potansiyel nispi avantajların, arz ve talebin mevsime bağlılığının ve Proje alanındaki farklı bölgelerde pazara erişim ve üretim potansiyelinin değerlendirilmesini içerecektir. Başlangıçtaki çalışmalar için ulusal uzmanlar görevlendirilecektir ve bunun için DBSKP bütçesinde yer ayrılmıştır. Ön çalışmaların sonuçları temelinde, illerdeki DBSKP yönetimi, daha detaylı bir tedarik zinciri analizi için en çok gelecek vadeden ürün/ alt sektörleri seçecektir. Bu analizler DBSKP bütçesinden finanse edilecek, dışarıdan görevlendirilen uzmanlar tarafından yürütülecektir. Tedarik zinciri analizi şu amaçlara yönelik bir işlem şeması oluşturma faaliyetini içerecektir: (i) tedarik zincirinin birbirini takip eden seviyelerindeki işlem maliyetlerinin ve fiyatlandırma ilişkilerinin belirlenmesi; (ii) ticari ilişkilerin geliştirilmesine katkıda bulunabilecek yatırım türlerine ilişkin bir ön değerlendirme yapılması; (iii) Proje illerinden herhangi biri veya hepsiyle ilgili olan ürünlerin pazarlanmasında aktif olarak yer alan tedarik zinciri üyelerinin (işleme faaliyetinde bulunanların) belirlenmesi; (iv) tedarik zinciri performansının geliştirilmesine ilişkin genel olasılıkların ve tahmin edilen gerekliliklerin değerlendirilmesi. Tedarik zinciri analizinin çok önemli bir parçası da, sürece ilişkin fırsatlar ve zorlukların belirlenmesi amacıyla, görevlendirilen danışmanlar ve tedarik zincirinin değişik seviyelerindeki paydaşlar arasındaki ayrıntılı istişare sürecidir.
9. Tedarik zinciri analizlerinin sonuçları temelinde Proje Yönetimi, ulusal ve uluslararası teknik uzmanlar ve DBSKP destekli İş Destekçileri (bkz. aşağı) yardımıyla, bir Stratejik Yatırım Planının (SYP) geliştirileceği en uygun ürün / alt sektörleri seçecektir. Her SYP’nin tamamlanması için, DBSKP bütçesi dahilinde 10 000 USD tutarında bir destek ödeneği bulunmaktadır. Bir SYP, tedarik zincirinin farklı seviyelerindeki katılımcılara sunulacak Proje desteği için bir yatırım çerçevesi oluşturacaktır. Bu destekler şu unsurları içermek üzere değişiklik gösterebilir: sektöre olan devlet desteğinin mevcut yollarına, özellikle de gelecekte oluşacak AB/ IPARD desteklerine başvurmada destek sağlanması; ilgili paydaşlar tarafından değişik seviyelerde gerçekleştirilecek faaliyetlerin (ör: teknoloji tanıtımları, görüş alışverişi ziyaretleri, promosyon davetleri) planlanması ve uygulanması; tedarik zincirinde aktif olan çiftçilerin ve çiftçi örgütlerinin iş yönetimi ve teknik işlem kapasitelerinin güçlendirilmesi; SYP ile ilgili kırsal girişimciler için iş planlarının hazırlanması. Destek aynı zamanda, tarım arazisi içinde ve dışında faaliyet gösteren işletmelerin DBSKP tarafından verilecek katkı niteliğindeki hibeye (bkz. aşağı) uygun olup olmadıklarının değerlendirilmesini de içerebilir, ancak hibe tedarik zinciri üyelerinin otomatik bir hakkı değildir.
10. Ulusal ve il düzeyindeki DBSKP yönetim ekibi ve İş Destekçileri, SYP tasarım ve uygulama sürecinde, tedarik zinciri yönetimi konseptinde deneyimli olan uluslararası uzmanlar ve bir Tarım Ekonomisi Uzmanı, bir İş Geliştirme Uzmanı ve AB kalite kontrol konularında çalışacak uzmanları içeren ulusal kısa dönemli uzmanlar tarafından desteklenecektir.
