Tablo: I. Temel Ekonomik Büyüklükler
Yüklə 4,67 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Sermaye ve Finans Hesapları
- 4. Dış Borç Stoku
2. Cari İşlemler Hesabıa) Mevcut Durum Cari işlemler açığındaki genişleme eğilimi 2008 yılının ilk sekiz ayında da devam etmiş ve cari işlemler açığı 2008 yılı Ağustos ayı itibarıyla son 12 ayda 48,7 milyar ABD doları seviyesine yükselmiştir. Cari işlemler açığındaki yüksek oranlı artışta, enerji ve emtia fiyatlarında kaydedilen artışlar, Türk Lirasının reel olarak değerlenmesi ve artan ihracata paralel olarak ara malları ithalatında gözlenen yüksek oranlı artışlar belirleyici olmuştur. TABLO: II. - Cari Açık ve Bileşenleri (Milyar ABD Doları)
Kaynak: TCMB (1) Ağustos ayı itibarıyla, yıllıklandırılmış Dış Ticaret Dengesi İhracat, 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 37,4 oranında artarak 92,5 milyar ABD dolarına yükselmiştir. Bu dönemde toplam ihracatın yüzde 95,4’ünü oluşturan imalat sanayii ürünleri ihracatı, yüzde 38,6 oranında artmıştır. Bu artışta, ana metal sanayii ürünleri ihracatının yüzde 98,9, motorlu kara taşıtları ve römorklar ihracatının yüzde 37,8 ve kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıtlar ihracatının yüzde 88 oranında artması belirleyici olmuştur. Bu dönemde tarım-ormancılık ve madencilik sektörleri ihracatı sırasıyla yüzde 9,5 ve yüzde 46,5 oranlarında artmıştır. 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde petrol ihracatçısı ülkelerin ihracat içindeki payı artarken, OECD ülkelerine yapılan ihracatın artış hızı toplam ihracat artış hızının altında kalmıştır. Söz konusu gelişmede, artan petrol fiyatlarıyla oluşan gelir etkisi ve Türk Lirasının ABD doları karşısında değer kazanması ve AB büyümesinde gözlenen yavaşlamanın etkili olduğu düşünülmektedir.
(Milyar ABD Doları)
Kaynak: TÜİK 2008 yılının tamamında ihracatın yüzde 28,2 oranında artarak 137,5 milyar ABD dolarına ulaşacağı tahmin edilmektedir. İhracat fiyatlarının 2008 yılında yüzde 18,5 oranında artması ve böylece reel ihracat artışının yüzde 8,2 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. İthalat, 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 35,8 oranında artarak 145,6 milyar ABD dolarına yükselmiştir. Bu dönemde tüketim ve yatırım malları ithalatı artış oranları genel ithalat artış oranının altında kalırken, ara malları ithalatı, ihracat artışına paralel olarak yüzde 40,1 oranında artmıştır. 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde ülke gruplarının toplam ithalat içindeki paylarına bakıldığında artan enerji fiyatlarının da etkisiyle petrol ihracatçısı ülkelerden yapılan ithalatın, toplam ithalat içindeki payının arttığı gözlenmiştir. AB ülkelerinden yapılan ithalatın toplam içindeki payı 2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde yüzde 40,3 seviyesinde iken, 2008 yılının aynı döneminde yüzde 37,4 oranına gerilemiştir. TABLO: II. - Ülke Gruplarına Göre İthalat (Milyar ABD Doları)
Kaynak: TÜİK 2008 yılında ithalatın bir önceki yıla göre yüzde 28,2 oranında artarak 218 milyar ABD dolarına ulaşması beklenmektedir. 2008 yılında ithalat fiyatlarının yüzde 20,1 oranında artacağı ve reel ithalat artışının yüzde 6,8 olacağı tahmin edilmektedir. Ham petrol varil fiyatında bir dolarlık değişme, yaklaşık olarak, ülkemizin yıllık ham petrol ithalatını 175 milyon ABD doları, toplam enerji maliyetini ise 500 milyon ABD doları etkilemektedir. 2008 yılında ortalama ham petrol varil fiyatının 102,7 ABD dolarına yükselmesi ve bu çerçevede enerji ithalatımıza yaklaşık 15,4 milyar ABD doları ilave yük getirmesi beklenmektedir. Hizmetler Dengesi, Gelir Dengesi ve Cari Transferler Hizmetler dengesi, 2007 yılında da turizm gelirlerinin etkisiyle 13,9 milyar ABD doları fazla vermiştir. 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20,8 oranında artarak 14,3 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılının tamamında turizm gelirlerinin 22,7 milyar ABD dolarına ulaşacağı tahmin edilmektedir. 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde gelir dengesindeki açık, 2007 yılının aynı dönemine göre yüzde 20,6 oranında artarak 5,5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde portföy yatırımları altında yer alan genel hükümet ve bankalar tahvil geri ödemesi de dahil olmak üzere toplam 7,8 milyar ABD doları faiz ödemesi gerçekleşmiştir. Bu çerçevede, 2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 16,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşen faiz ödemeleri hariç cari açık, yüzde 60,8 oranında artarak 2008 yılının aynı döneminde 27 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. 2008 yılının ilk sekiz ayında cari transferler kaleminde 1,3 milyar ABD doları fazla kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, 2008 yılının ilk sekiz ayında 34,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşen cari açığın, yıl sonunda 51,5 milyar ABD dolarına ulaşacağı tahmin edilmektedir.
