TariH 10 ders notlari üNİTE: yerleşme ve devletleşme sürecinde selçuklu tüRKİyesi

FERHAT PAŞA ANTLAŞMASI (1590)

Taraflar: Osmanlılar –Safeviler

Maddeleri: Tebriz, Karabağ, Gürcistan, Dağıstan ve Şirvan Osmanlılara bırakıldı.

Önemi: Bu antlaşma ile Osmanlılar doğudaki en geniş sınırlarına ulaşmışlardır.
OSMANLI-AVUSTURYA SEFERLERİ (1593)

Taraflar:Osmanlılar ve Avusturya

Sebep: Bosna ve Macaristan sınırında çeteler halkı rahatsız etmekteydi. Bu çeteler Bosna valisi Telli Hasan Paşa’yı öldürünce III.Murat Avusturya’ya savaş ilan etti.

Sonuç: III.Murat öldüğü için savaşı III.Mehmet devam ettirmiştir. ( Haçova Meydan Muharebesi)
COĞRAFİ KEŞİFLER

XV. yüzyılın son yarısından XVI: yüzyılın sonuna kadar süren Avrupalılar tarafından yeni kıtaların bulunması faaliyetine denir.

1. 
   Coğrafi Keşifleri Sebepleri:
   
   1. 
      Pusulanın Avrupalılar tarafından kullanılmaya başlaması.
      
   2. 
      Coğrafya bilgisinin artması
      
   3. 
      Hristiyanlığı yayma düşüncesi
      
   4. 
      Zengin doğunun Avrupayı çekmesi
      
   5. 
      İpek ve baharat yollarının Müslümanların eline geçmesi
      
   6. 
      Atlas okyanusu kıyısındaki devletlerin yeni ticaret yolları bulma isteği
      
   7. 
      Cesur gemicilerin yetişmesi
      

2. 
   Keşifler:
   

• 
  Endülüs Emevi devletinin İspanyollar tarafından yıkılması ile bilimsel çalışmalar ellerine geçti. Bu kaynaklardan yararlanan Kristof Kolomb dünyanın yuvarlaklığını ispatlamaya çalıştı. Hindistan’a gitmek için batıya hareket eden Kolomb Amerika kıtasına ulaştı.(1492) Fakat burayı Hindistan sandı.1507 yılında aslen İtalyan olan Amerika Vespuçi bu toprakların yeni bir kıta olduğunu ispatladı. Bu yeni kıtaya Amerika adı verildi.
  
• 
  Ticaret amacıyla Afrika’nın batı sahillerini dolaşan Bartelmi Diaz, pusulanında yardımı ile 1487’de “Ümit burnunu” keşfetti.
  
• 
  Vasko dö Gama Hindistan’a ümit burnunu dolaşarak ulaştı. Böylece Hint ticaret yolu değişti. Hint denizinde İspanyollar ve Portekizlilerle uğraşabilecek güçte devlet olmadığı için bölgeye hakim oldular. Baharat yolu önemini yitirdi.
  
• 
  1519 yılında Macellan’ın başlattığı seyahat 1522 yılında Del Kano tarafından tamamlandı. Böylece dünyanın yuvarlak olduğu ispatlandı.
  
• 
  Bu keşiflerden başka isimlerini duyurmak, zengin olmak amacıyla Amerika ve Afrika’ya pek çok seyahat yapıldı.
  

3. 
   Coğrafi keşiflerin sonuçları:
   

A. Ekonomik Sonuçları:

1. 
   Avrupa’da ticaret canlandı ve zenginlik arttı.
   
2. 
   Yeni ticaret yollarının bulunması ile ipek ve baharat yollarının önemi azaldı.
   
3. 
   Deniz ticareti kara ticaretinden daha karlı hale geldi.
   
4. 
   Akdeniz limanları önemini kaybetti, Atlas okyanusu kıyısındaki limanların önemi arttı.
   
5. 
   Avrupa’da temel geçim kaynağı tarımken bunu yerini ticaret aldı.
   
6. 
   Avrupa’da üretim ve alım gücü arttı.
   
7. 
   Avrupa ticari açıdan kendine yeter hale geldi.
   

B. Siyasi ve Sosyal Sonuçları:

1. 
   Afrika, Amerika, Avustralya ve okyanuslar keşfedildi.
   
2. 
   Önce İspanyollar ve Portekizliler, daha sonra Hollandalılar ve İngilizler büyük bir sömürge imparatorluğu kurmaya başladılar.
   
3. 
   Yeni keşfedilen yerlere Avrupa’dan büyük bir göç dalgası gitti.
   
4. 
   Yeni kültürlerle etkileşildi.
   
5. 
   Burjuva sınıfı ticaret sayesinde zenginleşti. Buda Avrupa’da sosyal ve ekonomik olarak değişimlere sebep oldu.
   
6. 
   İnsanlarda tartışma ve yeni şeyleri keşfetme duygusu gelişti.
   
7. 
   Yeni ırklar, bitkiler ve hayvanlar tanındı.
   
8. 
   Rönesans’a zemin hazırladı.
   

C. Dini Sonuçları:

1. 
   Avrupa’da Hıristiyanlık inancı sarsıldı.
   
2. 
   Yeni keşfedilen yerlerde Hrıstiyanlık yayıldı.
   
3. 
   Kilise yeni keşfedilen yerlerde Avrupa kültürünü yaydı.
   

Osmanlı Devletinin Coğrafi Keşiflerde Başarılı Olamamasının Sebepleri

1. 
   Fetihlerin Okyanus sahiline çok geç ulaşması
   
2. 
   İpek ve baharat yollarını elinde tuttuğu için yeni bir yol arayışına gerek duymaması
   
3. 
   Yeni bulunan kıtalarda koloni kurulmasının faydasına inanmaması
   
4. 
   Okyanusa dayanıklı gemilerin yapılmaması
   

Coğrafi Keşiflere Karşı Osmanlı Devleti' nin Aldığı Önlemler

1. Fransa'ya Kapitülasyonlar vermesi

2. Mısır seferi

3. Hint seferi

4. Akdeniz hakimiyetinin sağlanması

5. Kıbrıs'ın fethi

6. Vadi’üs-sebil Savaşı ve Fas'ın himayeye alınması

7. Süveyş Kanalı'nı açma teşebbüsü

8. Don-Volga nehirlerini birleştirme projesi
KAZANIM SORULARI

1. Osmanlı Devleti’nin Mohaç Savaşı’nı kazanmasında etkili olan askerî taktikler nelerdir?

2. Mısır Seferi’nin sonuçları nelerdir?

3. Preveze Deniz Savaşı’nın önemi nedir?

4. Osmanlı Devleti’nin, Avrupalı devletlere kapitülasyon vermesinin nedenleri nelerdir?

5. Kanuni Sultan Süleyman’ın cenazesinin 83 gün boyunca defnedilmemesinin sebepleri neler olabilir?

6. TİKA tarafından başlatılan Kanuni Türbe Projesi’nin amaçları nelerdir?

7. Kanuni’nin 72 yaşında Zigetvar Seferi’ne çıkması hangi kişisel özelliklerini yansıtmaktadır?

8. Herrliches Gebaü, Kanuni Sultan Süleyman Türbesi’nin yıkılmasına niçin karşı çıkmıştır?

9. “Ahşa” ne demektir?

10. TİKA'da çalışan bir görevli olsanız, hangi kültürel mirasın ortaya çıkarılması için bir proje hazırlardınız? Neden?

11. Hazırladığınız projenin ismi ne olurdu?

12. Yavuz, devlet adamlarının seçiminde niçin titizlik göstermiş olabilir?

13. Şehzade Süleyman’a gönderilen siyasetname hangi konuları içermektedir?

14. “Kadirşinas” ne demektir?

