TariXİN ƏBƏDİSİ (HƏZRƏt ayətullah seyiD ƏLİ xameneiNİn nitqləRİNDƏ)

Xoş o adamın halına ki, qayıdış (qiyamət günü) qorxusu gözlərini oyaq saxlayan, yanlarını yataqlardan uzaqlaşdıran, dodaqları yavaş-yavaş Rəbblərini zikr edən və istiğfarın (bağışlanmaq istəyinin) çoxluğundan günahları (dağınıq buludlar kimi) dağılmış dəstənin içərisində Rəbbinin vacib etdiklərini əda edir, çətinliklərdə dözümlüdür, gecələr yuxu və mürgü qalib gələnə kimi yuxudan uzaqdır (və yuxu və mürgü qalib gələndə isə) yeri öz döşəyi və əlini yastığı edir! (Qur'ani-Kərimdə Mucadilə surəsinin 22-ci ayəsində buyurulur:) “Onlar Allahın firqəsidirlər. Bilin ki, Allahın firqəsi – məhz onlar, nicat tapıb əbədi səadətə qovuşanlardır”.

Buna görə də ey Hüneyfin oğlu, Allahdan qorx (qarın otarmaqla məşğul olma). Gərək bir neçə tikə çörəklə kifayətlənəsən ki, o sənin oddan qurtulmağına səbəb olsun”.¹

Əlavə: 16

İmam Əli (ə) yanına toplaşaraq Osmanın nalayiq əməllərindən şikayət edilərkən buyurduğu kəlamlarındandır. (Osmanın özünün və nümayəndələrinin fitnə-fəsad və əyrilikləri Mədinə və digər şəhərlərdə yayıldıqdan sonra Mədinənin həzrət Peyğəmbərin səhabələrindən olmuş və digər sakinlərinin bir dəstəsi, başqa şəhərlərin əhalisinə belə bir məktub yazdılar: Siz ki Allah yolunda cihad edərək din düşmənləri ilə vuruşmaq istəyirsiniz, tez bizim yanımıza gəlin. Sizin xəlifəniz dini məhv edib və aradan aparıb. Beləliklə, xalqın qəlbi Osmandan sındı və onu məqamından uzaqlaşdırmaq qərarına gəldilər. Misir, Bəsrə və Kufə əhalisinin böyük bir dəstəsi Mədinəyə gəldi.) Onlar (Osmandan İmama gileylənərək) o Həzrətdən onların tərəfindən Osmanla söhbət etməsini və onun onların razılığını təmin etməsini (pis davranmaqdan əl çəkərək dində yaratdığı bid’ətləri yox etməsini, Həzrət Peyğəmbərin səhabələrinə bu qədər zülm etməməsini və şəhərlərin hakimi vəzifəsinə düz insanları göndərməsini) istəməsini xahiş etdilər. Buna görə də İmam (ə) Osmanın yanına gedib belə buyurdu:

