Tarih biLİMİne giRİŞ Tarihin Tanımı



Yüklə 226,7 Kb.
səhifə3/4
tarix07.04.2018
ölçüsü226,7 Kb.
#46987
1   2   3   4


Not: Kansu Uygurları (Sarı Uygurlar) ve Doğu Türkistan Uygurları ( Turfan ) olarak varlıklarına devam etmişlerdir. Moğolları Türk kültüründen etkilenmesinde rol oynamışlardır.

DİĞER TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI


Avarlar ( Juan – Juan )

Macarlar

* Türk tarihinde İstanbul’u kuşatan ilk Türk Devleti’dir.

* Slavlar üzerinde yönetim ve askerlik alanlarında etkili oldular.



* Macaristan’a adını verdiler. Hıristiyanlığı kabul ettiler.

*Almanların(Germen) Balkanlara egemen olmasını engellediler.

* 1870 ta Budapeşte’de ilk Türkoloji kürsüsünü kurdular.


Hazarlar

Bulgarlar

* Hazar Denizi’ne ismini veren Türk topluluğudur.

* Ticaretin etkinlikte ileri düzeye ulaştılar.

* Museviliği kabul eden ilk Türk Devleti’dir.

* Dini hoşgörü ortamı mevcuttu.

* Müslüman Araplar ile savaşan ilk Türk Devleti’dir (Hz. Osman zamanında)


* Karadeniz’in kuzeyinde Kurbat liderliğinde devletlerini kurmuşlardır.

Tuna Bulgarları :

* Boris Han zamanında Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir.



İtil ( Volga ) Bulgarları:

Almış Han zamanında İslamiyeti kabul etmişlerdir.




Oğuzlar ( Uzlar )

Kıpçaklar (Kumanlar)

* Türklerin en kalabalık topluluğudur ( 24 Boy )

* Avrupa’ya gidenler Hıristiyanlığı kabul ettiler.

* Selçuklu ve Osmanlı devletlerini kurdular.

* Oğuzların Kumanlar ile mücadelesi Dede Korkut hikâyelerine konu olmuştur.




* Türklerin en yakışıklısı boyudur. (Sarışın mavi gözlü )

* Rus Knezliği ile savaşmışlardır. Eyyubilerin seçkin askerleri Kıpçaklıdır.

* Romanya’nın oluşumunda ve Moğolları Türkleşmesinde etkili olmuşlardır.


Peçenekler

Karluklar

* Devlet kuramamışlardır.

* Ücretli asker olarak görev yapmışlardır.

* Bizans ordusunda görev yapmışlar. Malazgirt Savaşında Büyük Selçuklulara yardım etmişler.


* Talas Savaşı’nda Çinlilere karşı Araplar ile hareket etmişlerdir.

* İslamiyeti kabul eden ilk Türk topluluğudur.

* Karahanlı Devleti’nin kurucu unsurudur.


Başkırtlar ( Başkurtlar )

Türgeşler ( Türgişler )

* Altınorda devletinin egemenliğinde İslamiyete girdiler.

* Rusya egemenliğinde yaşamaktadırlar.




* Emeviler ile savaşarak Orta Asya’nın Araplaşmasını engellemişlerdir.

* Türk tarihinde parayı ilk kez kullandılar.(Baga Tarkan)



Kırgızlar

Sabirler ( Sabarlar )

* Uygur Devleti’ni yıkmışlardır.

* Cengiz Han’a itaat eden ilk Türk Topluluğudur.

* 1990’da Kırgızistan Devletini kurmuşlardır.


* Sibirya ‘ya adını veren Türk topluluğudur.

* Anadolu’ya kadar gelerek Bizans ile mücadele etmişlerdir.





KÜLTÜR VE UYGARLIK

DEVLET YÖNETİMİ

* Ülke hanedanın ortak malıdır.(Kısa sürede yıkılma gerekçesi)

* Yazısız hukuk kuralları olan töre geçerlidir.

* Hatun ve Kurultay da yönetimde söz sahibidir.


* Kut inancı vardır.

* Kağan yöneticidir.

* İkili yönetim anlayışı vardır.


ORDU TEŞKİLATI

* İlk düzenli orduyu Mete kurmuştur.

* Keşif, Yıpratma seferleri ve Turan Taktiği uygulamışlar.




* Ordu millet anlayışı vardır.

* Onluk Sistem geçerlidir.




DİNİ YAPI

* Yuğ (cenaze töreni), Kurgan (mezar), Balbal (mezar taşı)

* Tabiat kuvvetlerine, öldükten sonra yaşama inanmışlar.