11. Onaylanan bir SYP çerçevesinde paydaşlara DBSKP finansmanı altında, ilgili paydaşın özelliklerine bağlı olarak üç koşula bağlı olarak yerinde eğitim imkanı sunulacaktır. İlk olarak, küçük ölçekli birincil üreticilere hizmetlerin teslimi noktasında ücretsiz hizmet sunulacaktır. İkinci olarak, ticari temelde işleyen çiftçi dernekleri gibi aracı kuruluşlar için, eğitim maliyetinin %80’i Proje tarafından, %20’si eğitilen organizasyon tarafından karşılanmak üzere, teknik ve iş yönetimi eğitimi verilecek ve uygulamalar yapılacaktır. Üçüncü olarak, tedarik zincirinin kilit üyeleri (işleyiciler) düzeyinde, maliyetin en fazla %50’si Proje tarafından karşılanmak üzere spesifik eğitim, teknik destek ve diğer hizmetler sunulacaktır.
12. SYP’nin uygulanması sırasında, İş Destekçileri, masrafları tamamıyla Proje tarafından karşılanmak üzere, SYP’ye katılan çiftçilere ve çiftçi derneklerine teknik ve/ veya yönetimle ilgili konularda izleme ziyaretlerinde bulunacaktır. Uygun olan durumlarda bu ziyaretler ilgili İl ve İlçe Müdürlüğü personeliyle birlikte yapılacaktır. Bu ziyaretlerde hem yerinde rehberlik sunulacak, hem de verilen katkı niteliğindeki hibelerin uygulanması ve etkisi de gözlenebilecektir.
13
. Alt bileşen B2: İş Aracılığı Hizmetleri. DBSKP’nin girişim geliştirmeye vereceği destek, potansiyel yatırımcılara iş aracılığı hizmeti sunmak için Proje tarafından akredite edilecek İş Destekçileri ile yakından ilişkilidir. İş Destekçilerinin belirlenmesi süreci, Proje Koordinatörünün Proje alanında niyet beyanı alınacağı duyurusunu yapması ile başlatılacaktır. İş planlama ve/ veya tarımsal iş geliştirmeye ticari yaklaşım konusundaki kapasitelerini göstermiş olan başvuru sahiplerine ilişkin ilk tarama ve mülakat sürecinde, Proje İdarecileri ve üç ilin KKK’leri ortak bir değerlendirme yapacaklardır.
14. Kısa listeye kalan başvuru sahiplerinin, İş Sağlayıcısı olarak akredite edilmeye ilişkin teklif vermeleri talep edilmeden önce, DBSKP’ye ilişkin bir oryantasyon alacaklardır. Bu sürecin amacı, Projenin uygulanması sırasında minimum hizmet standartlarının sağlanabilmesinin temin edilmesidir. Küçük ölçekli yatırımcılardan gelecek etkin taleplerin sayısının şu anda belirlenemeyecek olması nedeniyle, şartları karşılayamayacak aşırı talep riskinden kaçınmak amacıyla, birinci aşamadaki akreditasyon bütün Proje alanı için altı İş Sağlayıcısının seçilmesiyle sınırlandırılacaktır.
15. İş Destekçileri, Proje adına yatırım fırsatları ve komisyonculuk hizmetleri konusundaki bilinci artırmak ve aynı zamanda da kendi kendilerini özel girişimci olarak (iş geliştirme danışmanları) geliştirmek üzere katalizör olarak işlev göstereceklerdir. İş Destekçilerinin, Proje alanı içerisinde rekabetçi bir temelde çalışmasına izin verilecektir. İş Destekçileri, müşterilerinin, iş büyümesi ve sürdürülebilirlik konularının analizi temelinde etkin bir pazarlama stratejisi doğrultusunda işlerini planlamalarına yardımcı olacaklardır. İş Destekçilerinin Projeyle ilişkileri, DBSKP için belirlenen, özel sektör çıkarlarının ve maliyet paylaşımının teşvik edilmesine yönelik tasarım ilkeleri ile uyumlu olacaktır, çünkü İş Destekçilerinin öncelikli müşterileri, küçük ölçekli birincil üreticiler hariç olmak üzere, iş planlama hizmetlerinin ve yürütülen yönetim ve teknik konulara ilişkin danışmanlık hizmetlerinin maliyetine katkıda bulunacaklardır. Yaklaşım, ilk aşamada, örneğin tarıma ilişkin ticari bir oryantasyonun, sunulan hizmetler için maliyeti işletmenin kazançlarından karşılanması gerekecek ödemelerin yapılması gerekliliğinin benimsetilmesi şeklinde olacaktır.
