T. C. İStanbul cumhuriyet başsavciliğI (cmk'nın 250. Maddesi İle Yetkili)

X61 ERKEK ŞAHIS: hocam bu …..(anlaşılmadı) kültür müdür?

CİHAN DENİZ ZARAKOLU: bu sembolik bir çoban bir kültürü göstermektedir ee bu kendine has bir kültür kendine has bir din kendine has bir …..(anlaşılmadı) kendine bir has kültür oluşturur. buyrun

X66 ERKEK ŞAHIS: bu kadar eski dedik de mesela Anadolu o tarihe kadar …..(anlaşılmadı)

CİHAN DENİZ ZARAKOLU: …..(anlaşılmadı) geleneksel tabi kadının bir çok yerde …..(anlaşılmadı) bu döneme ait kültür zamandır ama Anadolu orda ki ana şey diyeceğim ordaki bir şey demice mordaki zorlama da olabilir …..(anlaşılmadı) hani …..(anlaşılmadı) Anadolu öylede olabilir olmayabilir de vallahi bilmiyorum şimdi toprağa yerleşim nedeni insandır nedendir insandır toprağa yerleşme batkımızda insan avcılıkta toplayıcılıkta belirsizliğin ve güvensizliğin aşılması istenir baktığımızda avcılıkla toplayıcılıkta belirsizlik yok yani siz bir yere gidersiniz burda hiçbir şey bulamayabilirsiniz aç kalabilirsiniz toplayıcılıkla ilgili ora bir anda kuraklaşabilir ve şey orda yetişmez bunun aşılması için işte tarla tarım ve köy yaşamına geçilmiştir tabi bu artık tarımsal üretime önemli bir şeydir tabi siz bu güvensizliği aşmak için tarımsal üretime geçtiğiniz anda bundan itibaren hayatınızı ona göre belirlersiniz yani tarımsal üretim olduğu andan itibaren hayatımızın şekillendiğinden itibaren artık ona uygun bir toplumsal yaşantı sürer ona uyarsınız bu da nedir toprağa yani köy yaşantısına geçiştir bunun sonuçları neler olmuştur demin söylediğim gibi en önemlisi bir köy …..(anlaşılmadı) olmuştur ve daha önemlisi …..(anlaşılmadı) tarımsal gelişmeyi açan…..(anlaşılmadı) kimliğinin ve dininin ortaya çıkışı olmuştur yani bu zar zor …..(anlaşılmadı) ortaya çıkan neolitik devrimi sonucu bu neolitik devrimi gerçekleştiren …..(anlaşılmadı) ortaya çıkmıştır yani tam bugünkü anlayışta yok ama yani o bir sonraki çağda şey yok hemen bir anne baba veya karı koca ilişkisi kardeş ilişkisi yok ama en önemlisi …..(anlaşılmadı) ortaya çıkışıdır buradan yola çıkarak da bu dinin ortaya çıkışı en belirgin …..(anlaşılmadı) yani en uzak yerlerden biri M.Ö 10.000’lere varan dönemdeki neolitik yer Urfa’ya yakın …..(anlaşılmadı) ve burularda ciddi kazılar olmuştur bunun yanı sıra …..(anlaşılmadı) sınırları içerisinde çay önü …..(anlaşılmadı) bir çok yerde de neolitik köyler açığa çıkartılmıştır ee baktığımızda yaşanan bu uzun süreçler adım adım ilerlediğinde M.Ö 6000 ile 40000 yılları arasında bölgesel kurumsallaştığı görülmektedir neolitik dönemde ve oradan yayılmaya başladığı ortadadır tarihlere kısaca bakacak olursak 8000 de hayvanlar evcilleştirilmiştir tarım ve tahıl işleme ekipmanları olarak ta değirmen falan icat edilmiştir bunun yanı sıra madencilik ön uygulamaları başlamıştır yani maden kazma söz konusu değil doğrudan toprağın üzerindeki işte ee madenlerden yararlanılmaktadır kazma işlemi söz konusu değildir ama bunun yanı sıra çanak çömlek yapımı başlamıştır dokumacılık icat edilmiştir kazma saban yontma taş aletleri vardır neolitik çağda aynı zamanda bir devrimi demiştik söylediğimiz gibi iki temel grupta ortaya çıkmıştır …..(anlaşılmadı) ve bu …..(anlaşılmadı) bir grupta söylediğimiz gibi bu dönemde …..(anlaşılmadı) şimdi batığımızda ana gelişme ekseni burda …..