* Gök Tanrı inancı vardır.

* Kam, baksı, şaman din adamlarıdır.




EDEBİYAT

* İskitler: Alper Tunga * Hunlar: Oğuz Kağan

* Göktürkler: Ergenekon * Kırgız – Manas

* Asya Hunları – Kutlu Kılıç, Sihirli Geyik Destanları


* Yenisey ve Orhun Yazıtları

* Orhun ve Uygur Alfabesi

* Uygurlar: Türeyiş, Göç Destanı


SOSYAL YAŞAM

* Göçebe yaşam tarzını benimsemişlerdir.

* Uzun süreli hapis cezaları yoktur. (yaşam tarzı )

* Uygurların yerleşik düzene geçmesiyle evler yapılmıştır.


* Şölen (Toy) düzenlenirdi.

* 12 Hayvanlı Türk Takvimini kullanmışlar. Kımız milli içkidir.



İSLAM TARİHİ

İSLAMİYET ÖNCESİ ARABİSTAN’IN GENEL DURUMU ( CAHİLİYE DÖNEMİ )

SİYASAL

Bazı devletler; Seba, Himyeri, Nebati, Main ve Gassani


Birlik yoktur. Kabile hayatı vardı.

SOSYAL

Ukaz panayırı düzenlenirdi.(Kültürel birliği sağlamıştır.)

Kölecilik anlayışı yaygındı.



Şiir ve edebiyata önem verilmiştir.


EKONOMİ

Mekke ticaret, Medine tarım ile uğraşırdı.

.


Kervan ticareti yapılırdı


DİNİ

Hıristıyanlar,Yahudiler ve Hanifiler dinleri vardı.

Haram aylarda savaş yapılmazdı.



En yaygın din putperestliktir.

Mekke’deki Kabe kutsaldır.





İslamiyet’in Doğuşu ve Hz. Muhammed Dönemi Olayları 571 - 632

* İslamiyet’in doğuş yeri Mekke’dir.

* Hz. Muhammed 571 de Mekke’de doğdu.


* 610 yılında Hira dağında ilk vahiyi aldı.

* İlk inanlar; Hz. Hatice, Hz. Ali, Zeyd ve Ebubekir

* Mekkeliler Hz. Muhammed’e güvenilir olduğu için Muhammed’ül Emin denilmekteydi.

* İlk göç Habeşistan’a yapılmıştır.

* Akabe Biatı(Görüşmeleri) ile Medineliler, Müslümanları kabul edeceğini belirtmiştir.
* 622’de Müslümanların Mekke’den Medine’ye göç etmesine Hicret denmiştir.

* Hz. Muhammed Yahudiler ile Vatandaşlık Sözleşmesini imzalamıştır.


Mekkeliler ile Müslümanların Savaşları:
Bedir Savaşı 624:

* Müslümanların kazandıkları ilk zaferdir.

* İslam savaş hukukunun temeli atılmıştır.

* İlk kez ganimet paylaşımı yapılmıştır.


Uhud Savaşı 625 : Müslümanların ilk yenilgisidir.
Hendek Savaşı 627 : Selman Farisi’nin fikri ile hendek kazıldı. Taraflar yenişemedi.

Müslümanların yaptığı son savunma savaşıdır.



Hudeybiye Barışı 628 : Mekkeliler, Müslümanları siyasi anlamda ilk kez tanıdılar.
Hayber’in Fethi 629 :

* Müslümanların aldıkları ilk topraktır.

* Şam ticaret yolu denetim altına alınmıştır.

* İlk kez haraç vergisi uygulaması başlatılmıştır.


Mute Savaşı 629 : Gassaniler üzerine yapıldı.

İslam orduları kaybetti. Bizans ile yapılan ilk savaştır.


Mekke’nin Fethi 630 : Arabistan’da putperestliğin sonu gelmeye başlamıştır.

İslam dininin yayılmasında etkili olmuştur.


Huneyn Savaşı 630 : Mekke’nin alınması üzerine putperestler Müslümanlara saldırdılar.

Müslümanlar kazandı.


Taif Seferi 630 : Taif alınarak, Arabistan’da dini ve siyasi birlik sağlandı.
Tebük Seferi 631 : Bizans ordusunu Suriye’ye geldi diye yapıldı. Haber asılsız çıktı.

Hz. Muhammed’in son seferidir.


Not: Peygamberimiz Veda Haccı’nı yaptıktan sonra 632 yılında Medine’de vefat etmiştir.




DÖRT HALİFE DÖNEMİ 632 – 661

Halifelerin seçim ile belirlenmesi nedeniyle bu dönem Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılmıştır.


Hz. Ebubekir 632-634

Hz. Osman 644- 656

* Yalancı peygamberler ve zekat sorunu çözülerek İslam Devleti’nin birliği korundu.
* Kuran toplanarak kitap haline getirildi.

( Özgün halini korumak)


* Yermük Savaşı ile Bizans yenilmiştir. Arabistan dışındaki(Suriye) ilk fetihtir.

* Kuzey Afrika’daki fetihler sürdü.

* İlk İslam donanması oluşturularak Kıbrıs, Bizans’tan alındı.

* Kuranı Kerim çoğaltılarak eyaletlere gönderildi.

( Dininin öğrenilmesini sağlamak ve yönetim birliği oluşturmak)


*Araplar ile Türkler(Hazar) ilk kez savaşmışlardır.

* Emevi soyundan kişilerin önemli görevlere getirilmesi Müslümanlar arasında ilk kez fikir ayrılıkları çıkmıştır.



Hz. Ömer 634 – 644

Hz. Ali 656 – 661


* Ecnadeyn Savaşı ile Bizans yenildi. Suriye, Filistin, Kudüs alındı.

* Kadisiye, Celula ve Nihavent savaşları ile Sasaniler yıkıldı. İran alındı.

* Mısır alınarak Baharat yolunun denetimi sağlandı.


Sınırların genişlemesi ile;

* İlk kez Divan Teşkilatı kurulmuştur. ( Yönetim )

* Ülke illere ayrılmıştır.

* Düzenli ordu ve ordugâh şehirleri kurulmuştur.

* Beytül Mal ( Devlet hazinesi) oluşturuldu.

* Hicri takvim kullanılmaya başlandı.

* İkta Sistemi kullanıldı.
Not: Kudüs üç büyük dinin önemli mabetlerini barındırdığı için kutsal sayılmıştır.


* Yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle fetihler durdu.
Cemel Vakası (Deve olayı) 656 : Hz. Ali ileHz. Aişe, Talha ve Zübeyir arasında oldu. Hz. Ali kazandı.

* Müslümanlar arasındaki ilk savaştır.


Sıffın Savaşı 657 :

Ali ile Muaviye arasında yapılan savaştır.


Hakem Olayı:

1. Hz. Ali taraftarları ( Şiiler )

2. Muaviye taraftarları ( Emeviler)

3. Hariciler ( Ayrılığı savunanlar) olmak üzere üçe ayrılmışlardır.


Not: Daha sonra seçim ile gelen ilk halife TBMM’nin seçtiği Abdülmecit Efendi olmuştur.



Emeviler 661 -750

Abbasiler 750–1258

* Muaviye tarafından başkent Şam olmak üzere kurdu.

* Halifeliği saltanat haline getirdi. ( Seçim bitti.)



* İstanbul müslümanlar tarafından ilk kez kuşatıldı.
Yezid, Kerbela’da Hz. Hüseyin (Peygamber torunu) şehit edildi. Müslümanlar Şii ve Suni olmak üzere iki ayrıldılar.
Abdülmelik:

* Arapçayı resmi dil ilan etti. ( Arapça etkisi arttı.)

* İlk İslam parasını bastırdı. ( Ekonomik bağımsızlık)

* Arap milliyetçiliği yapmışlar. Arap olmayan Müslümanları Mevali (azatlı köle) olarak görmüşlerdir.


Velid:

* 711 Kadisk Savaşı ile İspanya fethi Tarık b. Ziyad tarafından gerçekleştirildi.

* Avrupa fetihleri 732 Puvatya Savaşı’nda Franklara yenilince durmuştur.

* İslam mimarisi ileri bir düzeye ulaşmıştır.


Not: Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.

* Kurucusu peygamberimizin amcasının torunudur.

* Başkenti Bağdat'tır.


* Çinliler ile 751’de Talas Savaşı yapılmıştır.

* Arap milliyetçiliği politikasına son verilerek ümmetçilik politikası uygulanmıştır.


* En parlak dönemi Harun Reşit zamanıdır.

* Memun, Darül Hikme isimli tercüme evini açmıştır.

* Türkler için Samarra ve Avasım isimli ordugah şehirleri kurmuşlardır.
* Fetihlerden çok bilim ve kültür alanlarında ilerlemişlerdir.
* Abbasiler Zayıflayınca Tevaif’ül Mülük denilen küçük devletçikler ortaya çıkmıştır:

Kuzey Afrika: Aglebiler, İdrisiler, Fatimiler

İran : Tahiriler, Büveyhiler, Safariler, Samanoğulları

Mısır: Tolunoğulları, İhşidler
Not: İlhanlı hükümdarı Hülagu tarafından yıkılmıştır. Halife Memluklulara sığınmıştır.





Endülüs

Emevileri

756- 1031

* Emevi soyundan Abdurrahman tarafından kurulmuştur. Başkenti Kurtuba’dır.

* Bilim ve kültür merkezi haline gelmiştir.


* Devlet zayıflayınca, parçalanmıştır. Bunların en önemlisi Beni Ahmer Devleti’dir.(Gırnata)
* Kastilya ve Aragon Krallıkların ittifakı ile Beni Ahmer Devletine son verilmiştir.(1492)

* II. Beyazıt buradaki Müslüman ve Yahudileri Osmanlı topraklarına getirmiştir.
* Kurtuba Camii ve El Hamra Sarayı önemli eserleridir.
Not: Abbasi Hükümdarları ile birlikte Endülüs Emevi Sultanları da halifelik iddiasında bulunmuşlardır.




İSLAM KÜLTÜR VE UYGARLIĞI

Devlet Yönetimi

* Başkentler sırasıyla Medine, Kufe, Şam ve Bağdat olmuştur.

* Abbasiler, vezirlik kurumunu oluşturmuşlardır.

* Emeviler, Saltanat Sistemine geçmiştir.





Maliye

* Başlıca gelir kaynakları;

Öşür: Müslümanlardan alınan ürün vergisi

Haraç: Gayrimüslimlerden alınan ürün vergisi

Cizye: Gayrimüslimlerden alınan güvenlik ve himaye vergisidir.

Zekat: Müslümanlardan alınan varlık vergisidir.




Bilim

İslam Bilimleri:

Tefsir: Kuran ayetlerinin yorumlanması

Hadis: Hz. Muhammed’in sözleri

Fıkıh: İslam hukuku

Kelam: İslam felsefesi

Not: Resim ve heykel sanatı gelişmemiştir.

Tarih: Taberi, İbn’ül Esir ve Mesudi

Coğrafya: İbn’ül Faldan, İdrisi

Astoronomi: Feraz ve El Harizmi

Tıp: İbn-i Sina, El Kanun Fit Tıp eserini yazmış

Fizik: İbn’ül Heysem

Felsefe: Kindi, Farabi, İbn-i Rüşd ve İbn-i Sina



TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

Talas Savaşı 751

* Orta Asya egemenliği için Araplar ile Çinliler arasında yapılmıştır. Türkler Arapların yanında yer almışlardır.
Sonuçları:

Siyasi: Orta Asya’da Çin egemenliği engellemiştir.
Dinsel: Türkler kitleler halinde İslam Dinini kabul etmeye başladılar. ( Türk Tarihi Açısından Önemi)
Kültürel: Kağıt, matbaa, barut ve pusulanın kullanımı yaygınlaştı.( Dünya Tarihi Açısından )

Türklerin İslamiyeti Kabul Ediş Nedenleri:
* İslam ile Gök-Tanrı inancı arasındaki benzerlik

* Fetih politikası ile cihat anlayışındaki benzerlik

* Abbasilerin hoşgörülü politikalar uygulamaları

* Müslüman tüccarların ticari faaliyetleti


Türklerin İslamiyete Hizmetleri
* İslamiyet’in yayılmasını sağladılar.

* İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlendiler.

* İslam uygarlığını geliştirerek geniş alanlara yaydılar.




MISIR’DA KURULAN İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

Tolunoğulları ( 868 – 905 )

İhşidiler ( Akşitler )

* Mısır’da kurulan ilk Türk İslam Devleti’dir.

* Abbasilerin Mısır valisi Tolunoğlu Ahmet tarafından kurulmuştur.

* Fustat ( Kahire ) şehrini kurmuşlardır.

* Abbasiler tarafından yıkılmışlardır.

* Abbasilerin Mısır valisi Togaçoğlu Muhammed tarafından kurulmuştur.

* Mekke ve Medine’ye hâkim olan ilk Türk İslam Devleti’dir.

* Fatımiler tarafından yıkılmıştır.




Tolunğulları, İhşidiler, Eyyübiler ve Memlükler, Mısır’da kurulmuştur.


Not: Tolunoğulları ve İhşidilerin yöneticileri Türk, halkın çoğunluğu Arap olduğu için kısa sürede yıkılmıştır.



Karahanlılar ( 840 1212 )

* İkili teşkilatı uygulamışlar, doğu ve batı olarak ikiye ayrılmış.(1046) Doğu kısmını, Karahitaylar(1130), Batı kısmı Harzemşahlar yıkmışlardır.(1212)
* Türkçeyi resmi dil olarak kullanmışlardır.

* Karahanlılar ilk kez öğrencilere burs vermişlerdir.


* Ticareti geliştirmek için Ribat isimli kervansaraylar yapmışlardır.

* Orta Asya’da kurulan ilk Türk İslam Devleti’dir.

* Karluk, Yağma ve Çiğil Türk boyları tarafından kuruldu.

* Kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır.


* Satuk Buğra zamanında İslam Dini kabul edilmiştir.

* Halkı, ordusu ve yöneticileri Türk’tür.



Gazneliler ( 963 – 1187 )

* Abbasileri Şii Büveyhoğullarına karşı korumuşlar.
* Sultan unvanını kullanan ilk Türk hükümdarı Gazneli Mahmut’tur.
* 1040 Dandanakan Savaşı’nda Selçuklulara yenilince yıkılış sürecine girdiler.

* Gazneliler, Gurlular tarafından yıkılmıştır.(1187)


Not: Gaznelilerin farklı milletlerden oluşması, devletin yıkılmasında etkili olmuştur.

* Samanoğullarının komutanı Alptekin tarafından Gazne şehrinde kurulmuştur.

* Yöneticileri Türk, halkı ve ordusu değişik millettendir.
* En parlak dönemi Gazneli Mahmut’tur.
* Mahmut Hindistan’a 17 sefer düzenleyerek bölgede İslamiyet’in yayılmasını sağlamışlardır.




Büyük Selçuklu Devleti ( 1040 – 1157 )

Alparslan Dönemi

* Kafkasya Seferine çıkarak Ani ve Kars’ı almıştır.

* 1071 Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusu yenildi.
Melikşah Dönemi

* Selçuklular en geniş sınırlara ulaşmışlardır.

* Batıni ayaklanmaları bu dönemde görülmüştür.

* Nizamiye medreseleri açılmıştır.


* Kutalmışoğlu Süleymanşah Anadolu’nun fethine gönderilmiştir.

* İkta Sistemi uygulamaya kondu.

* Celali Takvimi düzenlendi. ( Ömer Hayam )
* Melikşah ölünce oğulları arasında taht kavgaların yaşanmıştır. Sırasıyla Berkyaruk ve Muhammed Tapar ve Sencer başa geçmiştir.

* Sencer 1141’de Karahitaylara Katvan Savaşı’nda yenilmiştir.

* 1153’te ayaklanan Oğuzlar Sencer’i esir etmişlerdir.

* 1157’de Sencer ölünce devlet yıkılmıştır.


Not: B. Selçukluların dağılmasıyla; Irak, Horosan, Kirman, Suriye ve Türkiye Selçuklu Devletleri,

Salgurlular, İldenizoğulları, Böriler ve Zengiler Atabeylikleri kurulmuştur.


* Oğuzları Üçok kolunun Kınık boyundandır.

* Selçuk Bey Oğuz Yabgu Devleti’nde subaşı idi. ( Ordu komutanı )
* Selçuk’tan sonra tahta geçen Arslan’nın ölmesi üzerine Tuğrul ve Çağrı Beyler başa geçmiştir.

* Çağrı 1015’te yurt bulmak için Anadolu’ya sefer yapmıştır.


* Tuğrul Bey, 1038’de adına hutbe okutup, para bastırarak bağımsızlığını ilan etmiştir.

* Gaznelileri, Dandanakan Savaşı’nda yenerek devletlerinin kuruluş sürecini tamamladılar.

Başkentleri Rey’dir.
Pasinler Savaşı 1048

* Selçukluların Anadolu’nun fethi için Bizans Devleti ile yaptıkları ilk savaşı kazanmışlardır.


* Tuğrul Bey 1055’te Abbasileri Şii Büveyhoğularının baskısından kurtardı. Halife, Tuğrul Bey’e doğunun ve batının hükümdarı unvanını vermiş ve böylece Selçuklular İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişlerdir.
Not: Haçlı Seferlerine karşı mücadele ettiler

Yüklə 226,7 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin