səhifə 55/65 tarix 06.06.2018 ölçüsü 6,55 Mb. #52837
-yanqur toqtamay yavadı : yağmur durmadan yağir.
toqtamazdan 11 toqtamay11 . dəvamlı. mütəmadiyən.
-ol toqtamazdan söləşədi : o dəvamlı qonuşur.
toqtaq toxtaq . aramqah. şıyaq11 .
toqtaş rizayət. xoşnudlıq.
toqtaş 11 durma. dinləmə. iqamət.
-toqtaş yer : dinləmə yeri. qonaqlama yeri.
toqtaşmaq 11 1 . düzənləmək. tərtiblənmək. 2 . anlaşmaq. uzlaşmaq.
-ol sözdə toqtaşdıq : o sözdə uzlaştıq.
toqtaştırmaq 11 1 . yerləştirmək. düzənləmək. orqanizə etmək. sağlamaq.
toqtatmaq 11 durdurmaq. kəsmək.
toqtavsuz 11 dəvamlı. durmadan.
toqtun 11 doqt un . quzey.
toqtur 11 əsgi qaraçay-malqar΄da turtların, avçıların tanrısı.
töqüdəmliq 11 zənginlik. varlılıq. maddi güc.
töqüdüm 11 bolluq. bərəkət. dinəc. fərax.
töqük tökük . alaşaq. yıxıq.
töqülmək tökülmək . alaşaqmaq. yıxılmaq.
toqum doğum . qozlay.
toqun 11 girdə. təkərlək.
-toqun təmir : təkərlək çəmbəri.
toqunmaq 11 sevgiylə baxmaq.
toqura 11 doqura . şiş. şişlik.
- doqura qöz : iri göz.
toqura 11 tobbu11 . dobbu. ur. vur. şiş.
toqurmaq doğurmaq . qozlamaq11 . yumurtlamaq.
toquzaq 11 toxuzuncu.
tör 11 baş kövşə. evin sıylı e’tibarlı kövşəsi.
-törümdən görüm yuvuq : baş kövşəmədən məzarım daha yaxın.
-bir ayaqı törde, bir ayaqı gorda : bir ayağı çuxurda, çox yaşlı.
tor 11 torat 11 . 1 . doru at rəngi. 2 . av11 . ağ. pərdə.
torat 11 doru at.
torba qanar11 . çuval. torsuq11 . qırtqa. qızan. heybə. qabçıq11 . çanta. heybə. torsuq11 .
-dəri çuval , torba : qissə. kissə. qıssa11 .
-torbası sidik : qovuq11 . məsana.
torbasın dorbasın . sapan.
torbun dorbun . mağara.
torbunqul dorbunqul . sığırcıq. çəkirgə quşu.
torbusuz dorbusuz 11 . sapan.
tordan dordan 11 . qursaq.
-daş dordan : qursaq. daşlıq.
tördən 11 dördən. qursaq.
-dördənini turquzmaq : kəndinə çox güvənmək.
torduq dorduq 11 . qısa, şişman qadın.
torduqlanmaq dorduqlanmaq 11 . kibirmək. qabarmaq. çalım satmaq.
törə 11 1 . məhkəmə. 2 . qanun.
-biy törə : bəy məhkəməsi: ali törə: əsgi qaraçay-malqar΄da pirəns souyndan gələnlərin məhkəməsi.
-el törə : xalq məhkəməsi.
-el törə 11 : xalq məhkəməsi.
-ullu törə : böyük xalq məhkəməsi.
3 . durum.
-alayqa barqan törəng bolsa bizqə da tübərsə : oraya getmə durumun olursa bizə də uğrasın.
4 . məhkəmə.
törəçi 11 hakim.
törələmək 11 1 . yarqılamaq. hükm vermək. 2 . görüşmək. müzakirə etmək.
törəmək üyrəmək11 . ürəmək. çoğalçaq.
torlasın dorlasın . daş daşımaq üçün yapılmış araç.
törlük urluq11 . toxum.
tormusqul dormusqul 11 . süpəh. qısa qayıştan yapılan bir iplə daş atmaya yarayan sapan.
-dormusqul atışmaq : sapanla daş atma yarışı yapmaq.
tornavıq burquc.
torqay 11 çayır quşu.
torqun 11 dorqun 11 1 . quvvətli. güclü. sağlam. 2 . mağara.
torsıman 11 doruya yaxın rəng.
torsuq 11 torba. heybə.
torsuq 11 torba11 . qabçıq11 . çanta. heybə.
torsuqmaq 11 1 . qızmaq. öfgələnmək. hırslanmaq. 2 . inad etmək. ayaq dirəmək.
torsuqmaq 11 ayaq dirəmək. inad etmək.
tört dönmək girpildəmək11 . qoşuşmaq.
tört 11 dört.
