Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi nigora Toshpoiatova, Sayyora Suyunova

VII BOB.
PERIODONTIT KASALLIKLARI
PERIODONTITLAR TASNIFI
Periodontitlaming kelib chiqishiga ko‘ra infeksiyali, jarohatli 
va kimyoviy turlari farqlanadi.
Infeksiyali periodontitning kelib chiqishida, streptokokk 
mikroblari asosiy o ‘rin tutadi. Mikroblar va chirigan pulpa 
toksinlari ildiz kanali yoki milk cho‘ntagi orqali periodontal 
yoriqqa kelib tushadi. Kamdan-kam hollarda infeksiya qon va 
limfa orqali kelib tushadi (gripp, tif va boshqalar).
Shikastlanish jarayonida hosil b o ‘lgan periodontit tishga 
bir zumli shikast (zarb) va bir necha bor ta ’sir etuvchi mikro- 
shikastlar (prikusni ko‘taruvchi plomba, qoplama), zararli 
odatlar (qalamni tish qatorida ushlash, tishlarda mix ushlash) 
ta ’sirida kelib chiqadi.
Kimyoviy ta’sirdan kelib chiquvchi periodontit mishyak pasta, 
formalin, fenollar ta’sirida kelib chiqadi. Kasallikning klinik 
kechishiga ko‘ra, o ‘tkir va surunkali periodontitlar farqlanadi.
Yallig‘lanishning joylashishiga ko‘ra, ildiz uchi — apikal 
va ildiz chetkilarga bolin adi.
0 ‘tkir periodontitlar ekssudatiga qarab o ‘tkir seroz va 
o ‘tkir yiringligiga bolin adi. Surunkali ildiz uchi periodontitlari
56

---

periodont to ‘qimasini zararlanish xarakteri va darajasiga ko‘ra, 
quyidagilarga holi n adi:
1. Sumnkali fibroz;
2. Sumnkali granulyatsiyalovchi periodontit;
3. Sumnkali granulematoz periodontit.
Sumnkali periodontitlar noxush tashqi m uhit ta ’sirida 
o ‘tkirlashishi kuzatiladi. Shunga asoslangan holda, sumnkali 
periodontit xuruji ham farqlanadi.
0 ‘tkir ildiz uchi periodontiti. Bemor keskin, doimiy chega­
ralangan og‘riqqa shikoyat qiladi. Og‘riqlaming kuchi qizarish 
darajasiga, shishning hajmiga va eksudatga bog‘liq. Kasallikning 
boshlanishida og‘riqlar sust, simillovchi bo‘lib, sababchi tish 
atrofida b o lad i. So‘ng og‘riqlar kuchli irradiatsiyalovchiga 
aylanadi. Ko‘pchilik mualliflaming fikriga ko‘ra, eksudatning 
yiringli formasiga o ‘tganligidan dalolat beradi. Ildiz uchidagi 
o ‘tkir zaharlanish 2—3 kundan 2 haftagacha davom etadi. 
0 ‘tkir periodontitni shartli ravishda ikki bosqichga b o ‘lish 
mumkin.