16. İş Destekçilerinin yararlanıcılarına ilgili ve değerli hizmetler sunmaya devam edebilmelerini sağlamak amacıyla Proje, İş Destekçilerinin girişim yönetimi ve tarımın ticarileştirilmesi alanlarındaki kapasitelerinin geliştirilmesini amaçlayan özel kısa kursları finanse edecektir. Sonuç olarak İş Destekçileri, kendi işletmelerini yalnızca DBSKP tarafından finanse edilen işlemlerle değil, daha geniş kapsamda adım adım geliştirecek ve genişletecek bir konumda olacaktır.
17.
Alt bileşen B3: Katkı Niteliğinde Hibeler. Proje alanında SYP ile ilişkili tarım ve tarım dışı yatırımların desteklenmesinde kilit uygulama olarak, DBSKP bütçesinin USD 14.7 milyon tutarlık kısmı, katkı niteliğinde hibelerin sağlanmasına ayrılmıştır. Bu hibeler, Dünya Bankasının, ARIP programının Köy Bazlı Katılımcı Yatırım (KBKY) Projesi kapsamında özel girişimlere kalkınma desteği sağlanması için verdiği destek kapsamında geliştirilmiş kriterler ve prosedürlere uygun olarak verilecektir. Bu katkı niteliğinde hibelere yönelik başvuruların değerlendirilmesine yönelik kurumsal çerçeve, bu hibelere yönelik İl Değerlendirme Komiteleri de dahil olmak üzere, üç DBSKP ilinin her birinde mevcuttur. Katkı niteliğinde hibeler için temel uygunluk kriterleri ve değerlendirmede uygulanacak kılavuz ilkeler, Çalışma Raporu 2’nin 1 ve 2 no.lu Eklerinde sunulmaktadır.
9 Projenin başlangıcında, Hükümetin, katkı niteliğindeki hibelerin mevcut onay sürecinin sadeleştirilmesine dair devam etmekte olan girişimlerinin desteklenmesi amacıyla, DBSKP ile uluslararası danışmanlık hizmeti finanse edilecektir
18. SYP geliştirme süreci sırasında İş Destekçileri, SYP ile ilgili işletmelere yatırım yapmak isteyen potansiyel bireysel yatırımcıları, köy bazlı grupları, kırsal bazlı çiftçi örgütleri/ derneklerini ve yerel özel firmaları belirleyecektir. Amaç, yatırım maliyetinin bir bölümünü finanse etmeye yönelik katkı niteliğindeki hibe için DBSKP’ye yapılacak başvuruya temel oluşturacak iş planlarının hazırlanması sürecinde potansiyel yatırımcılara destek olmaktır. Yatırım isteği, bir işletmenin kurulmasına veya halihazırda var olan bir işletmenin genişletilmesine yönelik olabilir. DBSKP hibesi verilen (veya Sağlayıcının yardımıyla oluşturulan plan temelinde örneğin Ziraat Bankası veya başka bankalardan finansman bulmayı başaran) başvuru sahiplerine Destekçileri tarafından işlerinin etkin bir şekilde yürütülmesine yönelik gerekli teknik ve yönetimsel danışmanlık sunulacaktır.
19. Katkı niteliğindeki hibeler için yapılacak bütün başvuruların yanında, yalnızca mali fizibiliteyi değil başvuru sahibinin yatırımın ölçeği ve türü açısından uygunluğunu da gösteren ayrıntılı iş planları sunulacaktır. Hibe başvuruları aynı zamanda, Projenin birincil hedef grubu içerisinde istihdam yaratma, tarımsal üretime olan talebin artırılması ve dolaylı olarak gelir seviyesinin yükseltilmesi ve yoksulluğun azaltılması konularına yönelik beklenen etkilere ilişkin tahminleri de içerecektir.