Xalq mənim arxamdadır və məni səninlə özləri arasında elçi və vasitə təyin edib. (Məndən onların sözlərini sənə çatdıraraq fəsadı aradan qaldırmağımı istəyiblər.) Allaha and olsun ki, sənə nə deyəcəyimi bilmirəm. (Nə dil ilə danışım ki, sənə təsir etsin? Sənin bidət və çirkin əməllərindən) sənin özünün xəbərsiz olduğun bir şey bilmirəm. Sənə tanımadığın və bilmədiyin bir iş (yerinə yetirdiklərinin haram olması) barəsində bələdçi deyiləm. (Bəlkə özün davranışının haram və dinə zidd olmasını bilirsən.) Bizim bildiyimizi sən də bilirsən. (Sənin gördüyün işlərin çirkinliyi bizə məlum və aşkar olduğu kimi sənin özünə də aşkar və məlumdur.) Bir şeydə səndən qabağa düşməmiş, səni ötməmişik ki, səni ondan xəbərdar edək. Heç bir hökmdə xəlvətə çəkilməmişik ki, onu sənə çatdıraq. Sən bizim gördüklərimizi görmüş və eşitdiklərimizi eşitmisən. Allahın Peyğəmbəri (səlləllahu əleyhi və alih) ilə biz ünsiyyətdə olduğumuz kimi, sən də ünsiyyətdə olmusan. Nə Əbu Quhafənin və nə də Xəttabın oğulları düzlüyə səndən layiq deyildi. Halbuki sən qohumluq baxımından Allahın Peyğəmbərinə (səlləllahu əleyhi və alih) onlardan daha yaxınsan. Həmçinin sən Peyğəmbərin kürəkəni olmaqla Əbu Bəkr və Ömərin çatmadıqları bir məqama çatmısan. Odur ki, öz barəndə Allahdan qorx, Allahdan qorx! Çünki Allaha and olsun ki, sən kor olub sonra görən və nadan olub sonra öyrədilən olmayacaqsan. Həqiqətən yollar (Allahın hökmləri) aşkar və dinin nişanələri (Quran və Əhli-Beyt) möhkəm və bərqərardır. Odur ki, (əgər qəflətə düşmüsənsə) bil: Allah yanında bəndələrin ən üstünü (haqq yola) hidayət olunmuş və (başqalarını) hidayət edən, məlum sünnə (qayda) və yolu (Həzrət Peyğəmbərin sünnəsini) bərqərar edən (onun əsasında davranan) və batil və səhv bid’əti öldürən (aradan qaldıraraq xalqı onun səhvliyindən xəbərdar edən) ədalətli və düz başçıdır. Həqiqətən sünnələr aydın və aşkardır və onların öz nişanələri var. Həmçinin bid’ətlər aşkardırlar və onların (da) öz nişanələri vardır. Allah yanında bəndələrin ən pisi isə özü azğın olan və başqaları onun vasitəsi ilə azğınlığa düşən, (Allahın Peyğəmbərindən) götürülmüş sünnəni öldürən və məhv olmuş bid’əti dirildən (haqdan əl götürüb batili yaymaq istiqamətində çalışan) zalım başçıdır. Mən Allahın Peyğəmbərinin (səlləllahu əleyhi və alih) belə buyurduğunu eşitmişəm ki: «Qiyamət günü zalım başçını gətirəcəklər və onun nə kömək edəni olacaq (ki, onu cəhənnəm odundan xilas etsin), nə də üzrxahı (ki, əzabı ondan dəf etsin). Beləliklə, o, cəhənnəm oduna atılacaq və dəyirman fırlanan kimi onda fırlanacaq. Sonra cəhənnəmin quyusunda və dibində həbs olunaraq saxlanılacaq». Səni Allaha and verirəm ki, bu ümmətin öldürülən başçısı olmayasan. Çünki bundan əvvəl deyilirdi (həzrət Peyğəmbər buyurub) ki: Bu ümmətdə bir başçı qətlə yetiriləcək və (onun öldürülməsi nəticəsində) qiyamətə kimi qan axıdılması və döyüş (qapısı) açılacaq, işlər onlara şübhəli və qaranlıq görünəcək, aralarında fitnə-fəsadı yayacaq və onlar haqqı batildən seçə bilməyəcəklər. Həmin fitnə-fəsadlarda çoxlu çaxnaşma törədər, haqdan əl götürərlər. Həmçinin çox iztirablı və nigaran olarlar. Buna görə də (səksən ildən artıq olan), uzun illərdən və ömürü başa vurduqdan sonra (katib və məmurun) Mərvan (ibn Həkəm) üçün düşmənin qarət edərək sürətlə sürdüyü dəvə kimi olma ki, səni istədiyi yerə sürsün.

Osman o həzrətə dedi: Xalqla danış mənə möhlət versinlər ki, onlara edilmiş zülmləri aradan qaldırım. İmam (ə) buyurdu:

Mədinədə olana möhlət lazım deyil. Onda olmayanın möhləti isə sənin əmrin ona çatana kimidir”¹.
Əlavə: 17

“Beyəti-Rizvan” haqqında ətraflı məlumat:

Hicrətin altıncı ilində Allahın rəsulu (s) Məkkəyə getməyi və müsəlmanlarla birgə həcc ayini icra etməyi qərara aldı. Bu, böyük qərar idi və çoxlu təhlükələri var idi. Müsəlmanlar səfər hazırlaşdılar. Səfərin ziyarət səfəri olması məlum olsun deyə hər növ döyüş ləvazimatı götürmək yasaq edildi. Yalnız hər bir müsafirin qılıncını özü ilə götürməsinə icazə verildi. Qüreyş başçıları bu xəbəri eşitməklə öz qoşunlarını İslam qoşunu ilə mübarizəyə hazırladılar. Peyğəmbər (s) Qüreyşin onun Məkkəyə girişinə mane olmaq məqsədindən xəbər tutub Hüdeybiyyə adlanan yerdə düşərgə saldı və Qüreyşə sülhməramlı münasibət göstərəcəyini dilə gətirdi. Belə ki, bu Qüreyşin də qulağına çatdı. Onlar müsəlmanların niyyətindən xəbərdar olmaq üçün Peyğəmbərin (s) yanına elçilər göndərdilər. Peyğəmbərin (s) onların hamısına cavabı bu oldu ki, biz döyüş üçün gəlməmişik. Bu səfərdən məqsəd yalnız Allah evini ziyarət etməkdir.

