T. C. İStanbul küLTÜR ÜNİversitesi

T.C.

İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ

PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK ve REHBERLİK BÖLÜMÜ
METAFOR KULLANIMI
Ezgi ŞEN

1312020022
İnsan İlişkileri ve İletişim
Yrd. Doç. Dr. Muhammet Öztabak

Mart, 2015


METAFOR KULLANIMI
Metafor Yunanca kökenli bir kelimedir. Meta:öte, phora:taşımak anlamındadır. Türkçede istiare, benzetme, eğretileme, değişmece, metafor hatta ad aktarması gibi kelimelerle ifade edilir (Tepebaşılı, 2013; 15). Ad aktarması Aristo’nun tanımından gelmektedir. Bazıları ad aktarmasının yanlış anlaşılmalara yol açacağını savunmuş. Ancak genel yorum bunun sadece isimleri kapsamadığıdır. Bu yüzden ad aktarmasının konuyu yanlış yansıttığı düşünülmektedir (Tepebaşılı, 2013; 17). Bilinmeyen bir şeyi bilinen bir şey açısından ifade etmek metaforun tanımları arasındadır. Bilinmeyenlerin anlamı bilinenlerin araçları aracılığıyla ortaya konur (Tepebaşılı, 2013; 17). Metaforun genellikle kullanılan tanımı; bir şeyi başka bir şeye benzetirken kullanılan mecazdır (Tepebaşılı, 2013; 17). Örneğin İstiklal Marşımızın şairi Mehmet Akif Ersoy, “Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak!” dizesindeki ‘al sancak’ ifadesiyle bayrağımızı kastetmiş ve metafor yapmıştır. Buna okul hapishane gibi de örnek verilebilir. Burada okulu hapishaneye benzetmiş oluyorum.

Metaforlar kavramsal dünyamızın resimleridir. Aslında metaforlar benzetme yoluyla bir şeyi başka bir şey üzerinden anlatmaktan öte, bilinçaltımızın olaylara, olgulara bakışını yansıtır. Bu anlamda metafor bir kavrayış ve düşünce biçimidir. Her metafor, onu dile getirenin nasıl bir zihne, hangi dünya görüşüne sahip olduğunu dünyayı nasıl kavradığını anlatır. Metaforlar hayatın anlamlandırılması ve tanımlanması için çok önemlidir (Tepebaşılı, 2013; 17). Mesela bir öğrenciye okul senin için neyi ifade ediyor dediğimde okul hapishane gibi derse okulu hapishane olarak gördüğünü ve okulu sevmediğini yansıtmış olur başka bir öğrenci okul evim gibi derse o öğrencinin okulu çok sevdiğini evinden farklı görmediğini, evindeki sıcak ortamı okulda da gördüğünü anlarız.

Metaforlar, kelimelerle hayatın resmini çizmenize yardımcı olur. Metaforlar geleneksel olarak yoldan çıkış sayılır (Tepebaşılı, 2013; 17). Yani okula okul demeyip hapishane gibi okul dediğimde alışık olunmayan bir kullanım kullanmış olurum.

Gerek günlük dilde gerekse edebiyat dilinde değişik sebeplerle normal sayılan ve aşina olunan dil kulllanımlarının dışına çıkılır. Metaforlar dilin doğal unsurlarıdır, bir yanlış kullanımı yansıtmazlar (Tepebaşılı, 2013; 17). Okula hapishane gibi dediğimde bu bir yanlışı yansıtmaz benim dünyayı nasıl kavradığımı yansıtır. Metafor kavramının kendiside bir metafordur (Tepebaşılı, 2013; 17). İçim yanıyor, domuzluk etme, dünya bir sahnedir, aşkın kırmızı bir güldü gibi şeyler metafora örnek verilebilir.

Metaforlar sadece söylenmek isteneni daha az sözcükle daha vurgulu bir biçimde ifade etmeye yarar aynı zamanda dinleyiciyi konuya dahil eder, onun da düşünme sürecini başlatır. Düşünceler duyguları tetikler; duygular düşünceleri besler. Metaforlara sözlü ya da yazılı olarak rastlıyor.onları anlıyor ve kendi çağrışın alanımızın genişliğine göre anlamdırıyoruz. Anlam sadece zenginleşmez, kökten bir değişime uğrar. (Tepebaşlı, 2013; 17).