Bu verilere göre alanı dışında çalışan mezunların yarıdan fazlasını, alanında iş bulamayanlar, alanı dışındaki bir işe tamamen tesadüfen girmiş olanlar ve alanında tatminkâr ücret alamadığı için başka bir alanda çalışmak zorunda kalanlar oluşturmaktadır. Yaklaşık 10 mezundan birinin de mezun olduğu bölümü/programı (alan/dal) sevmemesi çok manidardır. Buradaki sonuçlarla daha önceki yıllardaki araştırma sonuçları da paralellik göstermektedir.
GRAFİK 19 3.1.22 Mezun Olduktan Sonra Hiçbir İşte Çalışmama Nedenleri Mezunların, mezun olduktan sonra hiçbir ücretli işte çalışmama nedenlerini öğrenmek amacıyla yöneltilen soruyla ilgili elde edilen bulgular Tablo 22’de görülmektedir. Bu soru ile ilgili olarak anketi dolduranların en fazla üç seçenek belirtmelerine imkân verilmiştir. Tablo incelendiğinde mezuniyet sonrası hiçbir işte çalışmayan mezunların yüzde 31,74’ü üniversite giriş sınavlarına hazırlandığı için, yüzde 15,62’si mezun olduğu alanda iş bulamadığı için, yüzde 12,66’sı hiç çalışmak istemediği için, yüzde 9,71’i teklif edilen ücreti yetersiz bulduğu için, yüzde 8,77’si çalışmak istediği hâlde hiçbir alanda iş bulamadığı için, yüzde 4,04’ü mesleğinde çalışacak kadar kendini yeterli bulmadığı için, yüzde 4,04’ü ailesi izin vermediği için, yüzde 2,01’i ise ailesinin ekonomik durumunun iyi olmasından dolayı, yüzde 0,93’ü ise sağlık nedenlerinden dolayı mezuniyet sonrası hiçbir işte çalışmadığı/çalışamadığı şeklinde görüş belirtmişlerdir.
Bu dağılıma bakıldığında mezun olduğu alanda iş bulamayanların oranının ikinci sırada olduğu görülmektedir. Bu sonuç eğitim istihdam ilişkisinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini göstermektedir. Mezuniyet sonrası çalışmama nedeni olarak, üniversite giriş sınavlarına hazırlanmanın birinci sırada çıkması, Ülkemizde toplumun büyük bir kesiminde iyi bir hayat kurmanın tek yolunun üniversitede okumak olduğu gibi bir düşüncenin hâlâ yaygın olarak devam ettiği şeklinde yorumlanabilir.
TABLO 22
Mesleğimde çalışmak için kendimi yeterli bulmadığından
1565
4,04
7
Çalışmak istediğim halde hiçbir alanda iş bulamadığımdan
3400
8,77
8
Sağlığımın elverişsiz olmasından
361
0,93
9
Üniversite giriş sınavlarına hazırlandığımdan
12307
31,74
10
Bir yükseköğretim kurumuna devam ettiğimden
4065
10,48
VERİLEN CEVAPLARIN TOPLAMI
38775
100,00
Not: Bu soruda birden fazla seçenek belirtme imkânı verilmiştir. n: 25898
Bu sonuç, üniversiteli olmanın toplumda hâlâ statü sahibi olmakla eşdeğer görüldüğünün de bir işaretidir. Bu olgunun sosyolojik ve psikolojik boyutunun olduğu da bir gerçektir. Üçüncü sırayı ise çalışmak istediği halde hiçbir alanda iş bulamayanların alması, Ülkemizdeki işsizliğin henüz istenilen seviyeye indirilemediğinin bir göstergesi olarak yorumlanabilir.
GRAFİK 20
3.1.23. Mezunların İşten Ayrılarak İşsiz Kalma Nedenleri Ücretli bir işte çalışan mezunların, işlerinden ayrılma nedenlerini öğrenmek amacıyla yöneltilen soruyla ilgili elde edilen bulgular Tablo 23’de görülmektedir. Bu soruda da mezunlara, sunulan seçeneklerden en fazla üç tanesini belirtebilme imkânı verilmiştir. Tablo incelendiğinde mezuniyet sonrası ücretli bir işte çalışırken bu işinden ayrılan/ayrılmak zorunda kalan mezunların, yüzde 27,62’si verilen ücret tatminkâr olmadığı için, yüzde 14,76’sı sosyal güvencesi (SGK) sağlanmadığı için, yüzde 7,97’si iş yerinde çalışma şartları ağır olduğu için, yüzde 4,80’i çalıştığı işletmenin ekonomik kriz yaşaması nedeniyle, yüzde 4,73’ ü kendinden kaynaklanan sorunlardan, yüzde 7,24’ü çalışma ortamı uygun olmadığı için, yüzde 4,74’ü işverenle/iş yerindekilerle anlaşamadığından, yüzde 5,77’si iş yerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğine önem verilmediğinden, yüzde 4,19’u ailesi istemediği için, yüzde 9,71’i çalıştığı işi beğenmediği için, yüzde 9,19’u ise mevcut işinde kendini geliştiremediği için, işinden ayrıldıkları/ayrılmak zorunda kaldıkları görülmektedir.