20. KBKY için halihazırda oluşturulmuş olan girişim geliştirme ilkelerine uygun olarak, iki kategoride hibe verilecektir. Birincisi, ilk defa başvuran bireysel yararlanıcılar 17 500 USD’ye kadar olan bir hibe için (yatırımın genel maliyetinin %50’sine kadar olan bir kısmına eşit) değerlendirilebilirler. İkincisi, özel firmalar/ işletmeler ve kurulu olan çiftçi örgütleri 125 000 USD kadar olan bir hibe için (yine yatırımın genel maliyetinin %50’sine kadar olan bir kısmına eşit) değerlendirilebilirler.
21. Bir yatırımın toplam maliyetinin 35 000 USD veya 250 000 USD’yi (yukarıda belirtilen maksimum hibe tavanlarının iki katı) aşması halinde, maliyetin geri kalanı yatırımcı tarafından karşılanır. Kalan tutar doğrudan yatırımcının kişisel fonundan veya kişisel fon ve ticari kredinin birleşimi yoluyla finanse edilebilir. Borç yoluyla kısmi finansman, iş borcu ve öz sermaye oranının tatmin edici seviyede olması halinde kabul edilebilir.
22. Küçük hibeden yararlanacak yeni bireysel yararlanıcıları teşvik etmek amacıyla onlara Destekçilerinin planlama hizmet maliyetlerinde indirim sağlanır. Başvurunun kabul edilmesi halinde yatırımcının kendi fonlarından İş Sağlayıcısına tediye edilecek her tür maliyet bilançosunun da dahil olduğu her bir iş planı için standart 200 USD tutarında hibe Proje tarafından sağlanacaktır. Her bir KKK, kendi illerinde bulunan müşterilere ihale usulüyle sunulan hizmetler için Sağlayıcılara yapılan ödemeleri kontrol ve idare eder. Proje kapsamında sağlanan fonlar yaklaşık 300 iş planına hazırlık aşamasında destek talebini karşılamakta yeterli gelecektir.
23. Ayrıca, bireysel müşteriler için Proje Yılı 1 kapsamında müşteri başına 7 günlük izleme desteğini sağlamak için yeterli düzeyde ilgili İş Destekcileri tarafından izleme ve danışmanlık amaçlı ziyaretlerin maliyeti karşılanacaktır ve ilk Proje senesinden sonra bu izleme süresi Projenin bitimine kadar her bir müşteri için bir İş Destekcisi olmak üzere yılda 14 günlük bir zaman olarak belirlenmiştir. Bütçe öngörüleri açısından en fazla dört müşterinin ziyaret edilebilmesi için İş Destekcisinin çalışılan gün sayısının yeterli olacağı düşünülmektedir. Katılım hibesinden yararlanacak şirketler için maliyetin paylaşılması esasına dayalı teknik ve idari eğitimler verilebilir; buna göre ortaya çıkan maliyetin %80’ini Proje, kalan %20’sini ise hibeden yararlanan taraf üstlenir.
24.
Alt bileşen B4: İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri (İ/İTM) Personelinin Kapasitesinin Geliştirilmesi. Proje desteğinin önemli özelliklerinden biri de İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinin teknik çalışanları arasında stratejik yatırım planları ile bağlantılı kapasite gelişimine olanak tanımaktır. Eğitim programlarında, tarımı ticarileştirme, çeşitlendirme ve genel ekonomik faaliyet düzeylerini yükseltme çabaları için büyük öneme sahip teknik konulara ağırlık verilecektir. Aynı zamanda IPARD (Üyelik Öncesi Yardım Aracı’nın Kırsal Kalkınma Bileşeni) tedbirlerinin gündeme gelmesiyle ortaya çıkan gereklilikler, AB uyum sürecinin etkileri, giderek daha rekabetçi hale gelen iç ve uluslararası pazar koşullarında görülen eğilimler de göz önünde tutulur. B Bileşenine ilişkin Detaylı Maliyet Tablosunda.
