Tarım ve Hayvancılık

Tarım ve Hayvancılık

1986 yılında yaşanan Çernobil nükleer faciası Beyaz Rusya’nın tarım sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir. Bu kaza sonrası radyasyonun rüzgarla kuzeye taşınmış olması sebebiyle başta ülkenin güneyindeki Gomel bölgesi ve Mogilev ve Brest bölgeleri ile Minsk bölgesinin güneyi olmak üzere tarımsal alanlar önemli ölçüde radyasyona maruz kalmıştır. Ülke topraklarının % 23’ü radyasyon seviyesinin insan sağlığı için kabul edilebilir oranları aşması sebebiyle tarımsal üretime kapalıdır. Bazı radyoaktif izotopların yarılanma ömürlerinin çok uzun olması sebebiyle ülkede radyasyonun etkileri binlerce yıl sürecektir. Bu nedenle tarım ve hayvancılık ürünlerine yönelik radyasyon testleri ve devletin bu konuda aldığı önlemler sektör açısından önem taşımaktadır.

Ekonomide tarımın payı giderek azalmaktadır. Tarım sektöründe istihdam edilen işgücü de giderek azalmaktadır.

Ülkede üretilen başlıca tarım ürünleri patates (dünyada 8. sırada), hububat ve hayvansal ürünlerdir.  Beyaz Rusya Tarım Bakanlığı’na göre ülke keten üretiminde dünyada 3. sırada yer almaktadır.

Ülkede üretim SSCB döneminde devlet çiftliklerinde gerçekleştirilmekte iken, günümüzde bu çiftliklerin çoğunluğu yabancı yatırımcılara satılarak özelleştirilmiştir. Geri kalan çiftliklerde yabancı sermayeli yatırım arayışında olan çiftliklerdir. Söz konusu çiftlikler arasında yılda 50 milyon Dolar cirosu olan işletmeler de bulunmaktadır.

Fiyat Kontrolleri

Beyaz Rusya, çoğunluğunu işlenmiş tarım ürünlerinin oluşturduğu “sosyal açıdan önem arz eden ürünler listesi” kapsamı ürünlere fiyat kontrolü uygulamaktadır. Söz konusu listede ekmek, süt, et ve et ürünleri, yumurta, yağ, tahıllar, konserve meyve-sebze, un, makarna, çocuklar için meyve suları, peynir, balık, tuz, kahve, çay, bazı bebek mamaları vb. olmak üzere 27 ürün yer almaktadır.

Ormancılık

Ormanlar ülkenin en önemli doğal zenginliklerinden birisidir. Orman varlığı 9,4 milyon hektarın üzerindedir. Kerestelik ağaç toplam miktarı ise 1,6 milyar m3’tür. Ormanlık arazinin ülkenin toplam alanı içindeki payı %38,5’tir. Ormanların %60’ı iğneli yapraklıdır. Geniş yapraklı ağaçlar arasında akağaç ağırlıkta olup toplam ağaç varlığının %4’ünü meşe, gürgen, dişbudak, akağaç, karaağaç ve diğer sert yapraklı ağaç türleri teşkil etmektedir. Beyaz Rusya’daki ormanların tümü devletin mülkiyetindedir. Ağaç ürünleri ihracatının ülke ekonomisinde büyük önemi vardır. Beyaz Rusya ürünlerinin sürekli alıcıları arasında Polonya, Litvanya, Letonya, Estonya, Almanya, İsveç, Finlandiya, İngiltere, Hollanda, Belçika, Avusturya, İspanya, İtalya ve Fransa olmak üzere birçok Avrupa ülkesi bulunmaktadır.

Sanayi

Beyaz Rusya sanayi sektörü üretiminde devlet önemli pay sahibidir. Sovyet dönemi sanayi imkanları bağımsızlık sonrasında korunmuştur.

Ülke sanayisi büyük ölçüde ihracata dayalı üretim yapmaktadır. Ana ihraç pazarı petrol ürünlerinde Hollanda, Letonya, Ukrayna’dır. Gübre ve demir-çelik ihracatında pazarlar çeşitlenmiş durumdadır. Ancak diğer sanayi kollarında en büyük pazar %80’e varan ölçüde Rusya’dır.

Madencilik

Madencilik ve doğal kaynaklar bakımından potasyum tuzları rezervleri olarak en zengin ülkelerden biri olan Beyaz Rusya’nın diğer bazı mineral ürünleri üretimi bakımından da bölgede önemli bir yeri vardır. 

Ülkede 400 maden sahasından 30 çeşit mineral ürün çıkarılmaktadır. Granit, dolomit (beyaz mermer), marn ve tebeşir, kil, kum ve çakıl, doğal boyaların üretiminde kullanılan hammaddeler ve inşaat malzemeleri üretiminde kullanılan ham maddelerin rezervleri ve üretimi de madencilik sektörü için önem taşımaktadır.

Müteahhitlik Hizmetleri

Türk müteahhitlik firmalarının ülkedeki faaliyetleri 1991 yılında Enka İnşaat tarafından gerçekleştirilen askeri konut projesiyle başlamıştır. Türkiye, Belarus’ta müteahhitlik sektöründe de önde gelen ülkelerden biri konumundadır. Türk müteahhitlik firmaları, Belarus’ta faaliyetlerine başladıkları 1991 yılından günümüze kadar yaklaşık 900 milyon Dolar değerinde projeler üstlenmişlerdir.

