Shovinizm – bir irqning boshqalardan ustunligini da‘vo qiluvchi, millatlar
o‗rtasida nizo urug‗ini sochuvchi o‗ta o‗ng, ashaddiy millatchilik.
7-BILET 1. Urartu hamda Ossuriya podsholiklarini taqqoslang. Urartu (ossuriycha atalishi; urartcha — Biaynili, Bibliyada — "Ararat
podsholigi") — Gʻarbiy Osiyodagi qad. davlat. (mil. av. 9— 6-asrlar). Ravnaq
topgan davrida Armaniston togʻlik r-ni (hozirgi Armanistonning butun hududi,
Turkiya va Eronning bir qismi)ni qamragan. Aholisi — urartlar. Poytaxti —
Tushpash. (hozirgi Turkiyadagi Van sh.) boʻlib, unda podsho Sarduri I davrida
katta qurilish ishlari olib borilgan. Mil. av. 9-asr oxiri—8-asrning 1yarmida
Urartu davlati ravnaq topgan. Menua, Argishti I va Sarduri II podsholiklari
davrida Urartu hududi ancha kengaygan. Bosib olingan viloyatlarda qalʼalar
qurilgan (Ararat togʻining shim. yon bagʻrida Menuaxinili sh.; Erebuni —
Yerevan atrofidagi Arin Berd tepaligi; Araksning soʻl qirgʻogʻida Argishtixinili).
Urartuda qullar mehnatidan keng foydalanilgan. Mil. av. 8-asr oʻrtasida Ossuriya
podshosi Tiglatpalasar III (mil. av. 745—727) Urartu koʻshinlarini bir necha
marta magʻlubiyatga uchratgan va Urartu tarkibiga kiruvchi Shim.
Mesopotamiya va Shim. Suriyani egallagan. Soʻngra Rusa I davrida Sargon II
boshliq Ossuriya qoʻshinining yurishlari natijasida mamlakat xonavayron
boʻlgan.
2. Olimxonning Qo„qon xonligi tarixidagi tutgan o„rni haqida fikr bildiring. Amir Abdulahaddan so‗ng Buxoro taxtini uning o‗g‗li Sayid Olimxon (1910—
1920) egalladi. Uni 1893-yilda otasi Peterburgga o‗qishga jo‗natdi. Buyerda u 3
yil davomida harbiy ishlar va davlat boshqarish asoslarini o‗rgandi. Amirlik
taxtiga o‗tirgan Sayid Olimxon Buxoroda davlat asoslari va diniy tizimni
o‗zgartirish taraddudida boTmadi. Ammo Rossiyadagi voqealar va amirlikning
o‗zidagi muxolafatchi harakatlar uni chora-tadbirlar ko‗rishga va Yosh
buxoroliklaming (jadidlar) mamlakatni demokratlashtirish va islohotlar o‗tkazish
to‗g‗risidagi talablariga yon berishga majbur qildi. 3. “To„rtlar ittifoqi” atamasiga izoh bering.