10 İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri çalışanlarına yönelik olarak düzenlenmesi öngörülen eğitim programı örnekleri yer almaktadır. Uygun eğitim konuları Proje desteği için tercih edilen stratejik yatırım planlarının türüne bağlı olarak belirlenecektir. Beceri geliştirme, İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri yapısı sayesinde sağlanacak danışmanlığın kapsam, kalite ve uygunluğunun arttırılmasıyla proje kapsamında desteklenen çeşitli teknik faaliyetlere destek oluşturacaktır. İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri çalışanlarına yönelik özel hizmet içi eğitimlerin finansmanının sağlanabilmesi için alt bileşen kapsamında toplam 76 000 USD ayrılmıştır.
25. Serbest ekonomi ile serbest ekonominin üretim, pazarlama ve örgütsel uygulamalar alanında rekabetin korunması üzerine etkilerinin anlaşılmasını sağlamak için çalışanlara ve dolaylı olarak da müşterilere yardımcı olmak bakımından eğitime özellikle önem verilir. Ayrıca ürünün işlenmesi ve pazarlanması, özellikle kalite ve kalite kontrol hususları, uluslararası sertifikasyon standartları ve niş pazar talepleri gibi çeşitli konulara ilişkin ek eğitimler de düşünülmektedir. Eğitim faaliyetlerinin bir amacı da çalışanları tarım konusunda Hükümetin mevcut destek önlemlerine erişim koşulları konusunda bilgilendirmektir.
______________________________
10 DBSKP Değerlendirme (Appraisal) Raporu. Mart 2007. Cilt II: Çalışma Raporları. Çalışma Raporu 6 “Detaylı Finansal Tablolar”; sayfa 20.
26
. Alt bileşen B5: Kırsal Finansman - Banka Yatırım Finansmanının Kolaylaştırılması
Türkiye Hükümeti, Dünya Bankası desteğiyle, özellikle de ülkenin yoksul bölgelerinde, yatırım faaliyetlerini desteklemek için uygun araç olarak prim katkılı hibeleri seçmiştir. Kabul edilen sisteme göre, bu hibeler, bu tür işletmelerin ekonomik kalkınma için önemli olduğu düşünülen ve hibelerin kabul edilebilirlik kriterlerini karşılayan yatırımları için en fazla %50 finansman sağlamaktadır.
27. Katkı niteliğindeki hibeler yatırım maliyetlerinin en fazla %50’sini karşılarken, işletme sahipleri de bu maliyetin diğer yarısını başka finansal kaynaklardan karşılamak zorundadır. Özellikle de tarım ürünlerinin işlenmesi alanındaki birçok yatırımcıya, kendi katkılarının yanı sıra, projeleri başarılı bir şekilde uygulayabilmek için banka finansmanı da gerekmektedir. Ancak, Türk finans sektörünün mevcut koşullarında, finans kuruluşlarının bu ortak finansman projelerine dahil olmalarını sağlamak için kolaylaştırıcı bazı faaliyetler gerekmektedir. Bu nedenle, DBSKP uygulamasının ilk aşamasında, Proje kapsamında, yatırım finansmanına bankaların katılımının, bu konuya odaklanan DBSKP faaliyetleri ile arttırılıp arttıramayacağı araştırılacaktır. Bu doğrultuda, aşağıdakiler için projede karşılık ayrılmıştır: ilk olarak, SYP ile ilgili yatırımların finansmanında finansal kuruluşların katılımını değerlendirmek ve durum gerektirirse, bu projelere bankaların yatırım yapmalarını sağlamak için uygun destek mekanizmaları ve modellerini tasarlamak için 2. Proje Yılının sonlarına doğru gerçekleştirilecek bir uluslararası bankacılık danışmanlığı; ve ikinci olarak, SYP ile ilgili finansmanlara bankaların daha aktif katılımını sağlayacak seçilmiş destek mekanizmalarının uygulanması için, DBSKP uygulamasının bir sonraki yarısında gerekirse kullanılacak 800.000 USD değerinde Kırsal Finans Rezerv Fonu.