Qüreyş öz heysiyyətinin qorunmasını müsəlmanların Məkkəyə girişinə mane olmaqda gördü. Əks təqdirdə, bütün cah-calalının, əzəmətinin əlndən çıxacağını hiss edirdi. Buna görə də müsəlmanların Məkkə şəhərinə girişinin qarşısını almaq üçün çox çalışdılar. Peyğəmbər (s) Xuzaə qəbiləsindən Xəraş adlı birini Məkkəyə göndərdi ki, müsəlmanların həqiqi məqsədinin Allah evini ziyarət etmək olduğunu Məkkə əhalisinə çatdırsın. Amma Qüreyş başçıları Peyğəmbərin (s) nümayəndəsi ilə çox sərt davrandılar. Onun dəvəsini öldürdükdən sonra özünü də öldürmək istədilər. Amma bəzi nüfuzlu insanların vasitəçiliyi ilə ölümdən xilas oldu və özünü müsəlmanların düşərgəsinə çatdırdı. Peyğəmbər (s) bir daha elçi göndərmək və problemi müzakirə yolu ilə həll etmək qərarına gəldi. Bu iş üçün elə bir adam axtarırdı ki, döyüşlərdə əli kimsənin qanına batmamış olsun və beləcə ərəb və Qüreyş başçıları ilə əlaqə yaratmasında bir problem olmasın. Buna görə də Peyğəmbər (s) Ömərdən bu missiyanı üzərinə almasını istədi. Amma o Məkkə əhalisi arasında onu hmayə edəcək kimsənin olmadığını əsas gətirərək bu missiyanı üzərinə almaqdan imtina etdi və təklif etdi ki, Osman Əbu Süfyanla qohum olduğundan bu iş üçün daha münasibdir. Peyğəmbər (s) ismarışını Məkkəyə çatdırmaq üçün Osmanı Məkkəyə göndərdi. Qüreyş müsəlmanlarla uyğun mübarizə yolu tapmaq üçün Osmanın geri qayıtmasına mane oldu. Osmanın yubanması müsəlmanlar arasında qəribə həyəcan və təşvişə səbəb oldu. Osmanın ölüm şayiəsi onların arasında yayıldıqda hissləri çox zərbə aldı və Qüreyşdən intiqam almaq fikrinə düşdülər. Belə xas bir şəraitdə Peyğəmbər (s) müsəlmanlardan yenidən beyət almaq və onları ehtimal olunan hər bir təhlükəyə qarşı hazırlamaq fikrinə düşdü. Həzrət (s) bir ağacın kölgəsində əyləşdi. Onun bütün səhabələri beyət əli üzatdılar. Vəfadar olacaqlarına dair əhd bağladılar. And içdilər ki, son nəfəslərinə qədər İslamı və Allahın rəsulunu (s) qorusunlar.

Tarixi məlumatlara görə, Allahın rəsuluna (s) ilk əl verib beyət edən Əli ibn Əbu Talib (ə) olmuşdur.Ondan sonra isə digər müsəlmanlar beyət etmişdilər. Bu, Quranda söhbət açılan “Beyəti-Rizvan”dı. Quranda oxuyuruq: “(Ya Peyğəmbər!) And olsun ki, (Hüdeybiyyədə) ağac altında sənə beyət etdikləri zaman Allah möminlərdən razı oldu. (Allah) onların ürəklərində olanı (sənə sadiq qalacaqlarını, əhdə vəfa edəcəklərini) bildi, onlara (öz dərgahından) arxayınlıq (rahatlıq, səbir, səbat, mənəvi qüvvə) göndərdi və onları yaxın gələcəkdə qazanılacaq bir qələbə (Xeybərin fəthi) ilə mükafatlandırdı”.¹

Bu əhd-peymandan sonra Hüdeybiyyə sülhü baş verdi. Müsəlmanlar Mədinəyə qayıtdılar. Növbəti il xüsusi əzəmətlə Məkkəyə daxil oldular və qan tökülmədən Məkkəni fəth etdilər.²

Əlavə: 18

İmam Əli (ə) Təlhə ilə Zübeyr onunla xilafətdə beyət edib onlarla məsləhətləşməyi tərk etməsi və işlərdə onlardan kömək istəməməsindən şikayətləndikdən sonra, onlara buyurduğu kəlamlarındandır.