(anlaşılmadı) asıl merkezi yapılanma merkezi kurumsallaşmanın olduğu yer burası şunu da …..(anlaşılmadı) neolitik çağ gerçekleşmiştir birkaç tane örnek vereceğim bu kazı alanlarıyla ilgili en önemlileri de …..(anlaşılmadı) yaklaşık 7500 yıllarında 600 ile 700 arasında bulunmaktadır en önemlisi arasında yer almaktadır …..(anlaşılmadı) tarihimizin ilk neolitik dönemdir neolitik dediğimiz burudaki …..(anlaşılmadı) yapıların ortaya çıktığı …..(anlaşılmadı) geçmektedir benim bu neolitik döneme ait büyük kazılar olduğu burada köpek evcilleştirildiği avcılık ve ateş yer almıştır aletlerini yakmakta çakmak gibi taşlar kullanılmıştır …..(anlaşılmadı) yararlanmıştır bakırda dediğim gibi madencilikte bakırdan da yaralanmışlardır ama hani pek fazla değil toprağın üzerinde çıkarılan bakırdan çıkarıp işleyip kullanmışlardır bu etkin neolitik şeylerden biridir …..(anlaşılmadı)burada üç yapıya rastlanılmaktadır çok odalı tek odalı ve hücre planlı yani hücre planlı dediğimiz …..(anlaşılmadı) bu tarzdır hücre yapılı planlara rastlanılmıştır …..(anlaşılmadı) dikili taşların bulunduğu yuvarlak yapılı o dönemden olduğu düşünülen yapı birkaç şekildedir bu dönem aynı zamanda ilk kez …..(anlaşılmadı) bulunduğu dönemdir büyük tapınak demeyelim ama insanların dini şeylerini gerçekleştirdiği gerçekleştireceği yerler bulunmaktadır böyle taş yapılar bulunmaktadır gerçi görenleriniz olmuştur …..(anlaşılmadı) toplumun yaşadığı şu resimlerdir taşlardan büyük bir cember düşünün iki tane büyük sütun üzerinden …..(anlaşılmadı) koyuyorlar ve çember oluşuyor bu etkin şekilde yapılmış bir ee yapılan bu döneme ait bunlardan bir tanesi …..(anlaşılmadı) br diğer yer ise göbekli tepedir bu 10000 ki döneme ait neolitik dönemin en büyük tapınma alanı burada bulunmuştur ilk kez tapınan alandır göbekle tepe arkiyoljik yapıların en çeşitli önemlilerinden biridir çünkü daha şehir hayatına geçişin olmayışını düşündüğümüz de avcılık ve toplayıcılıkla uğraşan toplulukların tapınağı inşa etmiş olduğunu gösterin ilk şeydir çünkü medeniyet tarihinde devrim niteliğinde bir buluştur fakat bu buluşu kazısını yapan d.r …..(anlaşılmadı) önce tapınak sonra şehir geldi dedi bu açıklayış şimdi şu sözün altını çizelim önce tapınak geldi sonra şehir geldi bu aslında bizim şehirlerde ilerde göreceğimiz yapılanmaları bunların tapınak merkezi olduğunu ortaya koyacaktır orda göreceğimiz gibi şehir merkezlerinin tapınak merkezli olduğunu çok net ortaya koymaktadır ve orada göreceğimiz gibi her şey tapınak merkezli olarak düşünülmektedir ve şehre yön veren şehri yöneten o tapınaktır veya hepimizin bildiği diğer tabiriyle …..(anlaşılmadı) göreceğiz zaten bunda da çok net şeyi görebiliyoruz …..(anlaşılmadı) anlayışa uygun olarak ve tapınan yerde hayvan kabartması bulunmuştur bir diğer önemli noktada yerde çatalhöyüktür bu yaklaşık 7500’e dayanır Çatalhöyük 1000 den fazla konut 6000’e ulaşan nüfusu ile yakın doğunun en fazla yerleşik neolitik yerleşmesi olarak kabul edilir burada sizin söylediğiniz gibi aynı zamanda bir yerinde de şey gözükmektedir ölülerin veya …..(anlaşılmadı) konulduğu bir yer vardır yaklaşık bu günkü tarihle resmedilmiştir…..(anlaşılmadı) ilk kez bulunmaktadır dediğimiz şekilde 6000 ile …..(anlaşılmadı) yani şeyler burada …..(anlaşılmadı) zihinsel gelişmesinin en önemli evrelerinden biridir çünkü ölüleri gömmeyle birlikte aynı zamanda farklı bir inanç düzeyine de geçildiğini göstermektedir bakıldığında farklı bir alem anlayışının da farklı bir yerin olduğunun da ortaya çıktığı dönemdir bu yüzden önemlidir şimdi bu döneme ait bir başka şeyde neolitik döneme ait şeyde …..(anlaşılmadı) bu günkü urfa çıvarında …..(anlaşılmadı) yerleşik yapının adıdır neolitiğin en kalıcı ve en üst aşamada ki ee yaşandığı bölgedir ve …..(anlaşılmadı) birlikte aşiret toplumuna geçiş söz konusudur klanda bulunan bir adım daha ileri örgütlenme yapısına geçiştir yani artık insanlar aşiret toplumuna uyum sağlayarak bir arada yaşamaya başlamışlardır aşiret olarak bir arada yaşamalarının en önemli koşulu dildir bir kez daha vurgulamak gerekirse o bölgede ortaya çıkmış dil grubunun varlığı farklı kabilelerin farklı klanların bir araya gelip ısınıp bu ön koşuludur varlığı sayesinde insanlar bir arada yaşamayı becerememişlerdir bir birlerini anlayamamışlardır şimdi geldiğimiz vakit bir kez daha özetleyecek olursak neolitik devrim neolitik tarım devrimi köy devrimi kadınındır bir kez daha altını çizecek olursak kadının toplum içerisindeki o gözlem gücü toplum içerisindeki belirlemeciliği bu devrimin yapılmasını sağlamıştır kadının gözlemi sayesinde ee bitkiler evcilleştirilmiştir bunun dışında köyü kurmakla birlikte ağaçlandırma tapınak yapma dokumacılık ee giyinme el değirmenleri un ve ekmek yapma gibi devrimsel yapılanma yaşanmıştır bunların hepsi de aslında bakarsanız kadının merkezinde olduğu gelişmelerdir adımlardır bunun yanı sıra çanak çömlek taş kesmek kerpiç yapmak bu dönemin üründür taş kesmek kerpiç .yapılması ile beraber evler daha güçlü daha ee derme çatma kulübelerden ev düzenine geçilmiştir …..(anlaşılmadı) balta çapa sapan tekerlek gibi ürünler temel icatlardandır özellikle sopa saban tarımsal üretimi artırıcı olması bakımından önemlidir tekerlek iletişim ulaşım açısından önemlidir …..(anlaşılmadı) tekerlek icat edilmiştir bir çok insanın ulaşımı sağlamıştır hayvancılığın evcilleştirilmesi bunun daha da kolaylaştırmıştır neolitik gücün gittiği dönemde her yerde yerleşmeye yol açmıştır çünkü şunun üzerinde de bu çekirdektir tezi vardır burda neolitik dönem bir yerde başlayıp bir yerde biten değildir verimli yerde başlamıştır verimli yerde ortaya çıkmıştır ama oradan başlayıp dört bir yana başlamıştır yani gerek avrupaya yayılmıştır gerek akdeniz içlerine kadar yayılmıştır ee diğer başka bölgelere yayılmıştır ve diyelim ki neolitik diğer bölgelerden ileriki aşamaları temsil ettiği için gittiği yerlerde her yerlerde bunu görmüştür ve direk oralarda benimsenen anlayış olmuştur ve oralarda hemen yerleşik hayata geçmiştir özellikle koşulların uygun olduğu ee tarıma toprağa uyumlu olduğu yerlerdir diğer bir önemlisi klanların kabilelere …..(anlaşılmadı) olduğu gibi aşiret sistemine geçilmiş bir dönemdir tabi önemsel olanda toplum karmaşıklandıkça toplum büyüdükçe unutmayalım ki aynı çatı altında 6000 kişi bir arada yaşıyor eskiden 30 kişi 40 kişi 20 kişi bir yerde yaşarken artık 6000 kişi insan bir arada yaşamaya başlıyor bu da ciddi sorunların doğmasına yol açıyor ciddi farklı ilişkilerin doğmasına yol açacak bir devirdir ve bu yüzden toplumsal sorunlar farklılaşmıştır toplumsal sorunlar ortaya çıkmıştır kabisel tecrübelerini geliştiren …..