Bileşen C: İstihdam için Kapasite Geliştirme
28. Bu bileşen ile, Bileşen B ‘Kırsal Ekonomik Büyüme’ kapsamında destek verilen, yeni oluşan yerel kırsal ekonomide, Projeye katılan köylerdeki atıl ve göç ile gelmiş işgücünün daha iyi ücretli istihdama erişiminin arttırılması amaçlanmaktadır.
29. Başlangıçta iki çalışma gerçekleştirilecektir: (a) potansiyel çalışanlarından talep edebilecekleri bilgi ve becerilerin tespit edilmesi amacıyla, Projenin hedef kitlesinin olası işverenleri arasında bir işveren ihtiyaçları değerlendirmesi çalışması; ve (b) bölgesel işgücü piyasasının, trendleri ve fırsatları ile etkinliğinin önündeki engellerin tespit edilmesi amacıyla analizi çalışması. Bu iki çalışma, yeterli niteliklere ve deneyime sahip hizmet sağlayıcılara yaptırılacaktır. Çalışmaların bulguları, bu bileşenin hedef kitlesinde istihdam edilebilirliği arttırmada en uygun eğitim müfredatının ve işgücü piyasası etkinliğinin iyileştirilmesine ilişkin takip faaliyetlerinin belirlenmesinde kullanılacaktır. Bu anlamda, Talep Odaklı Yayım Uzmanlarının (TOYUlar), ilgili diğer paydaşlarla yakın irtibat kuracağı
tahmin edilmektedir, örn. müfredat geliştirilmesi ve uygulanmasıyla ilgili olarak, Eğitim Bakanlığı ile ve işgücü piyasası etkinliğiyle ilgili olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve yerel Ticaret ve Sanayi Odaları ve Ziraat Odaları gibi organlar.
30. Eğitim konularının önceliklendirilmesinde etmen olarak değerlendirilmesi gereken hususlardan birisi, istenilen konularda eğiticilerin yerel olarak mevcut olup olmamasıdır. Dolayısıyla, değerlendirilen talebin karşılanması için, bileşenin finansmanında eğiticilerin eğitimi için karşılık ayrılmıştır.
31. TOYUlar, eğitim müfredatının geliştirilmesi işini sözleşme ile dışarıya yaptıracaklardır. Sözleşme aşağıdakileri kapsayacaktır: müfredat taslağının hazırlanması; taslakların temsilci ve ilgili potansiyel işverenler tarafından gözden geçirilmesi; gerektiği taktirde, gözden geçirme sonrasında sunulan görüşler ışığında müfredatın değiştirilmesi; eğitimsel araçlar olarak müfredatın pilot uygulamasının yapılması; ve müfredatın nihai hale getirilmesi. Müfredat içeriğinin nihai hale getirilmesinin ardından, uygulama için gerekli tamamlayıcı materyaller ve araçlar, yapılacak diğer sözleşmelere konu olacaktır. Aynı zamanda, gelecek eğitimlerin ayrıntıları ve bu eğitimlere yapılacak başvuru davetleri, TKİB saha personeli tarafından ve uygun şekilde, irtibat içerisindeki diğer kurum personeli tarafından DBSKP yararlanıcı köylere duyurulacaktır.
32. Bileşenin uygulanmasında öncü sorumluluğa sahip TOYUların, işverenlerin de bileşen faaliyetleri sonucunda daha iyi eğitim ve öğretime sahip potansiyel çalışan kitlesinden faydalanacakları temeline dayanarak, yerel işverenler ile maliyet paylaşımı düzenlemelerini ortaya çıkarmaları beklenmektedir. Bu maliyet paylaşımı katkıları çeşitli şekillerde yapılabilir, ve şunları içerecektir: müfredat geliştirilmesinde nakdi veya ayni katkılar, eğitim, eğitim tesislerinin sağlanması, çıraklık sistemleri ve ‘yerinde’ eğitim deneyimi.
33. Bileşen ile sivil toplumda kapasitenin geliştirilmesine yapılacak potansiyel öneme sahip bir katkı, UKKS’de ‘Şehirlerde veya metropol kentlerde hemşeriler tarafından kurulan köy kalkındırma dernekleri, kültür-tanıtma vakıfları ve benzeri sivil toplum kuruluşlarının yerelde kırsal kalkınmaya katkılarının artırılması’ konusuna olan ilgi ifade edilmiştir.’