“Həqiqətən siz azdan (məsləhətləşməməkdən və sizə böyük görünən meyl və istəklərinizə uyğun davranmamaqdan) narazı idiniz və çoxu arxaya atdınız. Mənə deyin görüm, sizin nədə haqqınız olub və mən onu sizdən əsirgəmişəm? Yaxud (müsəlmanların beytülmalından) hansı payı özüm götürüb sizə verməmişəm? Yaxud hansı haqq və ixtilaflı məsələ olub ki, müsəlmanlardan biri onu mənim yanıma gətirib və mən onda (onun hökmünü bəyan etməkdə) aciz qalmışam və ya onu bilməyib hökmündə səhv etmişəm? (O adam məsləhətləşər ki, işin yolunu bilmir; köməyi o adam istəyər ki, aciz qalır.)

Allaha and olsun ki, mən xilafəti istəmirdim, hakimiyyətə meylim yox idi. Amma siz məni dəvət edərək ona məcbur etdiniz. Xilafət mənə çatandan sonra isə mən Allahın kitabına (Qurani-kərimə) və bizim üçün (onda) müəyyənləşdirdiyi və onun əsasında hökm çıxarmağımızı əmr etdiyi göstərişlərə nəzər salaraq tabe oldum. Həmçinin Peyğəmbərin (s) qoyduğu sünnəyə baxıb (onun) arxasınca getdim. Bu barədə sizin və sizdən başqasının nəzər və fikirlərinə möhtac deyildim və elə bir hökm qarşıya çıxmayıb ki, onu bilməyib sizinlə və digər müsəlman qardaşlarla məsləhətləşmə aparım. Əgər belə olsaydı (hökmlərdən hansısa birini bilməsəydim) sizdən və başqalarından üz çevirməzdim (məsləhətləşmə aparardım). Beytülmalın bölüşdürülməsində bərabər və yeksan davranmağımın (sizi digər müsəlmanlarla bərabər bilib heç kəsi digərindən üstün tutmamağımın) səbəbi barəsində dediklərinizə gəldikdə isə (bilin ki): Mən bu məsələdə də öz nəzərim və nəfsi istəklərlə hökm çıxarmamışam. Allahın Peyğəmbərinin (s) gətirərək bərqərar etdiyi hökmlər həm mənim, həm də sizin əlinizdədir (onları dəyişdirmək, əvəz etmək olmaz). Allahın, bölüşdürülməsi və müəyyənləşdirilməsi barəsində göstəriş verdiyi və barəsində hökm imzaladığı şeydə də sizə ehtiyacım yox idi. Buna görə də Allaha and olsun ki, mənim yanımda sizin və sizdən qeyrisinin məndən şikayətlənərək məzəmmət etməyiniz üçün heç bir haqqınız yoxdur. Allah bizim və sizin qəlblərinizi haqqa yönəltsin (ki, söz və əməldə Onun razılığını əldə edək) və həm bizə, həm də sizə səbr əta etsin (ki, dünya və onun malına görə Onun göstərişlərinə zidd davranmayaq).

Allah haqqı görüb ona kömək edəni (ona qarşı bir söz danışmayıb bir addım atmayanı) və ya gördüyü zülmün qarşısını alıb zalıma qarşı məzluma yardımçı olanı bağışlasın!”
Əlavə: 19

Cəməl döyüşü günü İmam Əli (ə) Peyğəmbərin (s) atına mindi. Əlində silah meydana gəldi. Uca səslə Zübeyrdən onunla görüşə gəlməsini istədi. Zübeyr silahlı halda həzrətlə (ə) görüşə gəldi. İmam (ə) ondan soruşdu: “Buraya nə məqsədlə toplanmısınız?” Zübeyr cavab verdi: “Bizim qiyamımızın məqsədi Osmanın intiqamını almaqdır”.

