Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi nigora Toshpoiatova, Sayyora Suyunova

0 ‘TKIR VA SURUNKALI YUQUMLI KASALLIKLARDA 
SHILLIQ QAVAT JAROHATLANISHI
Skarlatina
Skarlatinada o ‘ziga xos kasallik belgisi — malinasimon til 
kuzatiladi: kasallikda uch kun yuqori tana harorati bo‘ladi. Tilni 
o ‘tkir karash qoplab oladi, to ‘rtinchi kundan boshlab bu karash 
til ipsimon so‘rg‘ichlari bilan yuvilib tushadi. Qachonki til yuzasi 
tamoman toza bo‘lganida, uning yuzasi malina mevalarini eslatadi. 
Bir qancha vaqtdan so‘ng epitelial qoplama qayta tiklanadi.
Davolash: og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qobiq qavatiga shaftoli yog‘ini 
anestezin emulsiyasidagi 1—2% И aralashmasini surkash va har 
ovqatlanishdan keyin achchiq choy bilan chayqash kerak.
Qizamiq
Qizamiq toshmalari terida paydo b o ‘lishidan 1—2 kun 
oldin yumshoq va qattiq tanglayda 1 mm dan bir necha mm 
gacha bir-biriga quyiluvchi, noaniq ko‘rinishdagi qoramtir- 
qirmizi rangdagi enentemalar ko‘rinishida yuzaga keladi. Ayni 
vaqtda, lunjda mayda oziq tishlar qarshisida, b a’zi hollarda 
qizamiq uchun xos bo‘lgan belgi — “Belskiy-Filatov-Koplin” 
dog‘i yuzaga keladi. Bu dog‘ guruh-guruh b o ‘lib joylashadi, 
bir-biriga sira qo‘shilmaydi. 1—3 kundan so‘ng, yo‘qolib ketadi. 
Og‘iz shilliq qobiq qavatining hamma sohasi qizarib ketadi.
Davolash: og‘iz b o ‘shlig‘ini kuchsiz antiseptik eritmalar 
bilan chayiladi va kerotoplastik dori ashyolar surkaladi.
70

---

Zaxm
Zaxm surunkali davom etuvchi yuqumli venerik kasallik. 
Zaxmning klinik belgilari turlicha bo‘lib, uzoq yillar davom 
etadi: birlamchi, ikkilamchi, uchlamclii va to ‘rtlamchi.
Birlamchi sifilis 6—7 hafta davom etadi. Bunda qattiq 
shanker oqish treponem a epiteliyga kirgach, teri va shilliq 
pardada hosil bo‘ladi.
Qattiq yara bitta yoki 2—3 ta bo‘lishi mumkin. Qattiq yara 
oval, yumaloq shaklda b o ‘lib, diametri 1,0—1,5 sm gacha, 
yopgan nonga o ‘xshab chetlari bo‘rtib, shishgan va tog‘ayga 
o‘xshash qattiq bo‘ladi, og‘rimaydi, biroz qizaradi. Qattiq yara 
tagida tog‘aysimon qattiq infiltrat bo‘ladi, yaraning o ‘rtasi toza, 
go‘shtdek tiniq, qip-qizil rangda bo‘ladi, badan karash bilan 
qoplanadi.
Zaxmning ikkinchi davri qattiq shanker hosil bo‘lganidan
6—7 hafta vaqt o ‘tgach boshlanadi. Bu davrda rozeola-papula 
toshmalari bir tekisda paydo b o ‘ladi. Bu davr 3—5 yil davom 
etadi.
Zaxmning uchlamchi davrida og‘iz shilliq qobiq qavatida, 
gummalar tarqalgan, gummali infiltrat va bug‘orli toshmalar 
paydo bo‘ladi.
Davolash teri-tanosil kasalliklari shifokori bilan birgalikda 
olib boriladi.