səhifə 9/65 tarix 09.07.2018 ölçüsü 6,56 Mb. #56065
başsız dul.
başta 11 bic. arada doğan cocuq.
basta 11 buğda kimi ürünlərdən bir tür yemək.
- bastası bolmaqan yerqə qalaqın soqmaq : üzərinə vazifə olmayan işə girişmək.
- basta qalaq : lapayı qarıştırmaq üçün yapılmış taxta qaşıq.
- ləbjə basta : tavuq ətindən yapılan bir tür yemək.
baştaq 11 sərsəri. avara. səfil. ipsiz. qopuq.
baştaqlıq sərsərilik. salsarlıq. avaralıq. səfillik.
baştın 11 yuxarıdan doğru.
bastırmaq qısmaq11 . sıxıştırmaq.
baştöbən 1 . başaşağı. 2 . domuzun qaraçay-malqar türkçəsi ndə tabu adı.
- baştöbən kişi : somurtqan. asıx üzli.
- baştöbən qaramaq : yerə baxmaq.
baston qılmay11 . sopa. qulov tayaq11 .
basuq bazuq11 . qolun ən yoğun, qalın güclü gəmiyi.
bat mat . tunaqı11 . donaqı. tunuq11 . donuq. boğuq.
batan 11 dirgənlə bir kərədə toplanan ot yığını. bağ. biçilən quru ot dəməti.
- batan edmək : quru otları yığın halına gətimək.
- gün batan uğur : günbadrama11 . öğlədən sonra.
batanla 11 quru otları bir öbək halına gətirmək.
bataqa 11 1 . sipər. 2 . xalqın toplantı yerı.
bataqlamaq qırqıncamaq11 . dövmək.
bataqlıq batqaq11 . batmaq11 . çamur. batuvuq11 . cipi11 .
bataqlıq sadır11 .
batar 11 axşam üstü. 2 . ev. qonut. dayirə.
batarçı kiracı.
batay 11 qurbanlıq.
batça əsgi qaraçay şaman törənlərində oynayan edən dəliqanlı.
batı batış11 .
batığ aşlı. aşüqü11 . bulanıq.
batılmaq 11 gömülmək. batmaq.
batıq 11 basıx . 1 . bataqlıq. 2 . içinə bükük. əzik.
- burun 11 burunlu: basıx burunlu. 3 . əkimin igirmi dördü qasımın biri arasında doğanların bürcü.
batıqan 11 qaz yağı. - batıqan 11 lampa : qaz lampası. zənburi.
batıqıl yoxsul. kasıb. fəqir. səfil.
batır 11 qəhrəman. qorxusuz. cəsur.
batıraz 11 nart nağıllarında bir qahramn adı.
batırılmaq alınmaq11 .
batırlıq 11 qəhrəmanlıq. cəsarət.
batırmaq sancmaq11 . saplamaq.
batış 11 batı.
batışlamaq bədişləmək11 . rəzil etmək. aşağılamaq.
batışlıq bədişliq11 . rəzalət.
batman 11 1 . ağır. 2 . pətək. kovan. - bal batman : arı kovanı. bal kovanı. pətək.
batmaq 1 . batılmaq11 . gömülmək. taşaymaq11 . gömülmək. 2 . bataqlıq. çamur.
- gün daşaydı : günəş battı.
- gün bulutqa daşaydı : günəş buluta gizləndi.
- gözləri içinə daşaydı : gözləri çöktü.
- batmaq çaqmaq : çamur bulaştırmaq.
batnar 11 böyük taxt, sədir. somya. kanapə. divan.
batqaq 11 bataqlıq.
batqaqlanmaq 11 bataqlıq halına gəlmək.
- asırı yağqandan yol batqaqlandı : yağmurun çox yağmasıyla yol bataqlıq duruma gəldi.
batqın taşatın11 . yumuq. cumuq. yaşın. yaşrın. gizlicə.
battım mattım . - mattım mattım : mat mat.
batuv 11 alçaq. çuxur. dərin.
batuvuq 11 bataqlıq.
bav 11 1 . axır. ağıl. - at bav : axır.
- qoy bav : qoyun ağılı.
2 . bağ. qayış. - saqat bav : saat qayışı.
bavlu 11 bağlı. bəfalı. sadıq.
- baş bavlu 11 : evli.
bavqa qirməz 11 yedi yaşında qoyun.
bavur 11 qaraciğər. bağır. sinə.
