T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği orta öĞretim projesi hayvan sağLIĞi protozoonlarla mücadele ve korunma ankara 2008
Yüklə 348,19 Kb.
|
Resim 3.30: Eimeria brunetti Otopsi: Ölen civcivlerin otopsisinde sekumun büyümüş ve kalınlaşmış olduğu gözlenir. Bağırsak içeriği kanlıdır. Bazı durumlarda sekumun yırtıldığı görülür. Sekumdaki kanamalar anemiye yol açar. Bu hastalıktan kurtulan civcivler, normal kondisyonlarına dönemez ve yeterince gelişemez veya çok geç gelişir. Teşhiste gaita veya hasta hayvan laboratuvara gönderilir. Kanatlılarda ince bağırsak coccidiosu daha ziyade kronik seyreder ve büyüklerde görülür. Hastalarda düşkünlük, ibik ve sakalın oluşu, sırtın kambur oluşu kanlı ishal bazen topallık dikkat çeker. Hayvanlar anemi ve kaşeksi sonucu ölürler. Teşhis için gaita veya hasta hayvan laboratuvara gönderilir.
Tavukların ince bağırsaklarında bulunan en patojen türdür. Oocystlerinin doğada sporlanma süresi 2 gündür. Prepatent süre 6-7 gün, patent süre ise, 8-12 saat kadardır. Hasta hayvanlarda ince bağırsaklar şişkin olup kontraksiyon yeteneğini kaybetmiştir. 
Resim 3.31: Eimeria necatrixli bağırsakta görüntü Enfeksiyondan kurtulanlar, bağırsaklarda yeterince emilim yapılamadığından gelişemez.
Prepatent süre 4 gün, patent süre 6-12 gün kadar sürer. Civcivler için patojendir. Şiddetli ishale sebep olur. Genellikle bir hafta içinde ölüme neden olur. Morbidite yönünden de önemli bir türdür.
Resim 3.32: Eimeria acervulinanın bağırsakta yaptığı lezyon Prepatent süre 4 gün, patent süre 6 gün kadardır. Mortalite yönünden önemli bir türdür. Civcivlerde yüksek oranda ölüme neden olur.
Resim 3.33: Eimeria maxima bağırsaktaki lezyonlar Prepatent süre 5, patent süre 9 gün kadardır. Orta derecede patojen olup morbidite yönünden önemli bir türdür. Otopsi hasta hayvanlarda ince bağırsaklar şişkin olup kontraksiyon yeteneğini kaybetmiştir. 
Resim 3.34: Coccidiosun yaptığı bağırsaktaki nodüller Bağırsak içeriği kanlıdır. Bu tür, yüksek oranda ölümle sonuçlanan bir enfeksiyona neden olur. Enfeksiyondan kurtulanlar, bağırsaklarda yeterince emilim yapılamadığından gelişemezler. Teşhis: Coccidiosis, genellikle dışkı muayenesiyle teşhis edilir. Ancak şizogoni devresinde oocyst görülmeyebilir. Bu durumda otopsi yapılarak parazitin gelişme şekilleri araştırılmalı ve semptomlarla birlikte değerlendirmeye gidilmelidir. Teşhiste, Eimeria türü ve gram dışkıdaki oocyst sayısı da göz önünde bulundurulmalıdır. 
Resim. 3.35: Coccidioslu hindilerde görüntü 
Resim. 3.36: Coccidioslu hindiler Hindilerde Eimeria adenoides, Eimeria meleagrimitis, Eimeria gallopavonis türleri hastalık yapar. Prepatent süre 5 gün, patent süre 2 hafta kadardır. Oda ısısında sporlanma süresi 24 saat kadardır. Hindilerde bulunan en patojen türlerdir. Genellikle 5 haftalık palazların hemen tamamında ölüme yol açıp 11 haftalıktan büyüklerde ölüme neden olmamaktadır. 
Resim 3.37: Eimeria adenoidesli hindi dışkısı Hindilerde coccidiosisin teşhis tavuklardaki gibidir. 3.5. Coccidioslara Karşı İlaç Uygulamak  
Resim 3.38: Oral ilaç uygulaması Resim 3.39: İlacın sıvı olarak alınması Bu hastalık genellikle içme sularına ve yemlerine ilaç katılarak tedavi edilmektedir. Aynı uygulama koruma amaçlı olarak da yapılmaktadır. Tedavide; Sulphamezatin, Sulphaquinoxalin, Pyrimethamin, Nicarbazin, Amprolium, etken maddeli ilaçlar en çok kullanılır. Tedavi uzun süre sürdürülmelidir. Hastalığın ilerlediği durumlarda semptomatik tedavi yapılması yararlıdır. Bu amaçla hayvanlara antibiotik, vitamin mineral preparatları, bağırsak büzücü ilaçlar ve serum verilebilir. Korunma ve kontrol için genç ve yaşlılar bir arada barındırılmamalı, altlıklar sık değiştirilmeli, gerektiğinde barınaklara, %0.5’lik Kreasol veya Formaldehid fumigasyonu uygulanmalıdır. Merada ise, su birikintileri direne edilmeli, hasta hayvanlar otlatılmamalıdır. 3.6. Korunma Bu hastalık genellikle içme sularına ve yemlerine ilaç katılarak tedavi edilmektedir. Aynı uygulama, korunma amaçlı olarak da yukarıdaki ilaçlar düşük dozlarda yem ve sulara katılarak koruyucu olarak etki yapmaktadır. Kümes zeminleri kuru tutulmalı, kümesler sık sık dezenfekte edilmeli, tavuk ve civcivler ayrı bulundurulmalı, sulukları gaita ile kirlenmeyecek şekilde yerleştirilmeli, kuluçka makineleri dezenfekte edilmeli, kuşların kümeslere girmeleri önlenmeli, hastalık çıkışında hastalar sağlamlardan ayrılmalı ve ayrı tedavi edilmelidir. Zemin flambaj yapılmalı veya kaynar sodalı su kullanarak dezenfeksiyonu gibi tedbirler yanında, yem ve içme sularına düşük dozlarda ve uzun süre katılması gerekmektedir. Bu amaçla Sulphaquinoxalin %0.01 oranında yeme katılmaktadır. Yine aynı amaçla Furazolidon %0.01 5 oranında yeme katılmaktadır. Bu uygulamalar özellikle broyler yetiştiriciliği için önem arz eder. Hindilerde coccidiostan korunma önlemleri tavuklardaki gibidir. Ancak sülfonamidlerin hindilerde toksik olması nedeniyle dikkatli kullanılması gerekmektedir. 3.7. Aşılama Son yıllarda koruyucu amaçla, coccidiosis aşıları da kullanılmaya başlanmış bulunmaktadır. Bu aşılar, henüz Türkiye’de üretilmemekte olup patojen Eimeria türlerinin oocystlerinin karıştırılması ve bazı işlemlerden geçirilmesiyle elde edilmektedir. Bu aşılar, piyasada çeşitli ticari adlar ile satılmaktadır. Aşılama 3 günlük civcivlere uygulanmaktadır. Canlı olan bu aşıların da bazı riskleri olacağı unutulmamalıdır. UYGULAMA FAALİYETİ 
Coccidioslarla mücadele ve korunma yaparken aşağıdaki işlem basamaklarını dikkate alınız. Uygulamayı okulumuzun hayvancılık şubesinde veya hayvancılık yapılan çiftliklerde ve veteriner kliniklerinde yapabilirsiniz. GULAMA FAALİYETİ
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 
Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı belirleyebilmeniz için bir kısmı doğru bir kısmı yanlış cümleler verilmiştir. Cümle doğru ise parantezin içerisine D, yanlış ise Y harfini koyunuz. 1. ( ) Coccidioslarla mücadele edebilmek ve neden oldukları hastalıklardan korunabilmek için hastalık etkenlerinin tanınmasına, bulaşma yollarının ve hastalık belirtilerinin bilinmesine gerek vardır. 2. ( ) Gametogoni sonucu oluşan oocystler, ısı, oksijen ve nemin uygun olması durumunda birkaç gün içinde sporlanarak oocyst içinde sporocyst ve sporozoitleri meydana getirir. Bu döneme gametogoni adı verilir. 3. ( ) Danalarda Eimeria bovis ve Eimeria zurnii en patojen olan türleridir. 4. ( ) Coccidiosis kanatlılarda görülen en önemli paraziter hastalıklardan birisi olup özellikle civciv ve piliçlerde büyük kayıplara sebep olur. Bu hastalık, tavuklarda ölümler yanında et ve yumurta veriminde önemli düşmelere neden olmaktadır. Hayvanlar hastalığı atlatsalar bile yeterince gelişememektedir. 5. ( ) Danalarda cocsidiosis enfeksiyonun da anüs sürekli kapalı, dışkı koyu sarı renkte ve vücut ısısı 35-36ºC’de iken hastalık akut dönemdedir. 6. ( ) Eimeria brunetti’de ölen civcivlerin otopsisinde sekumun büyümüş ve kalınlaşmış olduğu gözlenir. Bağırsak içeriği kanlıdır. Bazı durumlarda sekumun yırtıldığı görülür. Sekumdaki kanamalar anemiye yol açar. 7. ( ) Tavukların ince bağırsaklarında bulunan en patojen tür: Eimeria necatrix’tir. Hasta hayvanlarda ince bağırsaklar şişkin olup kontraksiyon yeteneğini kaybetmiştir. 8. ( ) Coccidiosis genellikle içme sularına ve yemlerine ilaç katılarak tedavi edilmektedir. Aynı uygulama koruma amaçlı olarak da yapılmaktadır. 9. ( ) Korunma ve kontrol için genç ve yaşlılar bir arada barındırılmamalı, altlıklar sık değiştirilmeli, gerektiğinde barınaklara, % 5’lik Kreasol veya Formaldehid fumigasyonu uygulanmalıdır. 10.( ) Aşılar henüz Türkiye’de üretilmemekte olup patojen Eimeria türlerinin oocystlerinin karıştırılması ve bazı işlemlerden geçirilmesiyle elde edilir ve aşılama 3 günlük civcivlere uygulanmaktadır DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. UYGULAMALI TEST Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.
DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “Evet”ler kazandığınız becerileri ortaya koyuyor. “Hayır”larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz MODÜL DEĞERLENDİRME B 1. Aşağıdakilerden hangi hastalıkta sarılık görülmez? A) Babesios B) Theileria C) Anaplasmos D) Hepsi
A) Babesios B) Theileria C) Trypanosomiasis D) Coccidiosis 3. Aşağıdakilerin hangi hastalıkta icterus görülür? A) Yalnız Babesios B) Yalnız Theileria C) Anaplasmos ve Theileria D) Babesios ve Anaplasmos 4. Aşağıdaki hastalıkların hangisinde lenf yumrusundan froti yapılır? A) Yalnız babesios B) Yalnız theileria C) Yalnız anaplasmos D) Yalnız babesios ve anaplasmos 5. Danalarda coccidiosis hastalığının bulaşma şekli aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Solunum yoluyla B) Sindirim yoluyla C) Sinir sistemi yoluyla D) Kenelerle 6. Genital organların mukozasına geçerek ödemli şişkinliklere neden olan durin hastalığı etkeni aşağıdakilerden hangisidir? A)Heterakis gallinae B)Trypanosoma equiperdum C)Histomonas meleagridis D)Sproketa gallinerum 7. Hindilerde karaciğerde büyüme, nekroz odakları ve sekumda lezyonlarla karakterize otopsi bulgularına neden olan hastalık etkeni aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
B) Trypanosoma equiperdum C) Histomonas meleagridis D) Sproketa gallinerum 8. Hayvan sağlığı açısından coccidiosise neden olan aşağıdaki soylardan hangisi diğerlerine göre daha önemlidir? A) Caryospora B) Eimeria C) Wenyonella D) Tyzzeria 9. Trypanasoma equiperdum’un bulaşma yolu aşağıdakilerden hangisidir? A) Solunumla B) Kenelerle C) Gıdalarla D) Çiftleşmeyle 10. Aşağıdakilerden hangisi durin hastalığının kronik safhasından değildir? A) Ödem safhası B) Deri plakları safhası C) Felç safhası D) Saldırganlık safhası DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz, yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. VE DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARLARI Ö  ĞRENME FAALİYETİ 1’İN CEVAP ANAHTARI
ÖĞRENME FAALİYETİ 2’NİN CEVAP ANAHTARI
ÖĞRENME FAALİYETİ 3’ÜN CEVAP ANAHTARI
MODÜL DEĞERLENDİRMENİN CEVAP ANAHTARI
KAYNAKÇA K
Yüklə 348,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
u modül sonunda elde ettiğiniz kazanımları, aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırarak ölçünüz.
AYNAKLAR