-tört yiqirmi : səksən.
törtəv 11 dörtlük. dört kişi.
törtəvlən dört kişi.
törtgül 11 dört kövşə. dörtgən.
törtgülləmək 11 dört nala qoşturmaq.
törtləmək 11 dördə bölmək.
törtlü 11 dört yaşında.
tortu bara. qazmaq. qazanın dibindəki kirəç. qulmu11 . bozanın dibinə çökən qoyu bölümü.
toru doru . lobu. baqla türü göylər.
-doru at rəngi. tor 11 . -doru at : torat11 .
-qan toru : parlaq doru rəng.
-toru ayqır : kiçik ayı ulduzlandıran biri.
torun tuvduq11 . doğduq.
toruq doruq. cıqıray11 . təpə. töppə11 . təpə. zirvə. martın igirmibir otuzbir arasında doğanların ayı.
töş 11 döş . 1 . məmə. damır. göğüs. 2 . örs. 3 . yamac. təpə. dağ.
-töş qanqa : göğüş qəfəsi.
-çalqı töş : tırpanın üzərinə qonularaq çəkiclə vurmaq suratiylə ağzının kəsginləştirildiği örs.
-töş ağac : örsü üzərinə qonulduğu kötüğ.
tos 11 dos . dost . tuş . 1 . sevgili. 2 . oynaş. metres.
-tos qatın : oynaş. metres.
tosan 11 doqsan.
tosdoğru dosdoğru . burmadan. burdurmay11 . çevirmədən.
töşə möşə 11 döşək möşək. yataq.
töşək 11
-cabaqı töşək : yün döşək.
-quş töşək : quş tükü ilə doldurlmuş döşək.
-salam töşək : saman dolu döşək.
-töşək bolmaq : ağır xəsdə olmaq.
-töşəkə tüşmək : xəstələnmək.
töşəlmək 11 döşənmək . 1 . yatmaq. 2 . yıxılmaq. yerə sərilmək. 3 . vurulmaq.
töşəmək 11 döşəmək . 1 . yeməği tıqıştıraraq yemək. 2 . yatırmaq. yıxmaq. 3 . vurmaq.
töşləmə 11 meyilli.
töşləmək 11 vurmaq.
-çalqını töşləmək : tırpanı örs üzərində çəkiclə vuraraq kəsginləştirmək.
töşlü 11 iri göğüslü.
tosluq dosluq . dostluq. barış. -tosqaytqan bolmaq 11 : dost olmaq.
tost olmaq bir qoş bolmaq. arxadaş olmaq.
tost olmaq şoqaylanmaq11 . toqaylanmaq.
tost dost. tos11 . dos. tuş. cöngər11 . yöngər. arxadaş. şaqıray11 . çaqray. tanıtıq. oynaş. metres. cıqıra11 . səmimi. şoq11 . toq. arxadaş. nökər11 . tataq11 . yoldaş.
-dost saymaq: cöngərsinmək11 . arxadaş qəbul etmək.
tostluq cıqırallıq11 . səmimiyət. şaqıraylıq11 . çaqraylıq. tanışlıq. şoqaylıq11 . toqaylıq. şoqluq11 . toqluq. barış. tataqlıq11 . arxadaşlıq. -dostluq qurmaq : özəngiləşmək11 . görüşmək. ortaq iş yürütmək. -tostluq qurmaq : tataqlaşmaq11 . arxadaş olmaq.
tosun buqaçar11 . gənc buğa.
tot 11 tut. 1 . toz. 2 . pas.
-tot basmaq 11 : tot bolmaq 11 : tot kəsmək 11 : paslanmaq.
-tot tırmı tartqan 11 : paslı. paslanmış.
-totun açmaq 11 : pasını arıtmaq.
-tot qondurmaq : toz qondurmamaq.
-tot qaqdırmaq : toz qondurmamaq.
totaq -dodaq bükmək. yüz əkşitmək : ərinlərin qıysıqına bardırmaq.
-əğri dodaqlı : tartıgərin11 .
tötən 11 dərələrdə yetişən sıx dalları olan bir bitgi, kəndir. qabuğundan ip yapılır.
totlanmaq 11 tozlanmaq. paslanmaq. pas tutmaq.
totuq 11 heybə.
totur qaraçay-malqarda yaz aylarının adı. neysanın birlə on arası günlər.