İmam Əli (ə) buyurdu: “Bizim hansıızın Osmanın qanında daha çox payı varsa, Allah onu öldürsün. Yadındadır, bir gün Peyğəmbərlə (s) birlikdə idin və mən o həzrətin (s) hüzuruna gəldim. Peyğəmbər (s) məni görüb təbəssüm etdi, mən də güldüm. Sən Peyğəmbərə (s) dedin: “Ey Allahın rəsulu (s)! Əli qürurundan əl çəkmir”. Allahın rəsulu (s) sənin cavabında dedi: “Əli məğrur deyil. Onu sevirsənmi?” Sən dedin: “Allaha and olsun ki, onu sevirəm”. Bu zaman Peyğəmbər (s) buyurdu: “Allaha and olsun, bir gün gələcək sən onunla döyüşəcəksən. Bir halda ki, ona zülm etmiş olacaqsan”.

Zübeyr bu xatirəni eşidib heyrətə düşdü və dedi: “Əstəğfirullah, Allaha and olsun, əgər Peyğəmbərin (s) bu sözünü xatırlasaydım, əsla belə bir iş tutmazdım”.

Əmir əl-Möminin (ə) buyurdu: “Ey Zübeyr indi də qayıda bilərsən”. Zübeyr dedi: “Necə qayıdım. Bir halda ki, iki qoşun bir-biri üçün mühasirə dairəsini daraldıb. Qarşılaşmaq üçün hazırdırlar. Allaha and olsun, mənim indi qayıtmağım elə bir rüsvayçı ləkədir ki, heç bir şeylə təmizlənməz”.

İmam Əli (ə) buyurdu: “Ey Zübeyr, indi rüsvayçılığı, arı qəbul et və geri dön və cəhənnəm rüsvayçılığını, alovunu toplama”.

Zübeyr şeir oxuyaraq öz qoşununa doğru qayıtdı. Oxuduğu şeirlər onun peşmançılığından, dünya rüsvayçılığını qəbul etməsindən xəbər verirdi. Atasının peşman olduğunu hiss edən Abdullah işə girişdi və bütün gücü ilə atasını təhrik etməyə başladı. O, Zübeyrdən soruşdu: “Bizi tərk edib hara gedirsən?” Zübeyr dedi: “Əbu əl-Həsən bir məsələni yadıma saldı ki, mən unutmuşdum”. Abdullah dedi: “Yox, and olsun Allaha ki, sən şücaətli Əbd əl-Müttəlib oğullarının iti və uzun qılınclarından qorxursan və qaçmağa çalışırsan”. Zübeyr dedi: “Allaha and olsun, qorxmuram. Amma bu gün bir məsələni xatırladım ki, dövranın gərdişi onu mənə unutdurmuşdu. Bu səbəbdən mən rüsvayçılığı cəhənnəm odundan üstün tuturam. Sən məni qorxaqlıqda ittiham edirsən, belə qınayırsan, ey atasız qalmış!”

Zübeyr qorxmadığını göstərmək üçün nizəsini əlinə alıb Əmir əl-mömininin (ə) qoşununun sağ cinahına hücuma keçdi. Həzrət (s) əsgərlərinə buyurdu: “Onu yola verin. Çünki onu təhrik etmişlər, həyəcanlanıb”. Zübeyr növbəti mərhələdə sol cinaha hücum çəkdi. Sonra isə qoşunun mərkəzi hissəsinə hücum çəkdi. Sonra qayıdıb oğluna dedi: “Qorxan bir kəs belə döyüşə bilərmi?” Bu söhbətdən sonra yavaşca qoşundan ayrıldı¹.

Əlavə: 20

Mərvan ibn Həkəm Əmir əl-Mömininin (ə) qatı düşmənlərindən idi. Atası Həkəm Peyğəmbər (s) əleyhinə davamlı sabotajçılıqları səbəbilə taifə sürgün edilmişdi. Peyğəmbər (s) onun haqqında buyurmuşdur: Allah həm sənə, həm də sülbündə olan övladına lənət eləsin” (Bu, Mərvan dünyaya gəlməzdən öncə idi). Onun İslam cəmiyyətində o qədər mənfur çöhrəsi var idi ki, birinci və ikinci xəlifələr qardaşı oğlu osmanın vasitəçiliklərinə baxmayaraq onun Mədinəyə qayıtmasına icazə verə bilmədilər. Amma Osman hakimiyyətə gəldikdə həyata keçirdiyi ilk çirkin işlərdən biri əmisi Həkəmi, Mərvanın atasını azad etmək idi. Daha qəribəsi budur ki, Osman onu özünə ən yaxın adamlardan birinə çevirdi. Beytülmaldan ona çoxlu pullar bağışladı. Bu, Osman hakimiyyətinin qaranlıq nöqtələrindən biridir ki, onun əleyhinə qiyamın başlıca səbəblərindən hesab olunur. Bu səbəbdən də bir qrup Peyğəmbər (s) səhabəsi Osmanın arxasında namaz qılmaqdan imtina etdilər. ²