Turizm

Beyaz Rusya, doğa turizmi, sağlık turizmi ve kumar turizmi gibi alanlarda potansiyele sahip olmakla birlikte turizm alanında büyük bir potansiyele sahip değildir. Ülkeye gelen turistlerin önemli bir kısmı Rusya Federasyonu ve diğer BDT ülkelerinden gelmektedir.

Belarus vatandaşlarının turistik amaçla ziyaret ettiği ülkeler arasında ülkemiz birinci sırada yer almaktadır. 2015 yılında 204 bin Belarus vatandaşı ülkemizi ziyaret etmiştir.

Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı

Beyaz Rusya, coğrafi konumu bakımından Avrupa, Asya, Baltık ülkeleri ve eski Sovyet ülkeleri arasında tam bir kavşak noktasında bulunmaktadır. Ülkenin Avrupa’yı Rusya’ya, Güneydoğu Avrupa ve Ortadoğu’yu Ukrayna üzerinden Baltık ve Kuzey ülkeleri ile Rusya’ya bağlayan yolların üzerinde olması nedeniyle stratejik bir konumu bulunmaktadır. Bu bakımdan gerek AB ülkeleri gerek Rusya için önemli bir ulaşım merkezidir.

Ülkenin en önemli ve büyük hava meydanı Minsk Havaalanı’dır. Diğer başlıca hava limanları ise “Minsk 1”, “Gomel”, “Brest”,  “Grodno”, “Vitebsk”, “Mogilev’dir.

Türk Hava Yolları’nın ülkeye düzenli uçuşları bulunmaktadır.

Enerji

Beyaz Rusya petrol ve doğal gaz gibi kaynakların üretimi açısından oldukça fakirdir. Küçük bir miktarda petrol üretimi mevcut olmakla birlikte bu miktar ülke ihtiyacının ancak %12-13’ünü karşılamaktadır. Fakat ülkenin ihracat kalemleri arasında da önemli bir paya sahip olan petrol ürünleri üretiminin ham maddesi olan ham petrol ithalatı bakımından Rusya Federasyonu ile yakın ilişkileri bulunmaktadır. İşlediği ham petrolün, ihracatının üçte birlik bir payını oluşturması Naftan” ve “Mozyr” rafinerilerinin önemini arttırmaktadır.

Beyaz Rusya’da tüketilen tüm enerjinin %85’i doğal gaz kaynaklıdır ve hükümet 2020 yılında kadar doğal gazın payını % 60,6’ya indirmeyi öngörmektedir. Yine bu dönem içinde petrolün payının % 5,8’den % 4,1’e inmesi, var olan % 0,7 paya sahip kömürün bu oranının %7,2’ye çıkması planlanmaktadır.

Ülkenin ilk nükleer enerji santrali inşaat aşamasında olup, 2018 yılında faaliyete geçmesi beklenmektedir. İki reaktörlü santral, Atomstroyexport tarafından inşa edilmektedir.

Beyaz Rusya’nın bölge ülkeleri bakımından taşıdığı bir diğer önem de özellikle Avrupa Birliği’ne yönelik gaz akışını sağlama noktasında önemli bir transit ülke olmasıdır. Rus doğal gazının batıya sevki konusunda kritik bir önem taşıyan Beyaz Rusya zaman zaman gaz geçişi konusunda sorun yaşanmakla birlikte Rusya’yla yakın ilişkileri dolayısıyla bu bölgedeki ülkelere yönelik sevkiyat konusunda başrolde bulunmaktadır. Mevcut nakil hatlarının haricinde yapım süreci devam etmekte olan Nord Stream Boru Hattı’nın inşaat sürecinde ilerleme yaşanmakta ve Mayıs 2011 itibariyle yapılan açıklamalarda 13 aylık süreç sonunda ilk hat inşaatının tamamlandığı belirtilmektedir. Projede hedef Baltık Denizi’nin altından geçen 1200 km uzunluğunda bir hatla Avrupa’ya gaz sevkiyatını sağlamaktır.

Bankacılık

Beyaz Rusya, SSCB’nin dağılmasının ardından 1991 yılında bankacılık sistemini yeniden yapılandırmış ve Sovyetler Birliği’nin devlet bankasının Beyaz Rusya şubesi olan Gosbank’ı ülkenin Merkez Bankası (National Bank of Beyaz Rusya-NBB) olarak dönüştürmüştür. Ülke 1991 yılında bankacılık sektöründe devlet tekelinden uzaklaşmasına rağmen, Merkez Bankası ve sektördeki 30 ticari banka üzerindeki hükümet etkisi devam etmektedir.

Bankacılık sektörü çok sayıda büyük bankanın hakimiyeti altındadır. Bunlardan dördü eski Sovyet dönemi uzmanlaşmış bankaları olup, ticari bankacılık sektörünün toplam ödenmiş sermayesinin ¾’ünü oluşturmaktadırlar.

Beyaz Rusya’da 32 banka faaliyet göstermektedir. Bunlardan bazıları; “Joint Stock Company Belagroprombank”, “Savings Bank Belarusbank”, “Belarusian Bank of Development and Reconstruction”, “Belinvestbank”, Fransabank”, “Technobank”, “Byelorussian Swissbank”, “Priorbank”, Paritetbank” ve “VTB Bank”’tır.

Türkiye İş Bankası A.Ş., Beyaz Rusya’daki 6 firma ile muhabirlik anlaşmaları imzalamıştır. Bu durum, ihracatçı firmalarımızın Beyaz Rusya ile ticaretlerinde sıklıkla yaşadıkları akretidif açma zorluklarının aşılmasında önemli bir adım olmuştur.