Talaba: Turdimurodov Sanjar

Mavzu: Registrlar. Xotira va uning ishlash imkoniyatlari
Talaba: Turdimurodov Sanjar
Register — yozish, saqlash va oʻqish uchun qurilman -bitli ikkilik maʼlumotlar va ular ustida boshqa amallarni bajarish.
Registr flip-floplarning tartiblangan toʻplamidir, odatda D-flip-floplarni, ularning soni soʻzdagi bitlar soniga mos keladi. Kombinatsion raqamli qurilma registr bilan bogʻlanishi mumkin, uning yordamida soʻzlar ustida maʼlum operatsiyalar bajariladi.
Quyidagi operatsiyalar odatiy hisoblanadi:

• reestrga soʻzni qabul qilish (davlatni belgilash);
• registrdan soʻzni oʻtkazish;
• siljish registrlarida berilgan bitlar soni boʻyicha soʻzni chapga yoki oʻngga siljitish ;
• soʻzning ketma-ket kodini parallel kodga va aksincha oʻzgartirish;
• registrni dastlabki holatga oʻrnatish (qayta tiklash).

Registrlar quyidagi turlarga koʻra tasniflanadi:

• saqlash (xotira registrlari, saqlash);
• oʻzgartirish yoki oʻzgartirish.

Oʻz navbatida, siljish registrlari quyidagilarga boʻlinadi:

• Axborotni kiritish-chiqarish usuliga koʻra:
• parallel: axborot bir vaqtning oʻzida barcha kirishlarga va barcha chiqishlarga yoziladi va oʻqiladi;
• ketma-ket: maʼlumot birinchi triggerga yoziladi va oʻqiladi va bu triggerda boʻlgan maʼlumot keyingisiga yoziladi — qolgan triggerlar bilan ham xuddi shunday boʻladi;
• birlashtirilgan;
• axborot uzatish yoʻnalishi boʻyicha:
• bir tomonlama;
• qaytariladigan.

Registrlar axborotni kiritish (yuklash, qabul qilish) hamda chiqarish (yuklash, berish) turiga koʻra farqlanadi:

• Axborotni ketma-ket kiritish va chiqarish bilan
• Axborotni parallel kiritish va chiqarish bilan
• Parallel kirish va ketma-ket chiqish bilan. Masalan: SN74LS165J (N), SN74166J (N), SN74LS166J (N)
• Seriyali kirish va parallel chiqish bilan. Masalan: SN7416J (N), SN74LS164J (N), SN74LS322J (N), SN74LS673J (N)

Xotira qurilmasi - elektron hisoblash mashinasi (EHM), raqamli hisoblash mashinasi (RHM) va kompyuterlarning axborotlarni qayd kilish, saqlash va operator izlaganda "qaytarib berish" uchun moʻljallangan qismi. Asosan integral mikrosxemalardan iborat. Xotira qurilmasida axborotlarni qayd qilishda axborotlarni eltuvchi material (perfokarta, perfolentami mexanik tarzda surish, magnit materiallar (magnit disk, magnit lenta va boshqalar)ning magnit xossasini oʻzgartirish, dielektriklarda elektrostatik zaryadlarni toʻplash, tovush va ultratovush tebranishlaridan foydalanish, oʻta oʻtkazuvchanlik hodisasini qoʻllash va boshqa amallar bajariladi.
Xotira qurilmasi, asosan, oʻta operativ, operativ va tashqi qurilmalardan iborat boʻladi. Axborotlarni izlash usuliga koʻra, adresli (har bir xotira uyasiga zarur raqam qoʻyiladi va axborot aniq bir adres boʻyicha izlanadi) hamda assotsiativ (axborotlar alomatlar yigindisi boʻyicha izlanadi) Xotira qurilmasi farqlanadi. Xotira qurilmasining axborotlar oʻchmaydigan (diod matritsalar, perfolentalar va boshqalardagi axborotlar) va oʻchadigan (magnit eltuvchilar, ferromagnit oʻzaklar va boshqalardagi axborotlar) turlari bor. Xotira qurilmasining asosiy ish koʻrsatkichi birligi bit yoki bayt (8 bit)da oʻlchanadigan sigʻim, yaʼni bir vaqtda Xotira qurilmasida joylashishi mumkin boʻlgan belgilar soni.