15. Yavuz’un ölümünden sonra çamurlu kaftanının sandukasının üzerine örtülmesini vasiyet etmesinin nedenleri nelerdir?

16. Piri Reis’in Dünya Haritası’nı yanından ayırmamasının gerekçeleri neler olabilir?

17. Yavuz’un, sefer sırasında bile kitap okumasının nedenleri neler olabilir?

18. “Avrupalılar bütün dünyayı öğrendi.” cümlesiyle hangi olaydan söz edilmiş olabilir?

19. Süveyş günümüzde hangi devletin sınırları içindedir?

20. İlk çağlardan itibaren kullanılan ticaret yollarına örnekler veriniz.

21. “Aydın” ifadesi hangi anlama gelmektedir?

22. Osmanlı Devleti, Yemen kıyılarını niçin ele geçirmelidir?

23. İslam ülkelerinde altın ve gümüşün azalmasının siyasi ve ekonomik etkileri neler olabilir?

KAZANIM TESTLERİ


1. Köklü ailelerin iktidarı paylaşma dönemine son veren Fatih Sultan Mehmet, vezîriâzamlık ve yeniçeri ağalığı gibi kurumlara, kendine bağlı kişileri getirmiştir.

Bu uygulamalarla aşağıdakilerden hangisine ulaşılmak istenmiştir?

A) Saltanat mücadelelerine son vermek

B) Yetenekli kişileri göreve getirmek

C) Merkezî otoriteyi güçlendirmek

D) Devlete yeni müesseseler kazandırmak

E) İdari ve askerî yetkileri belirlemek

2. Ceneviz, Venedik, Fransa ve İngiltere gibi devletlere kapitülasyonlar verilmesinde;

I. Avrupa Hristiyan birliğini parçalamak,

II. Akdeniz ticaretini canlandırmak,

III. Batı’daki fetihleri kolaylaştırmak

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) I B) II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3. Osmanlı Devleti’nin XV ve XVI. Yüzyıllarda Avrupa’ya karşı;

I. Ortodoks ve Protestanlığın himaye edilmesi,

II. millî monarşilerin desteklenmesi,

III. Afrika’daki Müslümanlara yardım edilmesi

politikalarından hangilerini uyguladığı söylenebilir?

A) I B) II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

4. İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth, XVI. Yüzyılda İspanyol tehlikesi karşısında “Büyük Türk” ile ittifak arayışındaydı. Osmanlıların 1538 Korfu Seferi gerçekte İtalya'nın fethi için planlanmıştı.

Buna göre I. Elizabeth’in ittifak arayışında olduğu “Büyük Türk” hangi Osmanlı padişahıdır?

A) II. Mehmet B) I. Selim C) II. Bayezid D) I. Süleyman E) III. Murad

8. Aşağıdakilerden hangisi Macaristan’a gelen orduların evvela Kanuni Türbesi’ne uğramasının nedenlerinden biri olamaz?

A) Kanuni’nin tarihin önemli hükümdarlarından biri olması

B) 72 yaşında bile fetih arzusunda olan büyük bir komutan olması

C) Onun zaferlerinin askerlere ilham vermesi

D) Devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilmesi

E) Ülkesini adaletle yönetmesi

3. 
   ÜNİTE: SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI
   
   1. 
      OSMANLI’NIN KALBİ: TOPKAPI SARAYI
      

MERKEZİ YÖNETİM

SARAY

Birun Kısmı

• 
  Sarayın dış bölümüne denirdi. Bîrûnda geniş bir yönetici kadro yer alırdı. Bîrûndaki görevliler ve teşkilatları şunlardı: Yeniçeriler, Altı Bölük halkı (sipahiler, silahdar, sağ ve sol garipler, sağ ve sol ulûfeciler), Topçular ve Cebeciler, Mehterler, Çaşnigirler, Müteferrikalar: (Enderundan çıkma içoğlanlar, beyzade çocukları, devlet ileri gelenlerinin çocukları.)
  
• 
  Birun, Babussade kapısı ile Enderun’a bağlanırdı.
  

Enderun Kısmı

• 
  Sarayın iç kısmıdır.
  
• 
  Padişahın güvenilir hizmetkârları bu bölümdeydi. Büyük Oda, Küçük Oda, Seferli Odası, Doğancılar Odası, Kiler Odası, Hazine Odası, Has Oda olmak üzere yedi odadan oluşurdu.
  
• 
  Devletin ihtiyaç duyduğu devlet adamları bu bölümde yetiştirilirdi.
  

Harem Odası

• 
  Hükümdarın ve ailesinin bulunduğu bölümdür. Saray kadınları burada eğitim-öğretim görürlerdi. Harem Ağası haremin yöneticisiydi.
  
• 
  Padişahlar Fatih Sultan Mehmet’ten sonra cülus töreni ile tahta çıkarak kılıç kuşanmaya başladılar. Fatih İstanbul’un fethinden sonra Eyüp Sultan Türbesi’nde gerçekleşen kılıç kuşanma, sonraki hükümdarlar döneminde de uygulanmıştır.
  
• 
  Padişahlar çıkardığı kanunlar, şeri kanunlar ve örfi kanunlara uymak zorundadır. Padişahlar şeri hükümler üzerinde değişiklik yapamazken örfi hükümler üzerinde değişiklikler yapabilmektedir.
  

Padişahların Görevleri;

Üst kademe devlet memurlarını atamak, savaşa ve barışa onay vermek, orduyu komuta etmek, ülkesini adaletle yönetmek, halkın refah ve güvenliğini sağlamaktır.

DİVANI HÜMAYUN

• 
  Divanı Hümayunu Orhan Bey kurmuştur. Fatih Sultan Mehmet döneminde değişiklikler yapılmıştır. Fatih’e kadar Divan’a padişahlar başkanlık yaparken Fatih’ten itibaren sadrazamlar başkanlık yapmıştır.
  
• 
  Divanı Hümayun idari, mali, askeri, örfi ve şeri, ülke ve toplumu ilgilendiren her türlü mesele görüşülüp karara bağlanırdı.
  
• 
  Divanı Hümayun danışma meclisiydi. Ayrıca divan, Osmanlı Devleti’nde halkın şikâyetlerini iletildiği ve padişah tarafından durumun incelediği karar organıdır.
  
• 
  Divan Hümayun Seyfiye (askeri bürokrasi), İlmiye (din, eğitim ve hukuk bürokrasisi), kalemiye (sivil bürokrasi) olmak üzere üçe ayrılır.
  

SEYFİYE

• 
  Osmanlı Devletinde yönetim ve askerlik görevini yerine getiren zümrelere denirdi. Ehli örf, ehli seyf ve ümera gibi isimler verilen bu sınıfın divan-ı hümayundaki temsilcileri vezir-i azam, vezirler, yeniçeri ağası ve kaptan-ı deryadır. Divan dışında beylerbeyleri, sancak beyleri, kapıkulu askerleri, tımarlı sipahiler bu grubun içindedir.
  

İLMİYE

• 
  Medreselerde iyi eğitim görmüş, devletin adalet, eğitim ve yargı görevlerini üstlenen gruptu. Ulema da denilen bu grubun üç önemli görevi vardı:
  

Tedris Görevi: Eğitim-Öğretim görevidir. Bu görevi müderris, muallim gibi kişiler yürütürdü.

Kaza Görevi: Yargı görevidir. Bu görev kadılar tarafından yürütülürdü. Kadılar İslam hukukuna göre davalara bakar ve karar verirlerdi.

İfta Görevi: Fetva görevidir. Yapılanların şeriata uygun olup olmadığı konusunda fikir beyan etme görevidir.

Fetva verme yetkisine sahip olanlara müfti denilirdi. Müftilerin en üst rütbelisi Şeyhülislam ve kazaskerlerdi.

KALEMİYE

Günümüzde bürokrasi diye adlandırılan bu sınıfın en üst rütbelileri nişancı ve defterdarlar'dır.