1116 Bileşen kapsamında, DBSKP ile, ortaya çıkan Hükümet politikaları, mevzuat, düzenleme ve prosedürlere uygun olarak köy kalkındırma derneklerinin (KKDler) güçlendirilmesi veya kurulmasına çalışılacaktır. Hedef, yerel, sürdürülebilir üretime içerden yatırım çekmek ve DBSKP yararlanıcılarının istihdam fırsatlarıyla ilişkili ağlar oluşturmaktır. Dolayısıyla, bileşen kapsamında, başlangıçla bilinçlendirme ve daha sonra KKDler için Hükümet tarafından onaylanmış bir kurumsal oluşum, prosedür ve işlevlerin geliştirilmesi için bir KKD geliştirme fonu sağlanmaktadır. Zaman içerisinde, KKDlerin, DBSKP yararlanıcıları ile Proje yönetimi arasında faydalı bir arayüz olmaları ve yararlanıcıların ihtiyaçları, görüşleri ve kaydedilen ilerleme konusunda geri bildirimde bulunmaları ve Projenin izleme ve değerlendirme faaliyetleri için temel sağlamaları beklenmektedir. Benzer şekilde, KKDlerin zaman içerisinde, işletme maliyetlerini, öncelikle kısmen daha sonra tamamen, üyelerinden aldıkları katkılar ile karşılamaları sorumluluğunu üstlenmeleri beklenecektir. Son olarak, KKDler nihayetinde, hükümet ve diğer hibe sağlayıcılar tarafından, üyelerinin sosyoekonomik statüsünün iyileştirilmesi yönünde devam eden ve planlanan diğer faaliyetler içinde ilk tercih edilen aracı haline gelebilirler.
Bileşen D: Projenin Organizasyonu ve Koordinasyon
-
DBSKP’nin organizasyonuna ilişkin düzenlemeler, TKİB’nin merkez ve taşra düzeylerinde kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesine ilişkin olarak tasarlanmıştır. Projenin organizasyonu ve koordinasyonu için oluşturulan profesyonel görevler arasında şunlar bulunacaktır: (i) Proje Koordinatörü (ii) UNDP Proje İdarecisi ve (iii) her bir Proje Yönetim Birimde – katılan her bir ilde – bir Proje İdarecisi, bir Kırsal Kalkınma Koordinatörü, bir Talep Odaklı Yayım Uzmanı ve bir Finans/Satın Alma Görevlisi. Değerlendirme Raporu (Appraisal) sırasında Hükümet ile bu görevlere, dışarıdan işe alım yoluyla kişilerin getirilmesi üzerinde anlaşmaya varılmıştır. Bazı teknik çalışanlar, İl Tarım Müdürlükleri tarafından görevlendirilebilir. DBSKP yönetim yapısı, aşağıda yer alan Bölüm III B’de şema ile gösterilmiştir.
-
Proje yönetim yapısında öngörülen şekliyle TKİB, IFAD ve UNDP arasında yakın işbirliği olması, Proje illerinde gelir, varlıklar, istihdam ve insan kapasitesi açısından Proje yararlanıcıları üzerinde sürdürülebilir etki elde edilmesine yönelik sonuç temelli bilgi transferi ve başarılı uygulamaların paylaşılabilmesine olanak sağlayacaktır.
-
Bir uluslararası kalkınma örgütü olarak, UNDP, hem Ankara’da hem de taşra idarelerinde TKİB’nin kurumsal etkililiğini, proje hedeflerinin ulusal olarak sahiplenilmesi ve Yıllık Çalışma Planı ve Bütçesinin etkili bir şekilde uygulanmasına yönelik olarak güçlendirecektir.
-
Sözleşmeli Proje çalışanlarının işe alımı ve il Proje Yönetim Birimlerinin kurulması da dahil olmak üzere, UNDP Proje tarafından desteklenecek tüm faaliyetlerde cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik gözetim sağlayacaktır.