Osmanın qətlindən sonra Mərvan Əmir əl-Mömininə (ə) beyət edənlər sırasında idi. Amma çox keçmədi ki, Cəməl döyüşünü törədənlərlə həmkarlıq etdi. Bəsrəyə gəldi. Cəməl ordusu məğlubiyyətə uğradıqdan, Təlhə və Zübeyr oldürüldükdən sonra Mərvan əsir düşdü və İmam Həsənlə (ə) İmam Hüseynin (ə) vasitəçiliyi ilə azad edildi.³ Amma o, məkrindən əl çəkmədi. Müaviyəyə və Şam qoşunlarına qatıldı. Siffeyn döyüşündə fəal iştirak edirdi. Qəribə burasıdır ki, tarixi məlumatlara görə, Müaviyə oğlu Yezidə bir çox vəsiyyətlər etdi və o vəsiyyətlərindən biri bu idi: “Mən sənin üçün dörd nəfərdən qorxuram. Onlardan biri Mərvandır. Mən dünyadan köçəndən sonra cənazəm üçün namaz qılındıqda de: “Atam vəsiyyət edib ki, namazımı Bəni-Üməyyə böyüklərindən biri əmim Mərvan ibn Həkəm qılsın”. Onu qabağa keçir. Bir dəstəyə də libaslarının altında silah gizlətmələrini əmr et. Namazın sonunda ona hücum etsinlər və öldürsünlər ki, onun əlindən rahat olasan. Mərvan macəradan xəbər tutubmuş, yaxud da mərasimdə iştirak edənlərdən şübhələnibmiş və buna görə də namazını bitirməmiş aradan çıxmışdı.

Müaviə ibn Yezid ölüm ayağında olduğunu görüb özündən sonra xəlifə olmaq üçün canişin təyin etmədi. Buna görə də onun canişinliyi üstündə ixtilaf düşdü. Müaviyə ibn Yezidin yaxınlarından bir çoxunun fikri bu idi ki, qardaşı Xalid ibn Yezid onun yerini tutsun. Amma onun yaşı az olduğu üçün Mərvana beyət etdilər. Bu şərtlə ki, ondan sonra xəlifə Xalid olsun. Amma çox keçmədi ki, Mərvan bu işdən peşman oldu və qərara aldı ki, özündən sonra xilafəti oğlu Əbd əl-Məlikə, sonra da Əbd əl-Əzizə ötürsün.

Anası Mərvana ərə gedən Xalid Mərvanın əhdini pozmasından ona şikayətləndi. O da söz verdi ki, Mərvanın işini bitirsin. Anası ona dedi: “Qəm yemə, mən Mərvanın işini bitirərəm”. Sözünə əməl etdi. Yuxuda ikən mütəkkəni Mərvanın ağzına qoydu və onu boğdu.

Mərvan haqqında yazılan məsələlərdən biri də budur ki, onun anası Həkəmlə ailə qurmazdan öncə cahiliyyət mühitində məşhur fahişə qadınlardan biri idi. O, “Sahib ər-rayə” (bayraqlı) adlanan pozğun qadınlardan idi. Çünki açıqca öz evinin üzərinə bir bayraq sancmışdı və beləcə laübali, aludə insanları özünə tərəf çağırırdı.

Mərvan Cəməl döyüşündə əsir düşdü. İmam Həsən (ə) və İmam Hüseynin (ə) vasitəçiliyi ilə azad oldu. Azad edildikdən sonra Əmir əl-Mömininə (ə) dedilər: “Mərvandan beyət almırsanmı?” Həzrət (ə) buyurdu:

“Osman öldürüldükdən sonra o mənə beyət etmədimi? (Ondan sonra da «Cəməl» döyüşündə iştirak etdi.) Mənim onun bey’ətinə ehtiyacım yoxdur. Onun beyət üçün mənə əl uzatmağı (məkr, hiyləgərlik və əhdinə vəfasızlığı ilə məşhur olan) yəhudinin əl verməsi kimi bir şeydir. Öz əli ilə mənə beyət etsə də, hər an arxası ilə hiylə və məkr işlədəcəkdir. Agah olun, o, itin burnunu yalaması tək (çox qısa müddət) əmirlik və hakimlik edəcəkdir. (Mərvanın hakimiyyəti təxminən dörd ay on gün olmuşdur) O, dörd rəisin atasıdır. Çox çəkməz ki, camaat ondan və övladlarının əlindən qanlı-qadalı günlər (qətl-qarət, onların əlindən bir çox çətinliklər) görərlər”¹

Əlavə: 21

Siffeyn döyüşünün acı taleyi:

“Vəqəti-Siffeyn” kitabbında yazır: “Şam qoşunu Quranları nizə başına sancdıqdan sonra Əmir əl-Mömininin (ə) qoşununu Quranın hökmünə uymağa dəvət etdilər. İmamın (ə) ardıcılları arasında ixtilaf düşdü. Bir qrup fəryad çəkməyə başladı: “Döyüşü davam etdirik”. Amma çoxluq isə çığırdı: “Allah kitabının mühakiməsini qəbul edirik. Bizə döyüş icazəli deyil. Çünki bizi Quranın mühakiməsinə və həkəmiyyətə dəvət edirlər”. Hər yerdən səslər ucaldı: “Düşmənçiliyi kənara qoyuruq. Sülhü qəbul edirik”.

Əmir əl-Möminin (ə) bu vəziyyəti müşahidə edib öz qoşununa xitabən buyurdu: “Ey camaat! Mən Allah fərmanını qəbul etmək üçün sizin ən layiqlinizəm. Amma Müaviyə, Əmr ibn As və Əbu Muəytin oğlu din tərəfdarı deyillər. Quranın tərəfində deyillər. Mən onları sizdən yaxşı tanıyıram. Kiçik yaşlarımdan böyüyüncəyədək onlarla bir yerdə olmuşam. Onların Quranın mühakiməsinə tabe olaq sözləri haqdır. Amma onlar bu haqq sözü batil məqsədlə irəli sürmüşlər. Onların Quranı nizəyə keçirməsinin mənası bu deyil ki, onlar Quranı tanıyır və ona əməl edirlər. Onların bunda məqsədi sizi aldatmaq, iradənizi süstləşdirməkdir.Siz əgər bir saatlığına qolunuzu və başınızı mənə birovuz versəniz, haqq öz yerini tapacaq, zülmkar qövmün məğlubiyyətindən başqa bir şey qalmayacaq”.

Bu zaman qoşunun iyirmi min nəfəri Əmir əl-Mömininin (ə) ətrafını tutdular. İmama (ə) Əmir əl-Möminin deyə müraciət etmək əvəzinə ədəbsizcə dedilər: “Ey Əli (ə)! Quranın hakimliyinə dəvət olunmusan, qəbul et. Əks təqdirdə, Osmanı öldürdüyümüz kimi, səni də öldürəcəyik”.

İmam Əli (ə) buyurdu: “Vay olsun sizə! Mən Quranın hakimliyini qəbul etmirəm? Bir halda ki, ona iman gətirən, onu qəbul edən ilk şəxs idim. İnsanları Allahın kitabnını qəbul etməyə dəvət etdim. İndi necə qəbul etməyə bilərəm? Müaviyə və şamlılarla döyüşürəm ki, onlar Allahın kitabına iman gətirsinlər. Amma sizə bildirdim ki, onların bu təklifdən məqsədi Quranın hökmünə əməl etmək yox, sizi aldatmaqdır”.

Amma onlar həzrətin (ə) xəbərdarlığına diqqət etmədilər. Təklif etdilər ki, İmam (ə) qasid göndərib Malik Əştəri döyüşdən qaytarsın. Bu tələb o zaman ortaya qoyuldu ki, Malik Əştər “Ləylə əl-hərir” gecəsinin sübhü Müaviyənin ordusunu ələ keçirmişdi və Müaviyənin düşərgəsinə girməsinə bir şey qalmamışdı. Yəni, qələbə mütləq idi.