Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi nigora Toshpoiatova, Sayyora Suyunova

IX BOB.
OG‘IZ BO‘SHLIG‘I SHILLIQ QAVATI KASALLIKLARI
OG‘IZ BO‘SHLIG‘I SHILLIQ QAVATI KASALLIKLARI 
TASNIFI
Hozirgi kunda og‘iz b o ‘shlig‘i qavati va lab kasalliklarini 
aniqlashda etiologik va patogenetik omillarga asoslanib, quyidagi 
tartibdagi tasnifdan foydalinlmoqda:
I. Og‘iz b o ‘shlig‘i shilliq qavati va lablaming yuqori va 
past harorat, nurlanish, noqulay metereologik omillar, kimyo- 
viy moddalar va boshqa jarohatli ta ’sirlardan shikstlanish 
infeksiyasi kasalliklari:
A) 0 ‘tk ir va surunkali yuqum li kasalliklarda shilliq 
qavatning jarohatlanishi;
B) Faqat og‘iz shilliq qavati va lablaming xos infeksiyali 
hamda parazitar kasalliklari.
II. Allergik va toksik allergik kasalliklar.
III. Teri shilliq qavati reaksiyasi.
IV. Autoimmun komponen o ‘zgarishi natijasida yuzaga 
keladigan kasalliklar.
V. Ekzogen intoksikatsiyalarda og‘iz b o ‘shlig‘i qavatidagi 
o ‘zgarishlar.
VI. Og‘iz b o ‘shlig‘i shilliq qavati va lab qizil hoshiyasi 
qavatlarining turli a’zo va a ’zolar kasalliklarida hamda mod­
dalar almashinuvi buzilishlaridagi o ‘zgarishlari.
VII. Genetik va tug‘ma tavsifga tegishli kasalliklar.
VIII. Rak oldi kasalliklari, yaxshi va sifatli hosilalar.
Quyida og‘iz b o ‘shlig‘i qavati qobig‘i kasalliklarining
ayrimlari keltirilgan.
Shilliq qobiq qavat va terida yuzaga keladigan toshmalar 
alohida elementlardan iborat bo‘lib, birlamchi va ikkilamchi 
turlarga ajratiladi. Birlamchi elementlar: jarroh elementlari, 
d o g ‘, eritm a, ro zeo la, tu g u n c h a , tu gu n, d o ‘m boqcha, 
pufakcha, pufak, mikroabssess, kista, qabariq.
Ikkilamchi jarohatlanish elementlari: eroziya, afta, yara, 
yorilish, chandiq, gipertrofik chandiq, atrofik chandiq, 
atrofiya, karash, o ‘sma, o ‘smali hosilalar, tangacha.
MEXANIK SHIKASTLANISH
Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qobiq qavatining mexanik shikast- 
lanishida o ‘tkir va sumnkali jarohat kuzatiladi. Og‘iz shilliq
69

---

qobig‘ining o ‘tkir mexanik shikastlanishi o ‘tkir ashyodan yoki 
kamdan-kam holda tishlab olishdan uchraydi. Shilliq qobiq qavatida 
qon uyumi — gematoma, eroziya bo‘ladi. To‘qima ichidagi qon 
uyumida kuchsiz og‘riq paydo bo‘lib, 1—3 kun vaqt o ‘tgach, 
og‘riq yo‘qolib, o ‘miga ko‘kish-qoramtir rangdagi gematoma 
hosil bo‘ladi. Epiteliy jarohatlanganda og‘riqli so‘rg‘ich hosil 
bo‘lib, uning atrofida kuzatiladi. Agar jarohat o ‘miga takroriy 
shikastlanish kuzatilmasa, eroziya tezda epitelizatsiyalanadi.
Tashxislash qiyinchilik tug‘dirmaydi: bem or anam nezi- 
yasidayoq sababchi omil to ‘g‘risida xulosa oydinlashadi.
Davolash: eroziya va kichkina yaralarda shikastlovchi omilni 
bartaraf qilish zarur: 0,25—0,5 % И vodorod perikisi, 2 % И 
bor kislota bilan chayqaladi. “A” vitamin malhamlari surtiladi.