Türkiye’nin sanayi vizyonunu belirlemek amacıyla tüm paydaşların katılımıyla, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın öncülüğünde bir arama konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu arama konferansı neticesinde, Türkiye için uygulanacak stratejinin uzun dönemli vizyonu “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” olarak belirlenmiştir. Bu uzun dönemli vizyon kapsamında 2011-2014 yıllarını kapsayan Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacı, “Türk Sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilerek, dünya ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak” olarak belirlenmiştir.
Orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki payının arttırılması,
Düşük teknolojili sektörlerde katma değeri yüksek ürünlere geçişin sağlanması,
Becerilerini sürekli geliştirebilen şirketlerin ekonomideki ağırlığının arttırılması,
şeklinde üç temel stratejik hedef tespit edilmiştir. Türkiye Sanayi Stratejisi’nin genel amacını ve dolayısıyla stratejik hedefleri gerçekleştirmek üzere, 9. Kalkınma Planında yer alan öncelikler ve Türk sanayisinin güçlü ve zayıf yönleri ile sahip olduğu fırsatlar ve karşı karşıya kaldığı tehditler göz önünde bulundurularak bazı temel sanayi politikası öncelikleri ile yatay ve sektörel olmak üzere çeşitli politika alanları tespit edilmiştir. Yatay ve sektörel sanayi politikası alanlarına ilişkin olarak belirlenen politikalar eşgüdüm içinde hayata geçirilecektir.
Yatay Sanayi Politikası Alanları
Kamu kurum ve kuruluşları bu süreçte yatay sanayi politikası alanlarında aktif olarak iyileştirmeler yapmak suretiyle tüm sektör genelinde verimlilik artışlarına katkı yapacaktır. Bu kapsamda, 8 yatay sanayi politikası alanında kamu proaktif bir rol üstlenecek ve özel sektörün verimliliği önündeki engellerin kaldırılmasını hedefleyecektir. Söz konusu yatay sanayi politikası alanları aşağıdaki gibidir:
Yatırım ve iş ortamı: Yatırım ve iş ortamının iyileştirilmesi için YÖİKK bünyesinde yapılan çalışmalar önem arz etmektedir. Bu kapsamda özellikle kurumsal ve yasal altyapının iyileştirilmesine, merkezi hükümet ve yerel idare düzeyinde bürokratik engellerin azaltılmasına, düzenleyici etki analizine ve rekabet hukuku alanındaki ilerlemelere ihtiyaç vardır. Buna ek olarak, şebeke endüstrilerinin etkin düzenlenmesindeki sıkıntıların giderilmesi büyük önem taşımaktadır.
Uluslararası ticaret ve yatırım: Uluslararası ticaret ve yatırım alanında özellikle ticarete konu olan malların üretiminde çeşitlenmeye katkı yapacak politikaların uygulanması gerekmektedir. Bu çerçevede, talep koşullarına uygun olarak küresel pazarlara erişebilen ve “zamanında üretim” anlayışına sahip bir sanayi yapısına ihtiyaç vardır. Dış ekonomik ilişkiler çerçevesinin yeniden tanımlanması ve yüksek katma değer oluşturan ve yerli şirketler için pozitif dışsallık yaratacak doğrudan yabancı yatırımların (DYY) çekilmesi hedeflenmelidir. Bunun için ise, kamuda özel sektör ve sivil toplum kuruluşları ile koordinasyonu sağlayacak bir yeniden yapılanma gerekmektedir.
Beceri ve insan kaynağı: Sanayi politikaları ile insan kaynağı politikalarının uyumunun sağlanması büyük önem taşımaktadır. Bu çerçevede, yatırım ortamı engellerinin ve işgücü piyasasındaki katılıkların giderilmesi, nitelikli işgücü arzının ve talebinin arttırılması, genel ve mesleki eğitim sisteminin reformu, aktif işgücü politikalarının geliştirilmesi ön plana çıkmaktadır.
Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmelerin (KOBİ) Finansmana Erişimi: Türkiye’de firmaların verimliliklerini arttırabilmeleri için ölçeklerini büyütmeleri ve dolayısıyla yeni yatırımlara ve finansmana ihtiyaçları vardır. Özellikle küresel rekabet nedeniyle karların azaldığı bir ortamda özkaynağa dayalı finansman sürdürülebilir değildir. Özkaynak dışı finansman imkânlarının geliştirilmesi için ise finansal sistemin büyütülmesi, KOBİ’lere yönelik finansal araçların geliştirilmesi, girişim sermayesinin önünün açılması, kredi kefalet sisteminin geliştirilmesi, faiz destekleri verilmesi, idari ve hukuki engellerin ortadan kaldırılması gerekmektedir.
Firmaların Teknolojik Gelişimi: Önümüzdeki dönemde rekabet gücü politikalarının merkezinde yenilikçilik ve teknolojik altyapının iyileştirilmesi yer almalıdır. Bunun için ileri teknolojili sektörlerin ağırlığının ve geleneksel sektörlerin katma değerinin arttırılması gerekmektedir. Bu geçiş için Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) ve yenilikçilik faaliyetlerinin geliştirilmesi temel oluşturmaktadır. Bu çerçevede özel sektörün Ar-Ge faaliyetlerine katılımı, Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun’un uygulanması, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) faaliyetlerinin geliştirilmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerinin etkin kullanımı, fikri ve sınaî mülkiyet haklarının korunması amaçlanmaktadır.
Altyapı Sektörleri ve Girdi Maliyetleri: Sanayinin rekabet gücünü arttırmak için, sanayi sektörüne girdi tedariki yapan altyapı sektörlerinde de verimlilik artışlarına ihtiyaç bulunmaktadır. Enerji (elektrik) alanında maliyetlerin düşürülmesi ve arz güvenliğinin sağlanması temel hedefler olurken, telekomünikasyon sektöründe kalite/maliyet dengesini iyileştirmek için rekabetin geliştirilmesi, ulaştırma (lojistik) sektöründe ise farklı taşımacılık modlarının geliştirilmesi ve etkin kullanımı önem taşımaktadır.
Çevre: Çevreye karşı artan küresel duyarlılık, sanayide çevre dostu ürünlerin üretilmesini, çevreye duyarlı teknolojilerin kullanılmasını, süreçlerin geliştirilmesini ve endüstriyel kirliliği azaltma yönünde tedbirlerin alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ancak bu konuda alınacak tedbirlerin, sanayinin rekabet gücü üzerinde kısa-orta vadede olumsuz etkiler yaratması muhtemeldir. Söz konusu olumsuzlukların uzun vadeye taşınması ihtimalini en aza indirgemek için çevreye ilişkin yapılacak düzenlemelerde, öncelikle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında 2012 sonrası dönem için Kyoto Protokolü’nün yerini alacak olan yeni uluslararası iklim değişikliği anlaşması, Avrupa Birliği Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzin Verilmesi ve Kısıtlanması Tüzüğü (REACH), Entegre Kirlilik Önleme ve İzin Mevzuatına ilişkin düzenlemelerin etki ve maliyet analizlerinin yapılması ve esnek bir uygulama takviminin benimsenmesi önem arz etmektedir.
Bölgesel Kalkınma: Sanayi politikası açısından bölgesel kalkınma iki boyutludur. Sadece bölgeleri hedefleyen politikalarda ulusal önceliklerle uyumlu bölgesel önceliklerin belirlenmesi ve devlet yardımları sisteminin mekân odaklı olması gerekmektedir. Ulusal politikaların bölgelerde uygulanması için ise yatırım, iş yapma ve verimliliğin önündeki engellerin kaldırılması (insan kaynağı, kümelenmeler, üniversite-sanayi işbirliği vd.) ve bölgesel aktörler arasındaki yönetişim mekanizmalarının etkin kullanımı önem kazanmaktadır.