-toturnu alayı 11 : mart ayı.
-toturnu artayı 11 : neysan ayı.
totürək 11 tozürək. pasürək. səmimi olmayan. iki yüzlü. riyakar.
tov tov 11 dov - dov . çənəsi düşük. qeveze.
tövmək dövmək . sopaqlamaq11 . sopuldatmaq11 . dayaq atmaq. vurmaq. tablamaq11 . ursalamaq. topullamaq11 . dayaq atmaq. uvadıq etdmək. ovaduq edmək. azarlamaq. sopalamaq11 . vurmaq. topalamaq11 . toparlamaq. tumalamaq11 . vurmaq. pataqlamaq. qırqıncamaq11 . pataqlamaq.
tövmək qırqıncamaq11 . pataqlamaq.
tövr dövr . gözət11 . devriyə.
tövrə devrə. töqərək11 . çevrə. ətraf. - töqərək aylanmaq : dövrəsinə dolaşmaq.
tövülmək dövülmək . tumalanmaq11 . taynaq sınamaq11 . dayaq yemək.
tövülmək tükülmək11 .
tövüş sarmaşüv11 . sarmaş11 . savaş. mücadilə. maharibə. qavqa. tüküş11 .
tövüşmək dövüşmək . tayaqlaşmaq. qavqa etmək. cırtışmaq11 . yırtışmaq11 . dalaşmaq. sarmaşmaq11 . mücadilə etmək. qavqa etmək. savaşmaq. vuruşmaq. qaqışmaq11 . vuruşmaq. tüküşmək11 .
tövüştürmək dövüştürmək . qaqışdırmaq11 . vuruşturmaq. birbirinə çarpmaq. tüküşdürmək11 .
toxan işarə. im.
toxana 11 1 . qonaq. böyük ev. 2 . saray. 3 . tövlə. 4 . avlu. 5 . taxt.
toxda # təbin .
toxum urluq11 . törlük.
toxumaq soqmaq11 . – nə soxursan . – soxa soxa : toxuya toxuya.
toxunaqlı iləşüv11 . ilişmiş. duyqulu.
toxundurmaq titirmək11 .
toxunmaq qatılmaq11 . dəğmək. tıqılın qozqamaq11 . ağrına getmək. qəlbi qırılmaq.
toy toy quşu. şölən. düğün. əğləncə.
-xanaqan toy : yeni doğan cocuq beşiğə yatırılırkən düzənlənən şölən.
-toy quşu : quğu. tudaq11 . tuvadaq11 . duvadaq. dudaq.
-toy edmək : əğləncə, şölən düzənləmək.
toymaq doymaq . qanmaq11 . toqaymaq11 .
toyqar qərgə çıpçıq. çayır quşu.
toysum 11 yiyəcək. doyumluq.
toyum 11 toqluq.
toyumlu 11 gözütoq.
toyumluq toysum11 . yiyəcək.
toyumsuz 11 acgöz.
toyun 11 doyun . gözəl. iyi. netəli.
toyundurmaq 11 doyurmaq.
toyunmaq 11 doymaq.
toyunsuz 11 doyunsuz . işə yaramaz. qusurlu.
toyurmaq doyurmaq . qandırmaq11 .
toyurmaq toqaytmaq11 .
toz buqu11 . pura11 . çürük. pozuk. qırıntı. qayın ağacının qabuğu. ağağaç qabuğu. qapçüq11 . çöp. kiçik çöp parçası. pulma.
tozalan tartqıc11 . dartqıc11 .
tozlanmaq totlanmaq11 .
tozmaq 11 1 . yıpranmaq. aşınmaq. 2 . zayıflamaq. cılızlaşmaq. -azıb tozmaq : zayıflamaq.
tözmək bel qatdırmaq11 . səbr göstərmək. cıdamaq11 . dayanmaq. səbretmək. qatdırmaq11 . dayanmaq. səbretmək. qeçinmək11 . dayanmaq. dayanamaq. səbretmək.
tozqan 11 ayın buluttan çıxamadığı zamanı.
tözülməz geçimsiz. dayanılmaz. zəhmətli.
tözüm cıdam11 . sərin. səbir. dayanıq. səbir. dayanğlıq.