- bavur töbənənə : yüzüqoyun.
bavurlanmaq 11 sürünmək. yüzüqoyun yatmaq.
bavursaq 11 xəmir işi bir qaraçay-malqar yeməğinin kiçik tikələri.
baxan baxar. qaravçu11 . seyirçi. tamaşaçı.
baxar baxan. qaravçu11 . seyirçi. tamaşaçı.
baxı açı. fal.
baxıcı qobacı11 . falcı. büyücü. taşçı11 . falcı. gözdərçi11 . falcı. boranbilgiç11 . sabay11 . büycü. falcı. fala baxan. sınçı11 . yastıqlı11 . falcı.
baxıcılıq - baxıcılıq edmək : göz atlamaq. gözətləmək. sınçılamaq11 .
baxılmaz - üzünə baxılmaz : çapqaqsız11 . yapqaqsız. çirkin qadın. qılıqsız. çəlimsiz. alımsız.
baxımcı baqımçaq11 . pərəstar.
baxış - baxış açısı : anqı11 .
baxşi bəxşi. bətçi. baxıcı. gözdərçi11 . falcı.
baxsız şanssız. ülüşsüz11 .
baxtsız baytamal11 . talehsiz. qarqanmış. xor görülən. lə’nətli.
bay 11 1 . bəy. zəngin. güclü. 2 .öpüş. öpücüq.
- badan beli iyilməğən : talehi açıq. zəngin.
- bay edmək : öpmək.
bayadımatnı süygəni tabu dildə savçı.
bayağı qılımlı11 . çaynaq. çeynək. adi. sansız11 . normal.
bayat qatqan11 . qurumuş.
bayatmaq qatmaq11 . sərtləşmək.
bay-bay 11 beşik söyləmək. beşiktə bəbək uyuturkən söylənən söz.
baybiyçə 11 xanım. əş. qadın.
bayça 11 1 . cin. xortlaq. 2 . gecə quşu. 3 . qoyun çobanlarının tanrısı.
bayçal baysal. maçal11 . baçal. iyi. gözəl. xoş. daha iyi.
bayçarılmaq 11 qurban olaraq kəsilmək.
- bayçarıluvqa atalqan mal : qurban olaraq kəsilmək üzərə adnmış heyvan.
bayçarmaq 11 qurban kəsmək. adaq adamaq. nəzir edmək.
bayçı bax > bayça .
bayçomart qaraçay-malqar mitolojisində av tanrısı apsatı nin gizli adı.
baydam 11 sevinc. bəydəm. mutluluq. neşə.
baydamlıq 11 neşə. sevinc. şənlik.
bayılan oysuravuq11 . oysavuruq. keçingən. dəvamlı kəndindən geçən.
bayılmaq oysuramaq11 . keçinmək. kəndindən geçmək. bihuş olmaq.
bayınmaq zəngin olmaq.
bayıqdırmaq 11 zənginləştirmək.
bayıqlanmaq 11 zənginləşmək.
bayıqmaq 11 zənginləşmək.
baylalı 11 bağlalı 11 . bağlı. ilgili.
baylam 11 bağlam . büket.
- qoqqa 11 , qans baylam : çiçək büketi.
baylam 11 bağlam 11 . bağ. ilgi. münasibət.
baylamaq 11 bağlamaq.
baylanmaq 11 baqlanmaq . - dili baylanmaq : dili tutulmaq. qonuşamamaq.
baylaşdırmaq 11 baqlaşdırmaq . ilgi qurmaq. bağlantı qurmaq. təmas qurmaq.
baylav 11 bağlav . bağ. dügün.
baylıq 11 bəylik. zənginlik. kan. xəzinə. - söz baylıq : söz xəzinəsi.
baymaq 11 baymıq. ayaqlarını əğri basan. çarpıq. dabanı içəri yada dışarı doğru əğilmiş ayaqqabı.
- baynı qızı baymaq bolsada tıbırda qalmaz : zənginin qızı əğri ayaqlı olsa da evdə qalmaz.
baymıq baymaq11 . ayaqlarını əğri basan. çarpıq.
bayna 11 iştə. baynam11 .
- bayna alayda : iştə orada.
baynam 11 bayna11 . iştə.
bayqama 11 bağqama. bəyqəmə. güclü. quvvətli. qudrətli.
bayqın süzülmə11 . süzmə. xumar. süzgün. - bayqın , məxmur baxışlar: süzülgən gözlə 11 .
bayqın 11 şubatın onbir on səggiz arasındaki günlər.
bayquş evdə oturmayı sevən. evdən heç çıxmayan. qulunquş11 .
bayquş qılın quş11 .
bayram quvanc11 .
bayramcaq 11 ibibiq quşu. gütgüt quşu.
bayramlamaq 11 qutlamaq.
bayraq
- bayraq yığ 11 : bayram günlərində gənclərin atlara binərək gənc qızlardan məndil, şal toplamaları gələnəği.
bayraqta 11 əğləncə düşgünü qadın. qaltaq. şıllıq. fahişə. qəhbə.
bayraqtam 11 böyük pirəns. bəylər bəyi. bəylərin başçısı.
bayrı 11 ilahi. qutsal.
bayrım - bayrım öy : dilək dilənən yer. – bayrımqün 11 : cümə. - bayrım biyçə 11 : qadınları, cocuqları qoruyan tanrıca. - bayrım adaqaça 11 : alalı beləli paltar giymiş. - bayrıçə ay mart.
bayrımqün 11 cümə.
baysal bayçal. maçal11 . baçal. iyi. gözəl. xoş. daha iyi.
baytal 11 qısraq.
baytamal 11 1 . baxtsız. talehsiz. xor görülən. qarqanmış. lə’nətli. 2 . çox qolay. çox əğik, yüngül.
baytav bağtav. maqtav11 . övgü.
baytavlu bağtavlu. maqtavlu. şanlı. şöhrətli.
baytavluq bağtavluq. maqtavluq. övgüylük.
baytun törre 11 əsgi qaraçay toplumsal yapısında xalq məhkəməsi.
baz 11 1 . yapağı. yün. 2 . baz bol cəsarət etmək. bir işi yapmaqta qaralı olmaq.
bazama 11 1 . atma körpü. 2 . sığınaq.
bazar 11 gürültü patırtı. ıyıqgün11 .
- bazar günü : iyiq gün11 .
- bazar beti qetməğən : yepyeni duran. əsgiməmiş.
- bazar betin açmaq : yeniləmək.
bazarsöz 11 gəvəzə. çox qonuşan.
bazartəsi başgün11 . başqün11 . yekşənbə.
bazı - bazıqbel 11 : qalın belli.
- bazıqboyun 11 : qalın boyunlu.
- bazıqyayaq 11 : şişman yanaqlı.
bazı qarı11 . qolun omuzla bilək arasında qalan bölümü.
bazım 11 basım. cəsarət.
bazımlı 11 basımlı. 1 . bəsimli. bərəkətlı. bollu. 2 . cəsur.
bazımlılıq 11 basımlılıq. cəsarət.
bazımsız 11 basımsız. cəsarətsiz. qorxaq.
bazımsızlıq 11 basımsızlığ. qorxaqlıq.
bazıncaq 11 cəsur.
bazınmaq 11 basınmaq. cəsarət etmək.
bazınmaz 11 cürətli. cəsrətli. qorxmaz.
bazınuvlu 11 güvənli. ürəkli. cürətli. cəsarətli.
bazınuvluluq 11 cəsarət.
bazınuvsuz 11 qorxaq. səsarətsiz.
bazınuvsuzluq 11 cəsarətsizlik. qorxaqlıq.
bazıq 11 basıq . qalın. - bazıq but : {1 . uyluq. qalça. 2 . qalın bacaqlı.} - bazıq ərin : qalın dodaqlı.
bazıqsınmaq 11 qalın bulmaq.
- çalqını qolqa alqanda, sapın bazıqsınıb izinə saldı : tırpanı əlinə aldığında sapını qalın bulub bıraqtı.
bazman 11 basman. baskul. dartan. tərazış.
- bazman qoşaq 11 : xırda quruş.
- bazman quyu 11 : uzun bir sırığa bağlı kova ilə su alınan quyu.
bazmanlamaq 11 basmanlamaq . basqullamaq. tartmaq.
bazmaq 11 güvənmək. cəsarət etmək.
bazqan 11 basqan. cəsur. ürəkli.
bazqın 11 basqın .1 . kəndinə çox güvənən. cəsur. məğrur. 2 . əzimli. qararlı.
bazqınç 11 güvənli.
bazu fars < (< basmaq ). bazuq11 . basuq. qolun ən yoğun, qalın güclü gəmiyi.
bazuq 11 basuq. qolun ən yoğun, qalın güclü gəmiyi.
bəbək qıqqa11 . qolçaq. oyuncaq bəbək.
beçəc 11 1 . iki üç cüt öküzün bərabərcə pulluğa qoşulması. 2 . ip. urqan. - beçəv bolmaq : ipə tutaraq yuxarı çıxmaq.
