Talabalari uchun soliq va soliq

6. Aylanmadan olinadigan soliq to‘lovchilar, soliq solish obyekti va soliq bazasi.
2023-yil 1-yanvardan boshlab aylanmadan olinadigan soliqni qat'iy belgilangan summada to‘lash tartibi joriy etildi.
Bunda soliq to‘lovchilarga jami daromadi 500 mln soʻmdan oshmaganda yiliga 20 mln soʻmlik, jami daromad 500 mln soʻmdan oshganda esa yiliga 30 mln soʻmlik qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlashni tanlash huquqi berildi.
Shuni taʼkidlash joizki, mazkur tartib boʻyicha soliq toʻlash ixtiyoriy hisoblanadi. Ushbu tartibni tanlash tadbirkorlik subyektlari uchun quyidagi yengilliklarni yaratib beradi:

• 
  buxgalter yollash shart boʻlmaydi (bunda buxgalterga toʻlanadigan ish haqi xarajatlari qisqaradi), shuningdek tovarlar hisobini yuritish talab etilmaydi;
  
• 
  soliq organlariga moliyaviy hisobotlar va aylanmadan olinadigan soliq hisobotini taqdim etish majburiyati yuzaga kelmaydi;
  
• 
  bank hisobvaragʻidan dividend tarzida yechib olinadigan mablagʻlar soliqqa tortilmaydi.
  

Aylanmadan olinadigan soliqni qatʼiy belgilangan summada toʻlashning oʻziga xos xususiyatlari mavjud.
Jumladan, aylanmadan olinadigan soliq toʻlovchi kalendar yilning istalgan oyidan ushbu tartibga oʻtishga haqli.
Bunda, aylanmadan olinadigan soliqni umumiy tartibda toʻlashga navbatdagi soliq davridan boshlab qaytiladi.
Misol uchun, jami daromadi 500 mln soʻmdan oshmagan soliq toʻlovchi 2023-yil 1-apreldan boshlab yiliga 20 mln soʻm boʻlgan stavkada qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlashni tanladi. Mazkur holatda soliq summasi 12 ga boʻlinib, bir oy uchun toʻlanishi lozim boʻlgan soliq summasi aniqlanadi. Bunda, soliq summasi 9 oy uchun hisoblanadi va shu yil uchun soliq summasi 15 mln soʻmni tashkil etadi (20 mln soʻm/12 oy x 9 oy).
Ushbu tartib boʻyicha soliq toʻlashga oʻtish uchun soliq toʻlovchilar soliq organiga shaxsiy kabineti orqali keyingi oy boshlanishidan 10 kun oldin xabarnoma yuborishi yetarli boʻladi. 
Bunda soliq toʻlovchilar 2023-yil yanvar oyidan oʻtish uchun xabarnomani 2023-yil 25-yanvargacha taqdim etishga haqli.
Misol uchun, 2022-yilda soliq toʻlovchining jami daromadi 500 mln soʻmdan oshmagan boʻlsa, 2023-yildan ilk marta qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlashga oʻtganda yiliga soliqning 20 mln soʻmlik qatʼiy stavkasini tanlashi mumkin.
Agar 2022-yilda soliq toʻlovchining jami daromadi 500 mln soʻmdan oshgan boʻlsa, 2023-yildan ilk marta qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlashga oʻtganda yiliga soliqning 30 mln soʻmlik stavkasini tanlashi lozim boʻladi.
Shuningdek, soliqning yiliga 20 mln so‘mlik stavkasini tanlagan soliq to‘lovchilar jami daromadi 500 mln so‘mdan oshgan taqdirda, soliqni 30 mln so‘mlik stavkada to‘lashga o‘tishlari lozim.
Misol uchun, yiliga 20 mln soʻmlik stavkani tanlagan soliq toʻlovchining jami daromadi 2023-yil 17-avgust kuni 500 mln soʻmdan oshgan. Mazkur holatda, jami daromadning koʻrsatilgan miqdordan oshishi roʻy bergan oydan boshlab soliq 30 mln soʻmlik stavkadan kelib chiqib hisoblanadi. Bunda:

• 
  yanvar – iyul oylari uchun yiliga 20 mln soʻmlik stavkadan kelib chiqib, (20 mln soʻm/12 oy)*7 oy= 11,7 mln soʻm;
  
• 
  avgust – dekabr oylari (5 oy) uchun esa 30 mln soʻm – 11,7 mln soʻm= 18,3 mln soʻm soliq toʻlanadi.