-tözümü çəqindən çıxmaq : səbri daşmaq.
tözümlü cıdamlı11 . sərin. səbirli.
tözümlü 11 1 . səbirli. 2 . dayanıqlı.
tözümsüz 11 1 . səbirsiz. çıdavsuz11 . daynaqsız.
tozuramaq 11 1 . dağılmaq. qarışmaq. 2 . əsgimək. xərablaşmaq.
tozuraqan 11 əsgi. virana. xərab. dağınıq. qarışıq.
tozuratmaq 11 qarıştırmaq. dağıtmaq.
tozürək totürək11 . pasürək. səmimi olmayan. iki yüzlü. riyakar.
tözürlü qarça 11 şaman törənlərində kullanılan ağactan bir kukla.
tözür-tubay 11 yaba.
tözüşmək dözüşmək . tablaşmaq11 .
tozutmaq buqulatmaq11 . tozu dumana qatmaq.
tüb 11 1 . alt. dib.
-başı tübünə aylanmaq : altüst olmaq.
-tüb baş 11 : cehiz.
-tüb bolmaq : məhvolmaq.
-tüb yığmaq: ölənin ardından malına mülkünə yiyə olmaq.
-tüb edmək : dibləmək. yox edmək.
-tüb qona : təməl.
-tüb qobusta : tarla şalqamı.
-tüb soğan : soğanın göy bölümü.
-tübqə salmaq : yenmək.
-tübündən girib başından çıqmaq : atdan girib üstən çıxmaq. qandırmaq.
-tübünə yılı suv iymək : gözəl sözlərlə qandırmaq.
2 . sır. gizli. məhrəm.
-tüb bermək : sır vermək. ifşa etmək.
-tüb bil : soruşturub öğrənmək.
-tüb bermək, tapdırmaq : əlinə qoz vermək. sırrını ələ vermək.
-tüb bilmək, tapmaq 11 : sırrını öğrənmək.
-tüb izləmək : ağız aramaq.
-tübün açmaq : içyüzünü ortaya çıxarmaq.
tuban 11 1 . duman. sis. 2 . toz pərdəsi.
-yanqur tuban : yağmur bulutu.
-çardaq tuban : dərələri qaplayan bulut.
-qözqə tuban ürmək : göz boyamaq.
-özən tuban : dərələri qaplayan yoğun bulut.
-tuban yavum : əğik çisələmə.
-tuban etmək : sislə qaplanmaq.
- tubanqa iymək : qandırmaq. aldatmaq.
-tubanqa ürgən itça : gərəksiz yerə gəvəzəlik edən.
-tubanın bardırmaq : dövüp pisn çıxarmaq.
tubanlamaq 11 sis qaplamaq. duman çıxartmaq.
tübəgən -köp tübəgən: sıx rastlanılan.
tübələq 11 təməlli.
tübəmək 11 1 . rastlanmaq. 2 . uğramaq. qavuşmaq.
tübəş 11 rastlaşmaq
tübəşmək 11 rastlaşmaq. qarşılaşmaq.
-tübəşə turmaq: dəvamlı görüşmək.
tübətmək 11 rastlatmaq. rastgətirmək.
tübəy 11 1 . oğlad. yavru. ikiz cocuqlar. 2 . it yavrusu.
tübgüc 11 kötüğ.
tüblü-başlı 11 dibli üstlü. atlı üstlü.
tübsüz çələk 11 dediqoducu.
tubul 11 gənc.
-tubul yaş : gənc dəliqanlı.
-tubul qız : gənc qız.
tubulçə 11 qadın şaman.
tubuluqoç bol 11 dubuluqoç bol həmən yayılmaq. hərkəs tərəfindən duyulmaq.
tubur 11 dubur . pürüzlü.
tuç 11 tunç.
tüçar olmaq öqsümək11 . acı çəkmək. iztirab çəkmək.
tucur 11 tujur11 . böğürtlən.
tudaq 11 dudaq . toy quşu. quğu.
tügəl 11 1 . hələ. daxi. 2 .
-mən tügəl üyqə girqınçi izimdən yetdi : mən hələ evə girmədən arxamdan yetişti.
tügəlmək 11 tükənmək. bitmək.
tügər 11 düqər. barmaqlıq. qəfəs. ocağın bacasına qoyulan, çubuqtan örülüb çamurla sıvanmış barmaqlıq. qəfəs. qızağın qayan iki tabanını birbirinə bağlayan parça. məxzən. ambar. qazan. doğar. doğu.
tügər 11 düqər. qafqasya da osetya bölgəsi.
tügərəy 11 dügerəy . başın üst bölümü. təpə.
tügərliq 11 dügerliq . barmaqlığ. qəfəslik. bacaya qoyulan. çubuqtan örülüb çamurla sıvanmış qəfəs.
tügərliq 11 dügerliq . sundurma. çardaq.
tügərqit dügerqit . qızağın iki qayan parçasını birbirinə tutturan ək.
tüği tük11 . darı.
tüğüm çiq11 . həlqə. ilmək. ilgi11 . ilgəc. -tüğüm düğüm : toqalaş11 . tomalaş.
tüğümlənmək tükülmək11 . bağlanmaq.
tüğün düğün. boqur11 . üyləngənlik11 .
tujur 11 tujur11 . böğürtlən.
tük 11 düği. darı.