DİVAN ÜYELERİ

YENİÇERİ AĞASI: Vezir olan Yeniçeri Ağaları Divan’ın daimi üyesiydiler. Ancak vezir olmayan Yeniçeri ağaları ise ihtiyaç duyulduğunda görüşmelere katılırlardı.
KAZASKERLER (KADIASKERLER): Divanı Hümayun üyesi olan kadıaskerler şer'i hükümler veren en yüksek görevlilerdi. I. Murat döneminde kurulmuş Fatih döneminde Anadolu ve Rumeli Kazaskerlikleri olmak üzere sayıları ikiye çıkarılmıştır. Rumeli’deki kadılar Rumeli, Anadolu’daki kadılar Anadolu kadıaskerine bağlıydılar. Kazaskerler Divan’da büyük davalara bakarlar, kendi bölgelerindeki kadı ve müderrisleri atama veya görevden alma işlerine karar verirlerdi.

NOT: Rumeli kazaskeri Anadolu kazaskerinden rütbece daha üstündür.
KAPTAN-I DERYA: Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren denizlerdeki bütün işlerin sorumlusu ve Donanma-yı Hümayunun başkomutanıdır. 16. yüzyıldan itibaren İstanbul’da bulunduğu zamanlarda divan çalışmalarına katılmıştır
VEZİR-İ AZAM(Sadrazam): Bugünkü başbakan durumunda olan veziri azam, padişahın vekili olarak görev yapar ve onun altın mührünü taşırdı. Divana başkanlık eder, padişah sefere katılmıyorsa ordunun başına geçer, bu görevi sırasında serdar-ı ekrem sıfatıyla padişahın bütün yetkilerini kullanırdı.
NİŞANCI: Divandan çıkarılan belgelerin üstüne padişahın nişanı olan tuğra’yı çektiği için tuğracı da denirdi.

Nişancının görevleri: Nişancı tuğra çekmenin yanı sıra yukarıdaki kalemler vasıtasıyla şu görevleri yapardı:

a) Divanda yapılan görüşmelerin kayıtlarını tutarak mühimme defterine(Divan Defteri) kaydetmek.

b) Ferman, berat gibi belgeleri hazırlamak.

c) Sadrazam ve padişah arasındaki ve dış ülkelerle olan yazışmaları hazırlamak.

d) Tapu Tahrir Defterlerini tutmak.
DEFTERDAR: Osmanlı Devletinde bütün mali işlerden ve hazineden sorumlu en üst görevlilerdi. İlk dönemde defterdar sayısı bir iken, sonraları mâli işlerin artmasından dolayı sayıları ikiye yükselmiştir. Bunlar; Rumeli defterdarı ve Anadolu Defterdarı idi. Rumeli Defterdarı Başdefterdar idi. Defterdarın başlıca görevleri şunlardır:

• 
  Hazine ile ilgili işlerde hüküm yazmak
  
• 
  Rütbe ve dirlik verilecek kimseleri hükümdara teklif etmek
  
• 
  Akçenin değerini korumak
  
• 
  Bütçeyi hazırlayarak hükümdara sunmak
  

ŞEYHÜLİSLAM: Divana katılan fakat oy kullanmayan şeyhülislamın protokoldeki sırası veziri azamla aynıydıÖnemli devlet işleri hatta padişahların görevden alınması için şeyhülislamın fetvası gerekiyordu. Şeyhülislam idam cezasına çarptırılamaz, tutuklanamaz ve hapsedilemezdi. 17. Yüzyıla kadar görevden alınması bile söz konusu değildi. Tanzimat’tan sonra şeyhülislamların yönetimdeki önemi azalmaya başladı.
Taşra ve Eyalet Yönetimi

Osmanlı Devleti Yönetim Birimleri

Birim	Yönetici	Güvenlik	Adalet
Köy	Köy Kethüdası	Yiğit başı	Kadı Naibi
Kaza	Kadı	Subaşı	Kadı
Sancak	Sancakbeyi	Subaşı	Kadı
Eyalet	Beylerbeyi	Subaşı	Kadı

Muhtesip: esnafın denetimini yapan üretimin kaliteli yapılıp yapılmadığını, belirlenen fiyatlara uyulup uyulmadığını demetleyen görevliye denir.

Kapan Emini: Pazarlara gelen ürünlerin tartılması, adaletli dağıtımının yapılmasını sağlardı.

Gümrük ve Bac Eminleri: Ticarethane, zanaat ve ticaret faaliyetlerinde bulunan kişilerden vergi toplamak görevliydi.
Osmanlı Devletinde eyaletler salyaneli ve salyanesiz olmak üzere ikiye ayrılıyordu.

Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Bu eyaletlerde tımar sistemi uygulanma, vergiler yıllık olarak toplanırdı. Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneli eyaletlerdendi.

Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler: Tımar(dirlik) sisteminin uygulandığı eyaletlerdir. Bu eyaletlerdeki topraklar has, zeamet ve tımar olarak ayrılmıştır. Merkeze yakın eyaletlerdir. Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, Trablusşam salyanesiz eyaletlerdendir.

Özel Yönetimi Olan Eyaletler: iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti’ne bağlı, yöneticilerinin padişah tarafından belirlendiği yerlerdir. Erdel, Eflak ve Boğdan yıllık vergilerini ödemelerinin yanında ihtiyaç duyulduğunda Osmanlı Devleti’ne savaşlarda asker de yollardı. Hicaz bölgesi kutsal yerlerin olduğu özel yönetime sahip bir bölgeydi. Buradan vergi almazdı.

1. 
   PADİŞAH, HANEDAN VE KANUNNAME-Î ALÎ OSMAN
   

• 
  Kuruluş aşamasında veraset sisteminde devlet Osmanlı ailesine aitken I. Murat devleti biraz daha merkezileştirerek ‘Devlet padişah ve oğullarına aittir’ hükmünü getirmiştir.
  
• 
  Zaman zaman hanedan üyeleri arasında taht kavgaları yaşanmış devlet bazı dönemlerde yıkılma ile karşı karşıya gelmiştir.
  
• 
  II. Mehmet çıkardığı Kanunname-i Ali Osman ile devletin bekası için kardeş katlini serbest bırakmıştır.
  
• 
  Ayrıca padişahın divana başkanlık yapması uygulaması sona ermiş, yerine sadrazam başkanlık etmeye başlamıştır.
  
• 
  Devlet zaman zaman müsadere sistemine başvurmuş haksız zenginleştiğine inandığı kişilerin mallarına el koyularak hazineye kaydedilmiştir.
  

KAZANIM TESTLERİ

1. Topkapı Sarayı’nın bölümleri arasında geçişleri sağlayan kapılar hangileridir?

2. Haremdeki kadınlar hangi derslerin eğitimini almıştır?

3. Müsadere sisteminin devlet yönetimi için faydaları neler olmuştur?

4. Şehzadelerin sancağa çıkmasının devlet yönetimindeki faydaları nelerdir?

5. Fatih Dönemi’nde merkezî otoriteyi güçlendirmek için yapılan çalışmalar nelerdir?

6. İstanbul’a misafir gelenlerin ilk ve dikkatle gezmesi gereken yer niçin Topkapı Sarayı Müzesi’dir?

7. Topkapı Sarayı Müzesi’nin diğer müzelerden farklılıkları nelerdir?

8. Topkapı Sarayı Müzesi ziyaretinin ihmal edilmeyecek kadar önemli olmasının nedenleri neler olabilir?

9. Bedia ne demektir?

10. Topkapı Sarayı Müzesi’nde neler bulunmaktadır?

11. Topkapı Sarayı Müzesi’nde kıymetli bir kütüphanenin bulunmasının önemi nedir?

12. Sizce, 2016 yılı verilerine göre Topkapı Sarayı Müzesi’nden sonra en çok ziyaret edilen müzemiz hangisidir?

13. Kutsal Emanetler Topkapı Sarayı’nın hangi bölümünde yer almaktadır?

14. “İntikal” ne demektir?

15. Osmanlı sultanlarının Kutsal Emanetlere değer vermesinin nedenleri neler olabilir?

16. “Cihan Ordusu” ifadesi hangi anlamlara gelmektedir?
TEST 6

1. Aşağıdaki yargılardan hangisi Osmanlı sarayları için söylenemez?

A) Padişahın devleti yönettiği yerdir.

B) İlk saray Bursa’da yaptırılmıştır.

C) I. Murad, Edirne Sarayı’nı inşa ettirmiştir.

D) Avrupa saray mimarisi gibi ölçüler açısından anıtsaldır.

E) Topkapı Sarayı, sosyal devlet anlayışını yansıtır.

2. Haksız yollarla servet edinenlerin mallarına devlet tarafından el konulmasına müsadere usulü denir.

Osmanlı Devleti bu uygulamayla;

I. merkezi otoriteyi güçlendirme,

II. hazineye gelir getirme,

III. devlet memurlarına dürüst davranmalarını sağlama

durumlarından hangilerini amaçlamış olabilir?

A) I B ) II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3. Fatih’in, İstanbul’da büyük bir imar ve kalkınma projesi başlatmasında;

I. sosyal devlet anlayışını yansıtma,

II. İstanbul’u dünyanın merkezi durumuna getirme,

III. şehir kültürünün oluşumuna örnek olma

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) I B) II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

4. Osmanlı Devleti’nde merkezî otoritenin güçlendirilmesi ve istikrarın sağlanması için bazı uygulamalara gidilmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu uygulamalardan biri değildir?

A) “Devletin toprakları padişahındır.” Anlayışının getirilmesi

B) Müsadere usulünün uygulanması

C) Divân-ı Hümâyun toplantılarına vezîriâzamların başkanlık etmesi

D) Haremden evlenme usulünün uygulanması

E) Şehzadelerin sancaklara vali olarak gönderilmesi

5. Aşağıdakilerden hangisi Topkapı Sarayı için doğru bir ifade değildir?

A) Dünyanın en güzel köşesinde kurulmuş bir saraydır.

B) Osmanlı tarihi boyunca devletin yönetildiği yerdir.

C) Türk yapı sanatının güzel bir koleksiyonudur.

D) Koca bir hanedanın aile efradının şahsi yadigârıdır.

E) Bir imparatorluk hazinesinin göz kamaştıran servetinin bulunduğu yerdir.

3. 
   ÜNİTE: KLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİ
   
   1. 
      TOPLUMUN HARCI, MİLLET SİSTEMİ
      

• 
  Osmanlı Devleti’nde millet sistemi, devletin adalet ve hoşgörü politikasına dayanan; müslüman olsun gayrimüslim olsun tüm halkın “Osmanlı” sayılması esasına dayanır.
  
• 
  Yönetime katılmayan, devlete vergi veren halka reaya denirdi. farklı din, dil ve ırka mensup topluluklar reaya sınıfını oluştururdu.
  
• 
  Osmanlı Devleti’nde Türkler, Araplar, Acemler, Boşnaklar, Arnavutlar Müslüman halkı oluşturuyordu.
  
• 
  Müslümanlar dışında Ortodokslar, Ermeniler ve Yahudiler yaşardı. Ermeniler Monofizm adı verilen  bir öğretiyi benimsemişlerdi.
  
• 
  Ortodoks kilisesi tarafından dinsizlikle suçlanıyorlardı.
  
• 
  Ayrı bir patrikliği bulunmaktaydı.
  
• 
  Yahudiler ise ağırlıklı olarak ticaretle uğraştıkları için zengin kesimi oluşturmaktaydı. 
  

1. 
   TOPRAK YÖNETİMİ
   

• 
  Topraklar devlete aitti.
  

MİRİ TOPRAKLAR (DEVLETE AİT TOPRAKLAR)

• 
  Kullanış amacına göre bölümlere ayrılırlar. Başlıcaları: