TANIMLAR
ELEKTRİK TESİSLERİ:
Elektrik enerjisinin; üretimi, transformasyonu(yükselme ve indirme), iletimi, dağıtımı ve kullanımını sağlayan yapılar, binalar, makineler, aygıtlar, hatlar, trafolar ve aksesuarların tümüdür.
KURULU GÜÇ:
Santrallarda mevcut bütün gruplara ait generatörlerin nominal güçleri toplamıdır.
TERMİK SANTRAL:
Katı, sıvı ya da gaz halindeki fosil yakıtların kimyasal enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü elektrik santralıdır.
HİDROELEKTRİK SANTRAL:
Suyun yerçekimine bağlı potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü elektrik santralıdır.
BARAJLI SANTRAL:
Türbiler için gerekli suyun baraj gölünden verilerek regüle edilebildiği hidroelektrik santral türüdür.
AKARSU SANTRALI:
Regülasyon yapılan bir rezarvuarı olmayan hidroelektrik santral türüdür.
GAZ TÜRBİNİ:
Yüksek sıcaklık ve basınçtaki yanma gazlarının hareket sağladığı ve bu gazların yanmayı gerçekleştiren havayı sağlayan bir kompresörün de çalışmasına imkan verdiği türbin türüdür.
JEOTERMAL SANTRAL:
Jeotermal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren tesistir.
KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALI:
Bir gaz türbini jeneratör ile bu türbinin eksoz gazlarıyla çalışan(ek brülörü olan ya da olmayan) bir kazanla, bunun sağladığı buharla çalışarak ek elektrik enerjisi üreten bir buhar türbini jeneratörden oluşan santraldır.
KOJENERASYON SANTRALI:
Elektrik ve ısı üreten santraller üç gruba ayrılır;
-
Sadece elektrik üretimi yapan santraller,
-
Hem ısı hem de elektrik üretimi yapan birleşik ısı ve elektrik (Kojenerasyon) santralleri,
-
Sadece ısı üretimi yapan santraller,
Birleşik ısı ve elektrik santrali (CHP) olarak da bilinen kojenerasyon santrali birleşik ısı ve elektrik üreten birimi kapsayan santraldir. Bu santraller, üretim ekipmanlarının bir veya birkaç parçasından ısı ve elektriğin eş zamanlı arzını sağlamaktadır. Kojenerasyon santraller, ısı üretimi yapmadığı dönemde elektrik santrali olarak değerlendirilmektedir. Aynı anda hem ısı hem de elektrik üretimi yapan kojenerasyon santrallerinde (CHP) üretilen ısı ve elektrik arasındaki yakıt kullanımını ayırmak için UNIPEDE (Uluslararası Elektrik Üreticileri ve Dağıtıcıları Birliğinin) nin geliştirmiş olduğu yöntem kullanılmaktadır.
Bu tanım ve kavramlar, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), Enerji İstatistikleri Bölümü (ESD) tarafından Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EUROSTAT) ile işbirliği içerisinde hazırlanmış olan “Enerji İstatistikleri El Kitabı” ndan alınmıştır.
BİRİNCİL(Primer)ENERJİ:
Enerjinin herhangi bir değişim ya da dönüşüm uygulanmamış olan biçimidir.
BİRİNCİL ENERJİ GİRDİSİ:
Birincil enerjinin(örneğin; kömür, petrol, doğal gaz v.b.) bir proseste tüketimidir.
TAŞKÖMÜR:
Siyah renkte, organik fosil halinde, tortul birikimli katı yakıttır. 30C sıcaklık %96 hava nisbi nemlilik oranında ve külsüz madde esasına göre ısıl değeri 24 MJ/kg (yaklaşık 5700 kCal/kg ya da 10260 Btu/1b) düzeyi üzerindedir.
ASFALTİT:
Koyu renkli, sert, zor eriyen bitümlü organik maddeler karışımınından oluşan kömür.120-135 C⁰. arasında erime gösteren masif hidrokarbonun sert bir cinsi. Bu kömürler, daha yaşlı tabakalarda teşekkül etmiş petrolün, tektonik olaylar sonucu üst örtü tabakalarında meydana gelen çatlakların doldurulması, uçucu ve akıcı maddelerin çatlağı terk etmesi sonunda, çatlakta kalan petrol atığı maddelerden ibarettir.
LİNYİT:
Kahverengi-siyah renkte, organik fosil halinde, tortul birikimli katı yakıttır. 30 C sıcaklık, %96 hava nisbi nemlilik oranında ve külsüz madde esasına göre ısıl değeri 24 MJ/kg düzeyi altındadır.
FUEL OİL:
Yakma tesislerinde ısı üretimi için kullanılan akışkan hidro karbon karışımlarıdır. Viskoziteleri kullanım alanlarına göre değişir. Bileşimi ve özellikleri ulusal standartlara bağlıdır.
MOTORİN(Dizel Yakıtı):
Dizel tipi içten yanmalı motorlarda kullanılan sıvı hidro karbon karışımıdır. Bileşimi ve özellikleri ulusal standartlara bağlıdır.
DOĞAL GAZLAR:
Yeraltı rezervuarlarından elde edilen, metan oranı yüksek doğal kökenli yanıcı gazlardır.
JEOTERMAL ENERJİ:
Yerkabuğu içindeki mağma, pluton, radyoaktif elementlerin doğal parçalanmasından ileri gelen ısı akımının, yerkabuğu derinliklerindeki yüksek sıcaklıkların etkisiyle yeryüzüne çıkmasıdır.
RAFİNERİ GAZLARI:
Ham petrol ve ürünlerinin rafineri işlemleri sırasında oluşan gaz ürünleridir. (Çeşitli oranlarda; serbest hidrojen, azot, bazen kükürtlü hidrojen, C3’den C4’e kadar hidrokarbonlar)
KOK GAZI:
Koklaştırma fırınlarında oluşan yanıcı gazlardır.
YÜKSEK FIRIN GAZLARI:
Yüksek fırında ham demir üretimi sırasında oluşan yanıcı gazlardır.
LİKİD PETROL GAZI (LPG):
Alçak sıcaklıklarda ve basınç altında sıvı, oda sıcaklığı ve atmosfer basıncında gaz halinde bulunan hafif hidrokarbonlardır. Esas olarak propan ve butandan oluşur. LPG genellikle bu iki gazın karışımıdır.
KATRAN (Bitum):
Kolloidal yapıda, kahverengiden siyaha kadar renklerde katı, yarı katı ya da çamur kıvamında bir hidrokarbondur. Katran, ham petrolün atmosferik damıtma artıklarının vakum altında damıtılması yoluyla elde edilir. Karbon sülfürde çözünür, uçucu değildir.
YENİLENEBİLİR+ATIK:
Yenilenebilir enerji düzenli olarak yenilenen doğal işlemlerden türetilen enerjidir. Yenilenebilir enerjinin yerkürenin derinliklerinde üretilen ısıdan, direkt veya dolaylı olarak güneşten türetilen birçok değişik şekli vardır. Bunlar güneş, rüzgar, biyokütle, jeotermal, hidrolik ve okyanus kaynakları, katı biyokütle, biyogaz ve sıvı biyoyakıtlardan üretilen enerjiyi içermektedir.
Atık, kauçuk, plastik, atık fosil petrolleri ve benzer ürünler gibi yanıcı madde sanayi ile kurumsal, hastane ve hane atıklarından gelen birçok malzemeyi içeren bir yakıttır. Bunlar katı veya sıvı halde, yenilenebilir veya yenilenemez, biyolojik olarak ayrışabilen veya ayrışamayan olabilir.
Tablolarda rüzgar, jeotermal ve hidrolik kaynakları bu başlık altında değerlendirilmemiş olup ayrı gösterilmektedir.
ÜRETİLEN BRÜT ENERJİ:
Jeneratör çıkışında ölçülen elektrik enerjisidir.
SANTRAL İÇ TÜKETİMİ:
Santral yardımcı ve ek tesislerinin, ana tesislerin devre dışı kalma süresi ve başlıca transformatör kayıpları dahil, elektrik enerjisi tüketimidir.
NET ÜRETİM:
Santral çıkışında ölçülen elektrik enerjisidir.
ENERJİ DIŞ ALIMI:
Ülke dışında alımı yapılan enerji miktarıdır.
ENERJİ DIŞ SATIMI:
Ülke dışına satımı yapılan enerji miktarıdır.
ŞEBEKE KAYIPLARI:
Elektrik enerjisinin iletimi ve dağıtımı sürecinde şebekede oluşan elektrik enerjisi kayıplarıdır. Transformatörlerdeki kayıplar iletim ve dağıtım kayıpları kapsamında değerlendirilir.
ŞEBEKEYE VERİLEN ENERJİ:
Şebekeye verilen elektrik enerjisinin tümüdür, diğer bir ifade ile şebekenin kendi santrallarında üretilen ve diğer orjinli enerjilerin toplamıdır.
ELEKTRİK HATTI:
Elektrik enerjisinin taşınması, iletimi ve dağıtımını sağlayan tüm direk, iletken, izolatör ve aksesuarları içeren genel kavramdır.
HAT GÜZERGAHI UZUNLUĞU:
Bir hava hattı ya da yeraltı kablosunun iki ucu arasındaki güzergah boyunca ölçülen deniz yüzeyine paralel uzunluktur.
TRAFO (TRANSFORMATÖR):
Belirli seviyedeki gerilimi başka seviyediki bir gerilime çeviren techizattır.
TRAFO(TRANSFORMATÖR) MERKEZİ:
Değişik gerilim kademelerinde işletme sağlayacak yönde sisteme elektrik enerjisi transfer eden, transformatörler ve yardımcı donanımdan oluşan merkez tesisidir.
ENTERKONNEKSİYON:
İki ya da daha çok şebekenin bir ya da daha çok hat tarafından bağlantı ekipmanları ile birbirine bağlanmasıdır.
ENTERKONNEKTE SİSTEM:
Taşımada karlılık ve güvenilirliğin artırılması amacıyla, özellikle önemli miktarlardaki enerji alışverişi için iki ya da daha fazla sistem ya da şebeke arasında bölgeler arası ya da uluslararası bağlantı olanağını sağlayan sistemdir.
İZOLE SİSTEM:
Komşu bir şebekeye bağlantısı olmayan bağımsız enerji sistemidir.
OTOPRODÜKTÖR:
Otoprodüktör, herhangi bir hizmet veya sanayi iş kolunda faaliyet gösterirken kendi hizmet ve ya da mamül üretimi için gerekli ısıyı-buharı veya bir başka enerjiyi üretmek zorunda olan ve bu enerjisini kendi prosesinde kullandıktan sonra atık ısı-buhar v.b. enerjisini elektrik enerjisine dönüştürebilecek yapı ile donatılmış tesislerdir.
TEK YAKITLI SANTRAL:
Devamlı olarak tek çeşit yakıt kullanarak elektrik üreten birimlerdir.
ÇOK YAKITLI SANTRAL:
Ardarda veya kombinasyon halinde devamlı olarak birden fazla çeşit yakıt kullanarak elektrik üreten birimlerdir.
ISIL DEĞER:
Katı ve sıvı yakıtların 1 kg’nın, gaz yakıtların ise 1 m^3 nün, 0 C’ da ve 760 Torr’luk basınç altında yanması ile kcal olarak çıkan ısı miktarıdır. (kcal/kg ya da kcal/m^3)
ISI SARFİYATI (ORANI):
Santralda tüketilen yakıtın ısı eşdeğerinin, üretilen elektrik enerjisine oranıdır.
REFERANS SÜRESİ:
Değerlendirmede esas alınan toplam süredir; emre amadelik süresi ile işletme dışı kalma süresinin toplamıdır.
ÇALIŞMA SÜRESİ:
Bir enerji tesisinin ya da bir bölümünün yararlı enerji sağladığı süredir.
KULLANIM SÜRESİ:
Santralda bir yılda üretilen enerjinin, aynı yılda santralın ulaştığı en yüksek güce bölümüdür.
KULLANMA FAKTÖRÜ:
Çalışma süresinin referans süresine oranıdır.
YÜK FAKTÖRÜ:
Belirli bir periyottaki (yıl,ay,gün) tüketiminin, aynı peryottaki sürekli kullanmın karşılığı maksimumu yansıtan tüketime ya da diğer uygun bir talbe oranıdır.
ANİ PUANT:
Yıl içinde maksimum gücün anlık (kısa süreli) kaydedilen değeridir.
SAATLİK PUANT:
Yıl içinde maksimum gücün bir saat süre ile kaydedilen değeridir.
ELEKTRİK ÜRETİMİNDE KULLANILAN SU:
Yıl içerisinde türbinlerden geçen suyun toplamıdır.
TANIMLAR İÇİN KAYNAKÇA
ENERJİ TERMONOLOJİSİ
TEKNİK SÖZLÜK
FEBEL 1991
BUHAR SANTRALLARI
TEORİSİ VE UYGULAMASI
Yaver HEPER 1993
http://www.migem.gov.tr/links/kaynakca/sozluk/sozluk-a.htm
ENERJİ İSTATİTİKLERİ
EL KİTABI
OECD/IEA,2005
|
| DEFINITIONS
ELECTRICAL INSTALLATION:
Civil engineering works, buildings machines, apparatus, lines, transformers and associated equipment together forming an integrated unit for the generation, conversion, transformation, transmission, distribution, and utilisation of electrical energy.
INSTALLED CAPACITY:
A sum up nominal capacity of the generator of all existing groups in power plants.
THERMAL POWER PLANT:
A power plant in which the chemical energy contained in solid, liquid and gaseous fuels of fossil origin is converted into electrical energy.
HYDRO-ELECTRİC POWER PLANT:
A power plant designed to convert the gravitational energy of waters into electrical energy.
POWER PLANT WITH RESERVOIR:
A hydro-electric power station associated with storage capacity to regulate the water supply to the turbines.
RUN OF RIVER POWER PLANT:
A hydro- electric power plant which has no significant regulating reservoir.
GAS TURBİNE:
A turbine engine in which hot combustion gases under pressure operate a turbine, which in turn drives a compressor to increase a pressure of the combustion air.
GEOTHERMAL POWER PLANT:
A power plant converts geothermal energy into electrical energy.
COMBINED CYCLE PLANT:
Electricity generating plant comprising a gas turbine generator unit whose exhaust gases are fed to a waste-heat boiler, which may or may not have a supplementary burner, and the steam raised by the boiler is used to drive a steam-turbine generator.
CO-GENERATION POWER PLANTS
Electricity and heat- generating plants are examined into three groups;
-
Electricity-only plants which generate electricity only,
-
Combined heat and power plants (CHP) which generate heat and electricity simultaneously,
-
Heat-only plants which generate heat only.
Combined heat and power (CHP) also known as co-generation plant is one that contains a combined heat ve power generating unit. These plants provide simultaneous supplies of electricity and heat from one or sometimes several items of generating equipment. When co-generariton power plants do not produce heat, it is considered as a electricity power plant.The method is based on a UNIPEDE is used for allocating fuel used at CHP plants between the electricity and heat produced.
These definitions and concepts quoted from “Energy Statistics Manuel” were prepared by the Energy Statistics Division (ESD) of the International Energy Agency (IEA) in co-operation with the Statistical Office of the European Communities (EUROSTAT).
PRIMARY ENERGY:
Energy that has not been subjected to any conversion or transformation process.
PRIMARY ENERGY INPUTS:
Consumption, in a process, of energy from primary sources, such as coal, petroleum, natural gas, etc.
HARD COAL:
Combustible, solid, black,fossil carbonaceous sedimentary deposit. It’s calorific value, with air at 30 C and 96 % relative humidity, is blow 24 MJ/kg on the moist ash-free basis.
ASPHALTİTE:
Asphaltite is a kind of coal which consists of dark colored, hard and difficult soluble organic substances. It is a hard kind of solid hydrocarbon and it dissolves between 120-135 C⁰. The oil in the older layers fill the cracks in the upper layers which occured in the result of the tectonic events, and volatile and fluid substances leave the cracks, the oil waste material in the cracks compose this coals.
LIGNITE:
Combastible, solid black to brown, fossil carbonaceous sedimentary deposit. It’s calorific value, with air at 30 C and 96 % relative humidity, is blow 24 MJ/kg on the moist ash- free basis.
FUEL OIL:
Hydrocarbon mixtures (liquid or liquefıable petroleum products) normally without light boiling fractions, for use in burners. Composition and properties depend on national specifications.
DIESEL OIL (Diesel Fuel):
A liquid hydrocarbon mixture in the gas oil range for use in compression-ignition internal combastion engines. Composition and properties depends on national specifications.
NATURAL GASES:
Gases, consisting mainly of methane, occurring naturally in underground deposits.
GEOTHERMAL ENERGY:
The flow of heat travelling from the interior of the earth to the surface of the earth, in consequence of the higher temperatures prevailing in the interior arising from the natural decay of the radioactive elements in the earth’s formation.
RAFINERY GASES:
Gases produced during the refining and processing of petroleum and petroleum products; they consist mainly of C1 to C4 hydrocarbons with variable amounts of free hydrogen, nitrogen and possibly hydrogen sulphide.
COKE OVEN GASES:
Gases produced in coke ovens.
BLAST FURNACE GASES:
Gaseous fuels produced in the production of iron in the blast furnace.
LIQUEFIED PETROLEUM GAS (LPG):
Light hydrocarbons, gaseous under conditions of normal temperature and pressure or lowering of temperature. The principal ones are propane and butane. Propane occur in mixtures of LPG’s.
BITUMEN:
Solid, semi-solid or viscous hydrocarbon with a collaidal sturucture, being brown to black in colour, obtained as a residue in the distillation of oil residues from atmospheric distillation. It is soluble in carbon bisulphite, non-volatile.
RENEWABLE +WASTE:
Renewable energy is energy that is derived from natural processes that are replenished constantly. There are various forms of renewable energy, deriving directly or indirectly from the sun, or from heat generated deep within the earth. They include energy generated from solar, wind, biomass, geotermal, hydropower and ocean resources, solid biomass, biogas and liquid biofuels.
Waste is a fuel consisting of many materials coming from combustible industrial, institutional, hospital and household wastes such as rubber, plastics, waste fossil oils and other similar commodities. It is either solid or liquid in form, renewable or non-renewable, biodegradable or non-biodegradable.
In the tables, wind, geothermal and hydropower resources have not been evaluated under this title, they are shown separately.
GROSS GENERATION:
The electricity measured at the generator terminals.
POWER PLANT INTERNAL CONSUMPTION:
The electricity consumed by a power station or power station set in its auxiliary plant, including electricity consumed when out of service, together with the losses in its generator transformers.
NET GENERATION:
The useful electricity measured at the outlet of the power plant.
ENERGY IMPORT:
Quantities of energy bought by a country inside its national borders.
ENERGY EXPORT:
Quantities of energy sold by a country outside its national borders.
NETWORK/SYSTEM LOSSES:
The energy losses occurring in transmission and distribution in a specific network/system. Transformer losses are accounted for under transmission and distribution losses.
INPUT TO NETWORK:
The sum of the electricity supplied by the electricity generators of the network and supplies from other sources.
ELECTRIC LINE:
A general term for a set of conductors, with insulation and accessories, used for the transmission and distribution of electrical energy.
TRANSMISSION OR DISTRIBUTION ROUTE LENGTH:
The distance between the end points of an overhead line or underground line, horizontally projected and measured along the route axis.
TRANSFORMER:
The equipment transforming the voltage at any level to another level.
TRANSFORMING STATION:
A substation which includes transformers and associated equipments for transferring electricity between systems operating at different voltage levels.
INTERCONNECTION:
The connection, by one or more lines, between two or more systems or parts of systems, and the equipment for such connection.
ENTERCONNECTED SYSTEM:
The interconnecting network makes it possible to connect two or more systems or networks in particuler for interregional or international exchanges of large amounts of energy in order to improve the profitability and the reliability of supply.
ISOLATED SYSTEM:
Autonomous supply system not connected to a neighbouring network.
AUTOPRODUCER:
Autoproducers are the utlities which should generate the required heat-steam or another sort of energy for its service or product manufacturing when acting in any service or industrial work branch and which is equipped by the installation to convert its waste heat-steam or another sort of energy into electrical energy after utilization of its generated energy for self processes.
SINGLE-FIRED POWER PLANT:
Refers to units equipped to burn only one fuel type on a continuous basis.
MULTI-FIRED POWER PLANT:
Refers to units capable of generating electricity using more than one nominated type of fuel successively and/or in combination on a continuous basis.
HEAT CONTENT:
The amount of heat released during the combustion of 1 kg of solid fuel and 1 m^3 of gaseous fuel at 0 C and under the pressure of 760 Torr.(kcal/kg or kcal/m^3)
HEAT RATE:
The ratio of the energy content of the fuel used to the electrical energy produced over a given period.
REFERENCE PERIOD:
The period of time to which data related, it is the sum of the availability time and the unavailability time.
OPERATING TIME:
The period of time during which a plant or part of a plant supplies useable energy.
UTILIZATION PERIOD:
The quotient of the energy produced within a year and the maximum capacity of the plant occuring within the same year.
UTILIZATION FACTOR:
The ratio of the operating time to the reference period.
LOAD FACTOR:
The ratio of consumption within a specified period (year,month,day,etc.) to consumption that would result from continuous use reflecting maximum or other specified demand occurring within the same period.
INSTANTANEOUS PEAK LOAD:
Peak load, recorded instantaneously(very short time) in a year.
HOURLY PEAK LOAD:
Peak load recorded for one hour in a year.
WATER USED IN ELECTRICITY GENERATION:
The total amount of water turbined in a year.
REFERENCE FOR DEFINITION
ENERGY TERMONOLOGY
TECHNICAL DICTIONARY
FEBEL 1991
BUHAR SANTRALLARI
TEORİSİ VE UYGULAMASI
Yaver HEPER 1993
http://www.migem.gov.tr/links/kaynakca/sozluk/sozluk-a.htm
ENERGY STATISTICS
MANUAL
OECD/IEA,2005
|
