T. C. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı

3.3. Veri Toplama Araçları

Araştırmanın verileri, “Kişisel Bilgi Formu”nun ve “ÖMB Dersleri Ölçeği”nin yer aldığı form aracılığıyla toplanmıştır. Kişisel bilgi formu araştırmacı tarafından öğretmen adaylarının bazı kişisel bilgilerini (cinsiyet, anne-baba eğitim durumu vb.) belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. “ÖMB Dersleri Ölçeği” ise Yüksel (2009) tarafından geliştirilen, geçerliliği ve güvenirliliği sağlanmış olan 5’li likert tipi bir ölçektir. Bu ölçek ile öğrencilerin ÖMB derslerine ilişkin görüşlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Beşli Likert tipi ölçeğin seçenekleri ve puanlaması; Kesinlikle Katılırım 5, Katılırım 4, Kararsızım 3, Katılmam 2, Kesinlikle Katılmam 1 şeklindedir. Olumsuz ifadeli veya olumsuz yönde fikir içeren maddelerde puanlama ters yönde işleyecek şekilde 1, 2, 3, 4, 5 olarak yapılmıştır.

ÖMB Dersleri Ölçeği, Yüksel (2009) tarafından geliştirilmiş olup, geliştirilmesi aşamasında ilk olarak ÖMB dersleri ve öğretmenlik mesleği ile ilgili yapılan çalışma ve araştırmaların incelendiği, bu derslere giren öğretim elemanları ve öğrencilerle görüşmeler yapıldığı belirtilmektedir. Bu çalışmalar sonucunda pilot uygulaması yapılmak üzere 54 maddelik bir araç hazırlanmıştır. Bu araç 181 öğrenci üzerinde uygulanmış, sonuçlar üzerinde geçerlik ve güvenirlik işlemleri yapılmıştır. Ölçeğin güvenirliği ile ilgili olarak yapılan işlemlerde ilk olarak ölçekte yer alan soruların bütün bir ölçek oluşturacak şekilde hazırlanıp hazırlanmadığı, sorulardan elde edilen puanların toplanabilir olup olmadığını belirlemek üzere ölçeğin toplanabilirlik özelliği test edilmiştir. Yapılan “Tukey Non-Additivity” testi sonucunda ölçeğin toplanabilir özelliğinin olduğu belirlenmiştir (Friedman x2= 38.47; p<.001). Elde edilen bu sonuç doğrultusunda ölçeğin güvenirlik analizi yapılmıştır (Yüksel, 2009).

Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek üzere Temel Bileşenler Analizi (Principal Components) üzerinde temellenen faktör analizi işlemleri yapılmış, rotasyon yöntemi olarak varimax rotation kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda 12 maddenin ölçekten çıkarılmasının uygun olduğu görülmüştür. Sonuçta dört alt faktörden ve 42 maddeden oluşan bir ölçek meydana getirilmiştir. Yapılan güvenirlik analizinde ölçeğin Cronbach alpha değerinin (α) .94 olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğunu göstermektedir (Yüksel, 2009).

Bu araştırmadan elde edilen verilerle güvenirlik analizleri tekrar yapılmış ve analizler sonucunda elde edilen bulgular Tablo 2’de verilmiştir

Tablo 2.

ÖMB Dersleri Ölçeği Güvenilirlik Analizi Sonuçları

Faktörler	Madde sayıları	Güvenilirlik katsayıları (α)
ÖMB genel ölçek	42	.94
ÖMB dersleri	21	.94
Öğretmenlik mesleği	9	.89
ÖMB öğretim elemanları	9	.89
ÖMB derslerinin gerekliliği	3	.62

Tablo 2’deki güvenilirlik analizi sonuçlarına bakıldığında, genel ölçeğin güvenilirlik katsayısının (α) .94 olduğu görülmektedir. Bu değer Yüksel’in (2009) çalışmasında elde ettiği güvenirlik katsayısı değeri ile aynıdır. Ayrıca bu çalışmada, ölçeğin boyutlarına ilişkin güvenilirlik analizleri de yapılmıştır. ÖMB dersleri faktörünün güvenilirlik katsayısının .94, Öğretmenlik mesleği ve ÖMB öğretim elemanları faktörlerinin güvenilirlik katsayısının .89, ÖMB derslerinin gerekliliği faktörünün güvenilirlik katsayısının .62 olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara göre ölçeğin genel olarak güvenilir olduğu söylenebilir.

3.4. Verilerin Analizi

Araştırmanın temel amacı çerçevesinde cevapları aranan alt problemlere yönelik ölçek ile toplanan verilerin gerekli istatistiksel analizleri SPSS 17.0 (Statistical Packet for Social Sciences) programından yararlanılarak yapılmıştır. Birinci alt problem kapsamında öğretmen adaylarının ÖMB derslerine ilişkin görüşlerinin ne düzeyde olduğunu belirlemek amacıyla aritmetik ortalama ve standart sapma; ikinci ve üçüncü alt problem kapsamında öğretmen adaylarının ÖMB derslerine ilişkin görüşlerinin cinsiyete göre ve eğitim fakültesinde ya da pedagojik formasyon programında öğrenim görmelerine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla t-testi; diğer alt problemlerde ise öğretmen adaylarının ÖMB derslerine ilişkin görüşlerinin, mezun olunan lise türüne, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla çoklu varyans analizi (MANOVA) kullanılmıştır. Yapılan analizlerde anlamlılık değeri, .05 olarak alınmıştır. Ayrıca ölçekte beşli derecelendirme kullanıldığından aralık katsayıları, kesinlikle katılmam (1.00-1.79), katılmam (1.80-2.59), kararsızım (2.60-3.39), katılırım (3.40-4.19), kesinlikle katılırım (4.20-5.00) olarak belirlenmiş ve aritmetik ortalama ile ilgili yorumlarda söz konusu derecelendirme dikkate alınmıştır.

Verilerin analizine geçmeden önce alt problemlerde yapılacak analiz yöntemlerini belirlemek amacıyla verilerin normal dağılıp dağılmadıklarını gösteren Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucu Tablo 3’te verilmiştir.

Tablo 3.

Ölçeğin Normallik Sonucu

Ölçeğin normallik sonucu	N		Ss	K-S	p
ÖMB dersleri ölçeği	396	3.55	.60	1.212	.106

K-S:Kolmogorov-Smirnov Z

Tablo 3’te görüldüğü gibi K-S testi sonucunda p>.05 olması ölçekteki veri dağılımının normal dağılım gösterdiği anlamına gelmektedir (Özdamar, 2004; Büyüköztürk, 2007). Bu nedenle araştırmanın alt problemleri için parametrik test teknikleri seçilmiştir.