beçəl 11 biçəl . 1 . bəcəriksiz. aciz. 2 . saqat. götürüm. 3 . ocağın iki onikisi arasında doğanların bürcü.
becən 11 1 . dayanaq. dəstək. payanda. qörpü. ayağı. 2 . bənt. set. 3 . ot yığını. taxıl demətinin tarlada qurutmaq üçün bir araya gətirlip yığılması.
bəcərəməmək yarmalamaq11 . yarım yamalaq yapmaq.
bəcərikli etimli11 . mahir. tabışlı. tapışlı. uslu. tirmaşqan11 . qeyrətli. yaplı11 . zirək. usta.
bəcərikli qıysablı11 . açıqgöz. qabiliyətli. yetənəkli. qurç-tacal11 .
bəcəriksiz alaqoca11 . saqar. çola11 . sözdə. bir şey işləyə bilməyən. qantal. qolpu11 . saqar. tabsız11 . tərsqol11 . beçəl11 . biçəl. aciz. bolumsuz11 . ulumsuz. bilimsiz. yetənəksiz. bolmaçı11 .
bəcərmək çalçıtmaq. macarmaq11 . bacarmək. açmaq. həlletmək. tındırmaq11 . tindirmək. bitirmək. həlletmək. tükətmək.
bədək 11 bitək . ayaqqabının tabanı ilə üst dərisinin birləştirilib tikildiği yeri sağlamlaştırmaq üçün qoyulan dərində şərit.
bədər kötü. fəna.
bədərbet 11 yüzsüz. qüstax.
bədərbetlənmək 11 qüstaxlanmaq. güstaxlıq etmək.
bədərlik 11 yüzsüzlük. güstaxlıq.
bədiş ayıb.
- bədiş edmək : ayıblanmaq. qınamaq.
bədişçi 11 kötüləyən. yerən.
bədişləmək 11 batışlamaq. rəzil etmək. aşağılamaq.
bədişliq 11 batışlıq. rəzalət.
- batışlıq bolmaq : rəzil olmaq.
- el batışlıq bolmaq 11 : elaləmə rəzil olmaq.
bədiş-söqüş 11 yermə. kötüləmə.
- bədiş-söqüş sanamaq : rəzil etmək. aşağlıamaq.
bəfalı bavlu11 . bağlı. sadiq.
begəmcək 11 zor sağılan inək.
bəğəndirmək - kəndini bəğəndirməyə çalışmaq : qatçaylanmaq11 . cilvələnmək. qırıtmaq.
begənə 11 pişirilmiş mayalı boza xəmiri.
- begənəsi ozqan boza : əkşimiş boza.
bəğənmək razı olmaq. tərəfdar olmaq. uyşatmaq. uşatmaq11 . yaranmaq11 . xoşlanmaq.
bəğənməmək yamansınmaq11 . kötü görmək.
bəğənmiş - kəndini bəğənmiş : qayqalaq11 . kibirli. qurlu. qururlu. çalımlı.
bəğənmiş kəndini bəğənmiş : xüdpəsənd.
bəğim 11 bağım. 1 . qarar. hükm. 2 . şart.
- südnü bəğimi : məhkəmə qararı.
- bəğim edmək : qarara varmaq. qarar vermək. sözləşmək. anlaşmaq. qararlaştırmaq.
bəğimək 11 1 . sağlamlaşmaq. quvvetlənmək. 2 . yerləşmək. yer tutmaq. 3 . bitmək. tamamlanmaq. sonuclanmaq. 4 . qapanmaq. tıxanmaq. 5 . taxılmaq. saplanmaq.
bəğimləmək 11 bağımlamaq. qarara varmaq. qarar vermək. sözləşmək. anlaşmaq. qararlaştırmaq.
bəginmək 11 taxılmaq. sabitlənmək.
bək beq11 . bərk. sağlam. sıxı.
bekar üydəkisiz11 . subay.
bəkavul bekəvul11 . qoruyucu. bəkçi. qaraqol.
bəkçi bekəvul11 . bəkavul. qoruyucu. qaraqol. qaravul11 . gözçü.
bekəvul 11 bəkavul. qoruyucu. bəkçi. qaraqol.
bəkeymək 11 pekləşmək. bərkimək. sağlamlaşmaq. quvvətlənmək. günclənmək.
bəkləmək qaruvlamaq11 . saqlamaq11 .
bel 11 qazqır11 . belqaqın11 . kürək.
- incə bel : qarışbel11 .
- incə bel : qumursqabel11 .
- bel qısuv 11 : bel bağlama.
- belbağ 11 : kəmər.
- bel bağlamaq : güvənmək.
- bel qatdırmaq 11 : dözmək. səbr göstərmək.
- belinə gün girmək : təmbəlləşmək.
2 . orta.
- geçə belinə dəri gəlməy, qaydadı bu? : qecə yarısına qədər gəlməyib nərdə bu?
- tavnu beli : dağın orta qısımlari.
bəla qadav11 . dərd. qəza.
beləv 11 gəvşək. sarqıq.
beləvlü 11 sağlam olmayan. gəvşək yapılmış.
- beləvlü iş : əmniyyətsiz, güvənilməz iş.
- beləvlü köpür : sallanan köprü.
beləvüt 11 gəvşək. sarqıq. güvənılməz. sallantılı.
beləvüt-qorata 11 özənmədən. qaba şəkildə. dərmə çatma.
bəlgi işarət. nişan. sınır. simbol.
- bəlgi bermək : işarət vermək.
- bəlgi yüzüq salmaq : nişanlamaq.
bəlgiləmək nişanlamaq.
bəlgili məşhur.
bəlgisiz 11 bəlirsiz. mübhəm.
bəlirsiz arlı-bərli11 . qararsız. oynaq. güvənilməz. qarışıq. mübhəm. başsız. tübsüz. bəlgisiz11 . mübhəm. qumqo11 . qumoq. boğuq. tanıqıvsuz11 . silik. göstərişsiz. diqqət çəkməyən.
bəlirti işan11 . şart11 . imarə. özəllik. vəsif.
bəlirtmək çərtmək11 . vurqulanmaq. nişanlamaq.
belkəv belqav11 . əğri.
bellav 11 alacalı.
bəllə 11 adət.
belləv 11 ninni.
- belləv aytmaq : ninni söyləmək.
bəlli etmək sezdirmək. ifşa etmək. - bəlli olmaq : alaşılmaq. tanılmaq11 .
bellik 11 qucaq.
belqaqın 11 kürək. bel.
belqav belkav . (bax > yataqay ).
belqav 11 belkəv . əğri.
- ağac bolmaqan yerdə belkəv dirəkdə aruv görünür : taxda olmayan yerdə əğri ağac da gözəl görünər.
belqavluq 11 əğrilik.
belqavsırt 11 kambur. sırtı əğri.
bəlqəm 11 mə'cun. mərhəm.
beltav 11 dağ beli. dağ yamacı.
beltəmir 11 dəğirmən daşının altında dönüb buğdayı öğütən dəmir.
bən bənək. tabçıq11 . xal.
bəncil qızman11 . çıxarcı. mənfəətci.
bənd çıqat11 . bət. səd. bağaj. cüt. ciq. qoş11 . əkləm. boğum.
bənək bən. tabçıq11 . xal.
bənəkli ala-çuba11 . alalı beləli. çaqır11 . ləkəli. cuqur11 . yuqur. ləkəli. alaca. ləkəli. çaqır11 .
bəniz məniz . surat. şin11 . yüz rəngi. - soluq bənizli : bənzi solmuş. sazbet11 . sozbet. - solqun , uçuq bəniz : yamanbet11 .
bənzər uşaş11 . oxşaş.
bənzəri bu kimi. tüslü11 . işənli11 . bu kimi. müşabih. tənğşisi11 . əşi. işanlı11 . bu kimi. müşabeh.
bənzətmək uşatmaq11 . uyşatmaq. oxşatmaq.
beq 11 pek. bərk. çox. ən. sağlam. sıxı.
- beq alqa : lap öncə. ilk öncə.
- beq aruv : çox gözəl.
- beq azdan : ən azından.
- beq başı : ən başı.
bəqçi saqlayul11 . saxlavul. gözçü. mühafiz.
beqəcən 11 1 . dişi domuz. 2 . obur. şişman. çox yiyən.
bəqənmək bəğənmək. büsürəmək11 . xoşuna getmək. bəğənmək. yersinmək11 .
bəqıitmək 11 qapatmaq. sıxılatırmaq. sağlamlaştırmaq.
bəqimləmək 11 təsdiq etmək.
bəqimli 11 1 . qanıtli. dəlilli. 2 . tərtibli. təşggilatlı. düzənli.
bəqimsiz 11 1 . dəlilsiz. qanıtsız. 2 . qararsız. güvənılməz. sallantılı. 3 . savruq. düzənsiz.
bəqindirmək 11 1 . tutturmaq. təsbit etmək. 2 . tıkandırmaq.
- barmaqnı beqiidırmək : barmaqını qıstırmaq.
Dostları ilə paylaş: