T. C. Tunus büYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ Şubat 2015 tunus
Kalkınma, Yatırım ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı Devlet Sekreteri: Lamia Zribi
Yüklə 0,53 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus
- 4. TUNUS’UN GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1. Genel Durum
- 5. TUNUS’UN DIŞ TİCARETİ 5.1. Genel Durum
- 5.2. Ürün Ticareti Verileri Yıllar İtibariyle Tunus’un Genel Ürün Ticareti (Bin $)
- Başlıca Fasıllar İtibarıyla Ürün İhracatı
- Başlıca Ülkeler İtibarıyla Ürün İhracatı (Bin Dolar)
- Fasıl No Ürün Adı 2013 İthalat Değeri (Bin Dolar)
Kalkınma, Yatırım ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı Devlet Sekreteri: Lamia Zribi Toplumsal Entegrasyondan sorumlu Devlet Sekreteri: Belgacem Saberi Devrim Şehitleri ve Mağdurlarından sorumlu Devlet Sekreteri: Majdouline Cherni Sağlık Kurumlarından sorumlu Devlet Sekreteri: Nejmeddine Hamrouni Gençlik İşlerinden sorumlu Devlet Sekreteri: Chokri Terzi Tarımsal Üretimden sorumlu Devlet Sekreteri: Amel Nafti Balıkçılıktan sorumlu Devlet Sekreteri: Youssef Chahed İmardan sorumlu Devlet Sekreteri: Anis Ghedira Vergi ve Tahsilattan sorumlu Devlet Sekreteri: Habiba Louati Müsadere ve Arazi İşlerinden sorumlu Devlet Sekreteri: Naila Chaâban Çevreden ve Sürdürülebilir Kalkınmadan sorumlu Devlet Sekreteri: Ben Aissa Laâbidi 3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus Tunus, 162.155 km2 yüzölçümüyle Kuzey Afrika’da yer alan bir ülkedir. Doğusu ve kuzeyinde Akdeniz, güneydoğusunda Libya, batı ve güney batısında Cezayir bulunmaktadır. Kuzey bölgelerde ve kıyı boyu Akdeniz iklimi, iç kesimlerde ve güney bölgelerde yarı kurak çöl iklimi hakimdir. 1.148 km’lik kıyı şeridine sahip olan Tunus’un kuzeyi ve güneyi arasında yerşekilleri açısından büyük farklılıklar bulunmaktadır. Kuzey ve batı bölgeleri arasında dağlık bir yapı göze çarparken, orta bölgelerde stepler, güneyde ise büyük çöller yer almaktadır. Ülkede sıcaklık ortalama 11,4 (Aralık) ve 29,3 (Temmuz) arasında değişmektedir. Kış boyunca sağanak yağış devam etmektedir. Orta bölgelerde zeytin ağaçları, güneyde ise hurma ağaçları bulunmaktadır. En önemli akarsuları, Medjerda ve Méliane olup, güneyde yer alan Chott el-jerid ülkenin en önemli gölüdür. Tunus nüfusunun % 98’ini Araplar, % 1’ini genelde Tunus’un güney bölgesinde yaşayan Berberiler, kalanını ise ağırlıklı olarak Fransızlar ve İtalyanlar oluşturmaktadır. Tunus nüfusunun, % 99’u Müslüman (büyük çoğunluk Maliki Mezhebi), %1’i Hristiyan ve Yahudidir. 2014 yılında Tunus nüfusunun 2014 yılında 10,9 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir. 2020 yılında nüfusun 11,8 ve 2030 yılında da 12,6 milyona ulaşması beklenmektedir. Tunus’da, 1984 yılında 67 olan ortalama ömür süresi, 2014 yılında 75,7’e yükselmiştir. 2013 yılı itibarıyla konutların %99,5’inde elektrik ve %98’inde su bulunmaktadır. Tunus Sosyal Sigortalar Kurumunun üyelerine uzun vadeli ve düşük faizli otomobil kredisi sağlamasının etkisiyle, özellikle son yıllarda ülkedeki otomobil sayısında büyük artış yaşanmıştır. 1994 yılında ailelerin % 15’i otomobil sahibi iken, bu oran 2013 yılında %25,4’e yükselmiştir. Tunus nüfusunun 2012 yılı itibarıyla % 66’sı şehirde yaşamaktadır. 2014 yılı itibarıyla ortalama aile birey sayısı 4,06 kişi düzeyindedir. Başkent Tunus’un yanısıra ülkenin başlıca şehirleri, Jerba, Hammamet, Sfax, Nabeul, Kairouan, Sousse, Bizerte, Jendouba, Medenine, Monastir, Gabes, Gafsa, Tabarka, Zarzis, Beja, Kasserine ve Le Kef’dir. Resmi rakamlara göre işsizlik oranı 2013 yılında %15,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, Tunus ekonomisindeki en büyük sorun olan işsizlik özellikle yüksek tahsilli genç nüfus arasında çok daha yüksek seviyelere çıkmaktadır. Çalışan nüfusun yaklaşık yarısının hizmetler sektöründe, üçte birinin sanayide ve geri kalan kısmının da tarım sektöründe faaliyet gösterdiği tahmin edilmektedir. 4. TUNUS’UN GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1. Genel Durum Tunus ekonomisinin genel yapısı incelendiğinde, ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1956 yılından 1970’li yıllara kadar devletin ekonomik yaşama önemli ölçüde müdahale ettiği görülmektedir. Sömürge döneminin bir sonucu olarak yabancıların elinde bulunan geniş araziler 1964 yılında kamulaştırılarak köylülere dağıtılmış, aynı dönemde köylüleri tarım kooperatiflerinde örgütlemeye yönelik girişimlerde bulunulmuş, ancak sözkonusu girişimlerden kırsal kesimdeki yaygın muhalefet ve kredi veren devletlerin baskısı sonucunda vazgeçilmiştir. Tunus’ta 1972 yılından itibaren özel sektör yatırımlarının teşvik edilmesi amacıyla bazı önlemler yürürlüğe konmasına rağmen, gerçek anlamda serbest piyasa ekonomisine ancak 1987 yılında adım atılabilmiştir. Öte yandan finans, su, elektrik ve hidrokarbon alanlarında kamunun ağırlığı halen devam etmektedir. Ayrıca devlet toplum için önem arz eden şeker, un, benzin, süt ve bazı temel tahıllar için fiyat kontrolleri ve sübvansiyonlar uygulamaktadır. Tunus ekonomisi, turizm başta olmak üzere, hizmet sektörü, tarım, tekstil ve konfeksiyon, hafif sanayiler ile petrol ve fosfat üretimine dayanan gelişme yolunda bir ekonomidir. Kalkınmaya dönük yatırımlarda gerek Batılı devletlerin (1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren Avrupa Birliği), gerek uluslararası kuruluşların sağladığı mali destek önemli yer tutmaktadır. Tunus’ta 14 Ocak 2011 Devriminden sonra yeni bir dönem inşa edilmeye çalışılmaktadır. 2015 yılında göreve başlayacak hükümet, devrim sonrası görülen ekonomik yavaşlamayı canlandırmayı planlamaktadır. Tunus doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülke değildir ancak yetişmiş insan gücü ve coğrafi konumu açısından potansiyel arz eden bir ülkedir. Ülke milli hasılasının yaklaşık %10'unu oluşturan tarım sektöründe çalışan nüfusun beşte biri istihdam edilmektedir. Tarım arazilerinin önemli bir kısmı buğday ve arpa üretimi için kullanılmaktadır. Üretimin talebi karşılayamadığı yıllarda aradaki fark ithalat ile karşılanmaktadır. Ülkede hayvancılık ve sulama tarımı yapılıyor olsa da üretim çoğu zaman tüketimi karşılayamamaktadır. Öte yandan zeytinyağı, hurma ve işlenmiş balık Tunus'un önemli tarımsal ihraç kalemleridir. Tunus nüfusunun %99'u elektrik kullanabilmektedir. Elektrik üretiminin yaklaşık %95'i doğalgaz ile gerçekleştirilmektedir. Tunus'un mevcut elektrik üretim kapasitesi yaklaşık 4.500 MW seviyelerinde olup, önümüzdeki 20 yılda tüketim talebinin mevcut kapasitenin 2 katının üzerine çıkması beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde rüzgar ve güneş enerjisinden elektrik üretiminin toplam üretimdeki payının artması beklenmektedir. Tunus’un mevcut petrol üretimi ülke ihtiyacını karşılayamamakta ve petrol Tunus’un ana ithalat kalemini oluşturmaktadır. Öte yandna İrlanda merkezli Circle Oil, 2014 yılı Ağustos ayı sonunda, Tunus’un Hammamet körfezi açıklarındaki bölgede petrol keşfetmiştir. İşletme 100 milyon varillik bir rezerv varlığı tahmin etmektedir. Üretimin başlaması ile birlikte Tunus’un mevcut 450 milyon varillik rezerv miktarının %22 artması ve halihazırda tükenen sondalar sebebiyle günlük 60 bin varil seviyesine düşen petrol üretiminin tekrar 100 bin varil seviyesinin üzerine çıkması beklenmektedir. Finans sektöründe bankaların belirgin bir ağırlığı bulunmakta olup, diğer finansal araçlar yeni yeni oluşmaktadır. Ülkede 30'ün üzerinde banka bulunmakta olup, bu bankaların bir kısmı kamu işletmesi bir kısmı da özel sektör işletmesidir. Ülkedeki en büyük bankalar STB, BNA, Banque de I'Habitat, BIAT ve Amen Bank'tır. Öte yandan Tunus borsasında yaklaşık 75 işletmenin hisseleri işlem görmektedir. Otomotiv sektörü ekonomideki önemli bir yer tutmaktadır. Ülkedeki binek aracı sayısının bir milyonun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Sektörde Renault, Peugeot, Volkswagen, Fiat ve Citroen'in ağırlığı bulunmaktadır. Ürün ticaretinde Başkent Tunus, Sfaks, Susa ve Bizerte şehirlerindeki limanlar önem arz etmektedir. Ülkenin ürün ticaretinin %95'i denizyolu ile yapılmaktadır. Havayolu ile gerçekleştirilen ticarette de Tunus Kartaca Havalimanı ön plandadır. Ülkenin genel olarak iyi bir karayolu ve demiryolu ağ bağlantısı bulunmaktadır. 2011 yılı öncesi dönemde devrik Devlet Başkanı Ben Ali ve ailesi bir monopol oluşturarak ülkedeki ekonomik faaliyetlerin önemli bir kısmının içinde yer almıştır. Devrim sonrası ailenin sahip olduğu mal varlıklarına el konulmuştur. Tunus, rekabetçilik açısından 2014-2015 Dünya Ekonomik Forumu Rekabet Edebilirlik Raporuna göre 87. sırada (Türkiye 45. sırada) yer almıştır. Dünya Bankası’nın, iş yapma kolaylığı açısından sıraladığı “İş Yapma 2015” (Doing Business 2015) Raporuna göre Tunus 60. sırada (Türkiye 55. sırada), Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından açıklanan 2014 yılı Yolsuzluk Algılama Endeksine göre Tunus 79. sırada (Türkiye 64. sırada) yer almıştır. UNDP tarafından açıklanan 2014 yılı İnsani Gelişim Raporu’nda Tunus insani gelişim endeksinde 90. sırada (Türkiye 69. sırada) gösterilmektedir. 5. TUNUS’UN DIŞ TİCARETİ 5.1. Genel Durum Tunus’da serbest ticaret kuralları geçerli olmakla birlikte, bankacılık ve kambiyo sistemleri henüz tam serbest değildir. Tunus bankacılık sistemine göre, yerli ve yabancı bankalar müşterilerinin Tunuslu veya yabancı olmasına göre farklı işlemler uygulamaktadır. Yabancı firmalar (özellikle off-shore firmalar) off-shore bankalarla çalışabilirken, Tunuslu firmalar sadece Tunuslu (in-shore) bankalarla çalışmak zorundadır. Off-shore bankalar uluslararası bankacılık sistemine tabidir ve her tür para transferi bu bankalar üzerinden yapılabilmektedir. Ancak Tunuslu firmaların çalıştığı Tunus bankaları Merkez Bankasının izni olmaksızın döviz transferi yapamamaktadır. Tunus kambiyo rejimi 1980 öncesi kambiyo rejimimize benzemektedir. Tunuslu vatandaş Merkez Bankasından izin alınmaksızın döviz alıp satamaz veya transfer edemez. Ancak, dış ticaret yapan Tunuslu firmalar Merkez Bankası izniyle döviz transferi yapabilmektedir. Diğer taraftan Tunus vatandaşının yurt dışı ile doğrudan bir ilişkisi (dış ticaretle uğraşmak, yurt dışında görevli olmak vs) yok ise, yurt dışına çıkarabileceği para miktarı sınırlıdır. Dünya Ticaret Örgütü’nün kurucu üyelerinden olan Tunus’un 2012 yılı verilerine göre uyguladığı basit ortalama gümrük vergisi tarife oranı %15,5’tir, sözkonusu oran tarım ürünlerinde %33, tarım dışı ürünlerde %12’6’dır. Tunus’a mal ithalatında gümrük vergilerinin yanında gümrük işlemleri vergisi, sanayi geliştirme fonu, tüketim vergisi ve ithal gelir vergisi tahsil edilmektedir. Katma Değer Vergisi, eğitim, sağlık ve toplum için hassas ürünler için %6, bilgisayar malzemeleri, üretim makineleri vb. için %12, diğer mal ve hizmetler için %18’dir. Tunus 1995 yılından bu yana Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üyesi olup, ticaretteki teknik düzenlemeleri DTÖ ile uyumludur. Ürünlerin güvenlik şartlarına uygunluk denetimi temel olarak ithalat aşamasında yapılmaktadır. Ticaret ve El Sanatları Bakanlığı gıda ürünleri, kozmetik ve hijyen ürünleri, ayakkabılar, okul gereçleri, bazı mutfak eşyaları, piller, aydınlatma cihazları, elektrikli ev eşyaları ve oyuncakları denetimden geçirmektedir. Denetimlerde ayrıca, ürün grupları bazında değişmekle birlikte, İlaç Kontrol Laboratuarı, Ulusal Beslenme ve Gıda Teknolojisi Enstitüsü ve Jeokimya ve Mineraloji Analiz Laboratuarı gibi kuruluşlar da rol almaktadır. Tunus’un en yoğun ticari ve ekonomik ilişkilere sahip olduğu AB ülkeleri, Fransa, İtalya ve Almanya’dır. Tunus, 1995 yılında akdettiği AB’yle Ortaklık Anlaşması çerçevesinde 1 Ocak 2008 itibarıyla serbest ticaret bölgesi kuran ilk Arap ülkesi olma özelliğine sahiptir. Bu çerçevede, tarifelerin indirimi sanayi sektörüne yönelik olup, tarım-gıda sektörünü kapsamamaktadır. Bunun yanı sıra, “İlerletilmiş Serbest Ticaret Bölgesi” kapsamında hizmet ve tarım sektöründe de müzakereler 2008 yılı Mart ayında başlamıştır. Tunus, 11 Kasım 2008 tarihinde gerçekleştirilen Tunus-AB Ortaklık Konseyi toplantısı sırasında “ileri statü” talebinde bulunmuştur. Avrupa Komşuluk Politikası kapsamında Tunus’a söz konusu statünün verilmesi amacıyla bir yol haritasının belirlenmesine yönelik görüşmeler 2008 yılında başlamış olup, 9 Kasım 2012 tarihinde Brüksel’de düzenlenen AB-Tunus Ortaklık Konseyi toplantısında “imtiyazlı ortaklık” kurulmasına ilişkin yol haritası imzalanmıştır. Tunus'un ayrıca ülkemiz (Detayları ikili ticari ilişkiler kısmında yer almaktadır.); Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ; Ürdün, Kuveyt, Mısır ve Fas gibi bazı Arap ülkeleriyle ikili veya çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları bulunmaktadır. 5.2. Ürün Ticareti Verileri Yıllar İtibariyle Tunus’un Genel Ürün Ticareti (Bin $)
Kaynak: Trademap 5.2.1. İhracat Tunus’un 2013 yılı fasıllar itibarıyla ihracatı incelendiğinde elektrikli makina aksam ve parçaları, mineral yağlar ve tekstil ürünlerinin başlıca ihraç kalemlerini oluşturduğu görülmektedir. Başlıca Fasıllar İtibarıyla Ürün İhracatı
Kaynak: Trademap Başlıca Ülkeler İtibarıyla Ürün İhracatı (Bin Dolar)
Kaynak: Trademap 5.2.2 İthalat Tunus’un 2013 yılı fasıllar itibarıyla ithalatı incelendiğinde mineral yağlar. elektrikli makina aksam ve parçalar ve makinaların başlıca ithal kalemlerini oluşturduğu görülmektedir.
Kaynak: Trademap Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|