2009 yılında ihracatın yüzde 8,4 oranında artarak 149 milyar ABD doları seviyesine ulaşması, ithalatın ise yüzde 6,7 oranında artarak 232,5 milyar ABD doları olacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede, 2009 yılında dış ticaret açığının 83,5 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 2009 yılında 5,8 milyar ABD doları bavul ticareti ve 13,5 milyar ABD doları navlun ve sigorta geliri gerçekleşeceği ve böylece dış ticaret dengesinde 64,5 milyar ABD doları açık verileceği öngörülmektedir. 2009 yılında ihracat fiyatlarının yüzde 1,4 oranında artacağı, ithalat fiyatlarının ise ham petrol fiyatlarında öngörülen yüzde 6,3 oranındaki düşüşe paralel olarak yüzde 0,2 oranında azalacağı, böylece ihracatın ve ithalatın reel olarak yüzde 6,9 oranında artacağı tahmin edilmektedir. TABLO: II. - Türkiye’nin Dış Ticareti ve Dış Ticareti Etkileyen Faktörler
Kaynak: TÜİK, DPT, IMF World Economic Outlook, Ekim 2008 (1) Gerçekleşme Tahmini (2) Program (3) Haziran ayı itibarıyla, yıllıklandırılmış 2009 yılında turizm gelirlerinin yüzde 9,7 oranında artarak 24,9 milyar ABD dolarına, turizm giderlerinin ise yüzde 5,6 oranında artarak 3,8 milyar ABD dolarına ulaşacağı öngörülmektedir. 2009 yılında hizmet gelirlerinin yüzde 9,2 oranında artarak 39 milyar ABD doları olacağı tahmin edilmektedir. Hizmet giderlerinin ise yüzde 7,5 oranında artarak 19 milyar ABD dolarına çıkması; böylece 2009 yılında hizmetler dengesinin yüzde 10,8 oranında artarak 20,1 milyar ABD doları fazla vermesi beklenmektedir. TABLO: II. - İhracatın Sektörel Dağılımı (ISIC.Rev.3)
(1) Gerçekleşme tahmini (2) Program TABLO: II. - İthalatın Ekonomik Gruplara Göre Dağılımı (BEC)
(1) Gerçekleşme Tahmini (2) Program 2009 yılında gelir dengesinde 8,1 milyar ABD doları açık öngörülürken, cari transferler kaleminde 2,2 milyar ABD doları fazla beklenmektedir. Böylece, 2009 yılında cari işlemler açığının yüzde 2,1 oranında azalarak 50,4 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. 2008 yılında yüzde 6,4 olması beklenen cari açığın GSYH’ya oranının, 2009 yılında da aynı seviyede kalması beklenmektedir. TABLO: II. - Cari İşlemler Dengesi (Milyar ABD Doları)
Kaynak: TCMB, DPT (1) Gerçekleşme Tahmini (2) Program
(Milyar ABD Doları)
Kaynak: TCMB (1) Ağustos ayı itibarıyla, yıllıklandırılmış (2) “–” işareti artışı göstermektedir. 2007 yılında kamu kesimi IMF’ye yapılan geri ödemelerle beraber net dış borç ödeyicisi konumuna geçerken, cari açık ve rezerv artışı özel kesim tarafından finanse edilmiştir. 2008 yılının ilk sekiz ayında da benzer bir şekilde sermaye girişinin tamamına yakını özel sektör tarafından karşılanmıştır. 2008 yılının ilk sekiz ayında sermaye ve finans hesabında, finansman ihtiyacımızdan 7,1 milyar ABD doları, net hata noksan kalemi dahil edildiğinde 2,7 milyar ABD doları daha fazla bir döviz girişi gerçekleşmiştir.
(Milyar ABD Doları)
Kaynak: TCMB (1) Ağustos ayı itibarıyla, yıllıklandırılmış (2) “–” işareti artışı göstermektedir 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde rezerv varlıklar kaleminde 2,7 milyar ABD doları artış gerçekleşmiştir. Doğrudan yabancı yatırım girişi, 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 34,4 oranında azalarak 9 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı Ocak-Ağustos döneminde 15,6 milyar ABD doları tutarında yurt içinde doğrudan yatırım gerçekleşirken, bu tutar 2008 yılının aynı döneminde 11,2 milyar ABD doları düzeyine gerilemiştir. Bu miktarın 2 milyar ABD dolarını yurt içinde yabancılar tarafından gerçekleştirilen gayrimenkul alımları oluşturmaktadır. 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde IMF’ye 1,2 milyar ABD doları kredi geri ödemesi gerçekleştirilirken, IMF’den 3,6 milyar ABD doları kredi kullanılmıştır. 4. Dış Borç Stoku2007 yılında 247,1 milyar ABD doları olan toplam dış borç stoku 2008 yılının ikinci çeyreği itibarıyla 284,4 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. 2002 yılından itibaren toplam dış borç stokunun GSYH’ya oranı sürekli düşerken, 2006 yılında yükselmiş, 2007 yılında ise tekrar düşmüştür. 2008 yılının ilk yarısında dış borçların GSYH’ya oranı 0,7 puan artmıştır. Özel kesimin dış borç stoku 2004 yılından itibaren önemli ölçüde artarak 2008 yılının ilk yarısında 190,5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Özel kesimin dış borç stoku artışının toplam dış borç stoku artışından fazla olması nedeniyle, toplam borç stoku içinde özel kesimin payı artmıştır. TABLO: II. - Dış Borç Stokuna Ait Bazı Göstergeler (Milyar ABD Doları)
Kaynak: HM *Haziran sonu itibarıyla Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||