4- Mavzu: Futbol o'yini va musobaqa uchun hakamlarni tayyorlash usul va shakllari. Futbol — bu turli darajada gol urish uchun toʻp tepishni oʻz ichiga olgan jamoaviy sport turlari oilasidir. Muvaffaqiyatsiz, futbol soʻzi odatda bu soʻz ishlatiladigan joyda eng mashhur boʻlgan futbol shaklini anglatadi. Odatda futbol deb ataladigan sport turlariga assotsiatsiya futboli kiradi (Shimoliy Amerika va Okeaniyada futbol deb ataladi); gridiron futboli (xususan, Amerika futboli yoki Kanada futboli); Avstraliya futbol qoidalari; regbi ittifoqi va regbi ligasi va Gal futboli.Futbolning bu turli shakllari turli darajada umumiy kelib chiqishiga ega va futbol kodlari sifatida tanilgan.
Dunyoning turli burchaklarida oʻynalgan anʼanaviy, qadimiy yoki tarixdan oldingi toʻp oʻyinlariga bir qator havolalar mavjud.Futbolning zamonaviy kodlari 19-asrda ingliz davlat maktablarida ushbu oʻyinlarning kodifikatsiyasidan kuzatilishi mumkin.Britaniya imperiyasining kengayishi va madaniy taʼsiri ushbu futbol qoidalarini toʻgʻridan-toʻgʻri boshqariladigan imperiyadan tashqarida Britaniya taʼsiri ostidagi hududlarga tarqalishiga imkon berdi.19-asrning oxiriga kelib, alohida mintaqaviy kodlar allaqachon rivojlanib ketgan: masalan, Gael futboli oʻz merosini saqlab qolish uchun mahalliy anʼanaviy futbol oʻyinlari qoidalarini ataylab oʻz ichiga olgan.1888-yilda Angliyada futbol ligasi tashkil topgan va koʻplab professional futbol assotsiatsiyalarining birinchisiga aylangan. 20-asrda futbolning bir qancha turlari jahondagi eng mashhur jamoaviy sport turlariga aylangan.
2.1. Musobaqalarni tashkil qilish va o`tkazish tizimi. Ushbu musobaqa tizimi, odatda, o‘yinlar qisqa muddatda o‘tkazilishi kerak bo‘lganda va musobaqada qatnashuvchi jamoalar soni ko‘p bo‘lgan taqdirda qo‘llaniladi. Kubok, respublika va shahar kubogi o‘yinlari odatda shu tizim bo‘yicha o‘tkaziladi. Mag‘lubiyatga uchragan jamoa musobaqalardan chiqib ketadi.
Mag‘lubiyatga uchragach chiqib ketish tizimi bo‘yicha o‘tkaziladigan o‘yinlar tartibini aniqlashda avvalo musobaqada qatnashish uchun buyurtma bergan jamoalar soniga mos setka tizish zarur, shundan keyin qur’a tashlanadi. Jamoa o‘zi tortib olgan raqamga muvofiq tizulgan setkaga yoziladi. Shunday qilib, bir-biri bilan o‘ynaydigan jamoalar qur’a tashlash bilan aniqlanadi.