(anlaşılmadı) ortaya çıkmıştır yani ilk kez neolitik devir yaşanmıştır ama neolitik geliştikçe belli bir aşamasından sonra bizlerin bu gün …..(anlaşılmadı) benimsediği yapı durum ortaya çıkmıştır bunlar en doğal en tecrübeli kişilerdir ve bu kişiler geçimi sürdüren kişilerdir doğal olarak neolitiğin söz konusu olduğu kişiler yani şey egemenlikçi bir zihniyetten söz edemeyiz …..(anlaşılmadı) doğal ortaya çıkışında kadının egemenliği söz konusu erkekliğin egemenliği söz konusu değildir aynı zamanda iş bölümü ortaya çıkmıştır büyücülük gördüğünüz gibi anlam ifade etmeden kadınla özdeşmiş bir şeydir kadının doğayı tanımlaması onun yaradılışıyla özdeşleşmiştir …..(anlaşılmadı) şamanlık erkeğin …..(anlaşılmadı) gücünden daha farklıdır şahmanın asıl işleri tanrılarla…..(anlaşılmadı) klanın kabilenin kuracağı ilişkiyi sağlayan kişiler olmuştur yani iktidar daha fazladır bu dönem asıl önemle durulan neolitik de gördüğümüz kadın …..(anlaşılmadı) gördüğümüz …..(anlaşılmadı) asıl belirleyici olarak kadın tanrıçalarıdır o dönemde çocuk yapama …..(anlaşılmadı) bütün işler kadınla bağlantılı olduğu için bu dönem hep kadınla ee ana tanrıca kadın tanrıca bu dönemin söz konusudur sormak istediğiniz bir şey var mı arkadaşlar …..(anlaşılmadı) zaten ee o şey de dahil tartışmıştık ee…..(anlaşılmadı) demokratik …..(anlaşılmadı) buradan gelmektedir devlet genel yapıdan bir çok …..(anlaşılmadı) halkının yeni bir şeylerdir devlet denen o yüzden …..(anlaşılmadı) izleri hala …..(anlaşılmadı) efendim bir çok noktada aynı zamanda şey olarak da yansımaktadır zihniyet acısından da yani orda …..(anlaşılmadı) uğramıştır ama dikkatli gözlem bu döneme ait değerli farklı kitseler arasında …..(anlaşılmadı) hala yaşadığını görecektir kadın tanrıçalıktır diğer kadın tanrıçanın çeşitli bir şekilde yansıdığının söz konusudur veya bir çok yerde ee izleri farklı şekilde …..(anlaşılmadı) görevlerinde çok ciddi olanlar vardır peki bu …..(anlaşılmadı) hiyerarşik dönemde bir çoğu gerilemiştir ama iyi bir gözlem her geçen şeyde …..(anlaşılmadı) bir anda çıkamayız yani o yüzden ko6numuz dahilinde gidelim bu dönemde tanrısal tutum düşünce vardır bir çok örnekleri kadınla ilişkilidir kadının tanrılaştırılmasıdır yani burada tanrısal derken tanrıya geçiş burada şey değil erkek anlayışı değil dil yapısında yine kadın ön plana çıkmaktadır burada henüz erkek bir çok yerde özellikle neolitik gelişme yükselişte ulusal bir …..(anlaşılmadı) henüz daha yaramazlık yapmaya başlamamıştır henüz daha sorun çıkarmamıştır bu aşamada da kabilede ana belirleyici roller …..(anlaşılmadı) kadının rolünün …..(anlaşılmadı) sırasında ifadesidir bunların bir ee özetidir burada tanımlanacak kendi başına ifadesidir kurumsal anlayışın henüz ortaya çıkamayışı onun yerine daha farklı …..(anlaşılmadı) zaten söyledik daha sonra devletçi hiyerarşiye geçişle birlikte kaybetmiştir devlete giden yol yarın …..(anlaşılmadı) düşürüldüğünü anlayışını göreceğiz bu gün doğal toplum …..(anlaşılmadı) buralardan bakıldın da asıl önemli olan yani bu söylediğimden …..(anlaşılmadı) asıl önemli olan değerler …..(anlaşılmadı) mesela şey …..(anlaşılmadı) doğal veya …..(anlaşılmadı) orda adaletli olma orda adaleti doğru sağlamadığı veya o önder toplumda çıkacağı …..(anlaşılmadı) bir şekliyle kanılını bulacaktır o toplumda bulunan özelliklerde …..(anlaşılmadı)