-tük bürtüq : dügi dənəsi.
-sərt tük : qıl11 .
tükəndirmək 11 əsgetmək. yıpratmaq.
tükənmək sərilmək11 . çox yorulmaq. tavusulmaq11 . bitmək. tügəlmək11 . bitmək.
tükətmək böqsərtmək11 . azaltmaq. əksiltmək. tavusmaq11 . bitirmək. tındırmaq11 . tindirmək. bitirmək. həlletmək. bəcərmək.
tükkimi cürüq11 . yürük. canlı. əğik. türkən. sıxıntısız.
tüklü cubu11 . yubu. qıllı.
tükmək 11 bağlamaq.
-qaş baş tükmək : üz asmaq. somurtmaq. qaşlarını çatmaq.
tükmək 11 dövmək.
tükrəmək 11 iğnələmək. taxmaq.
tükrəvüç 11 iğnə. çəngəlli iğnə.
tükül 11 dəğil.
tükülmək 11 düğümlənmək. bağlanmaq. dövülmək.
tükümçək 11 1 . düğüm. 2 . paket.
tükümmək 11 bağırsaq düğümlənməsi. bağırsaq düğümlənmüsi.
tükürlük 11 dəvamlıq. dəğişməzlik. silsilə.
tükürqam 11 şaman. büyücü.
tüküş 11 dövüş.
-tüküş açmaq : dövüş başlatmaq.
-tüküş bolmaq : qavqa etmək.
tüküşdürmək 11 dövüştürmək.
tüküşmək 11 dövüşmək.
tüküşüvçü 11 qacqacı. gürültücü.
tul tuban 11 sayısız. bir sürü.
tul dul . başsız.
-tul qadın : dul qadın.
-tul kişi : dul ərkək.
tül 11 dəğil.
tülkü 11
-tülkünün tabu ismi: tavulçu 11 .
-qara tülkü : dinəc, zənginliği qorumaq üçün büyü.
-tülkü quyruq : yabanı darı.
-tülkünün quyruqu : kurnaz. hiləkar. kötü niyyətli.
-tülkü, yetdi börünü aldar : tiqi yedi qurdu qandırır.
tülkülənmək 11 kopeyoğluluq edmək. zirəklənmək. kurnazlıq etmək.
tülkülük 11 kopeyoğluluq. kurnazlıq.
tülküquyruq 11 uzun quyruqlu qoyun cinsi.
tulpar 11 1 . yiğit. cəsur. qəhrəman. 2 . əfsanavi uçan at. iyi cins at.
tülü ütük.
tulu 11 təpə gəmiği. bınqıldaq.
tuluğ qıştı. şişman.
tülük qırna11 . tükləri tökülmüş.
tulum qıbıt11 . -tulum peyniri : qıbıt bışlaq. -tulumun alt tərəfində iplə sıxılan dəlik: buçqaq11 .
tuluq 11 tulum.
-tuluq edmək : dövmək. dayaq atmaq.
-tuluk kimi bolmaq : şişmək.
-tuluk tavuş etdirmaq: dövmək.
tüm qısır11 . tək parça.
tum 11 tün .
-tum qaramaq : qapqara. simsiyah.
tuma 11 1 . pirənslərlə soylular arasındaki təbəqə. 2 . qoyu rəng. 3 . miliz. qarışıq.
tumada 11 dumada . altın, gümüş üzərinə yapılan yazılı bəzəkli işləmə.
-dumada qəmə : bir qafqas qəməsı türü.
tumadılan 11 dumadılan . iki inəği birdən əmən buzağı.
tumalamaq 11 1 . vurmaq. dövmək. pataqlamaq. 2 . devirmək. yıxmaq. 3 . gömmək. 4 . doldurmaq.
tumalanmaq 11 1 . dövülmək. 2 . devrilmək. yıxılmaq. 3 . gömülmək.
Dostları ilə paylaş: