Taslak Kıbrıs Türk Toplumu'nda Katı Atık Yönetimi Master Planı

Taslak

Kıbrıs Türk Toplumu'nda

Katı Atık Yönetimi Master Planı
Bölüm C

Ekler


Ekim 2007

Lefkoşe

Taslak

Bölüm C
Ekler

Ek 1

AB Atık Sektörü Mevzuatı Özet

İlkeler

Topluluk Atık Yönetim Stratejisinin gözden geçirilmesine ilişkin 1996 Tebliği, AB atık yönetim politikasını gözden geçirmekte ve güncellemektedir. 1989 Topluluk Atık Yönetim Stratejisi'nde oluşturulan "ilkeler hiyerarşisini" teyit etmektedir. Yani, atık üretiminin önlenmesi, ilk öncelik olarak korunmaktadır. Bunu, atıkların geri dönüşümü ve son olarak atıkların emniyetli bir şekilde bertaraf edilmesi izlemektedir. Kaçınılması mümkün olmayan atıklar, yeniden kullanım, geri kazanım veya enerjinin yeniden elde edilmesi yoluyla geri dönüştürülmektedir. Bertaraf edilecek atıklar, hiçbir geri dönüşüm olasılığının bulunmadığı atıklarla sınırlı tutulmaktadır. Orta dönemdeki amaç, sadece geri dönüşümü mümkün olmayan atıkların ve tesirsiz atıkların düzenli atık depolama alanlarına kabul edilmesinin sağlanmasıdır.

AB atık yönetimi politikasının temelini oluşturan öteki ilkeler, yakınlık ve kendine kendine yeterlilik ilkeleri ile kirleten öder ilkesidir. Yani, atıklar, en yakın uygun tesislerden birinde bertaraf edilmeli, Topluluk'ta üretilen atıklar başka bir yerde bertaraf edilmemeli, ve bertaraf etme ile ilgili giderler, atıkları üretenler tarafından üstlenilmelidir.
Etkin bir akım yönetim rejimine ilişkin genel yapı, Atık Çerçeve Yönergesinde (2006/12/EC) ve bunu tamamlayan Tehlikeli Atık Yönergesinde açıklanmaktadır. Bu temel yasalar, iki ilave "kardeş Yönergeler" grubu ile desteklenmektedir. Bu yasa gruplarından birinde atık bertaraf etme tesislerine, örneğin atık yakma fırınları ve düzenli atık depolama tesislerine ilişkin yasal şartlar açıklanmaktadır. Öteki grup ise atık yağlar, ambalaj atıkları ve piller gibi belirli atık türlerine ilişkindir. Atık Sevkiyat Yönetmeliği, bütün bu yasalarla bağlantılıdır.

Temel Yönergeler

Atık Çerçeve Yönergesi (2006/12/EC), Üye Devletlerin "atıkların insan sağlığı için tehlike oluşturmadan ve çevreye zarar verebilecek süreçler veya yöntemler kullanılmadan geri dönüşümünün veya bertaraf edilmesinin sağlanması için gerekli önlemleri" almalarını öngörmektedir. Bu genel şartın yerine getirilmesi için Üye Devletler, atıkların kontrolsüz bir şekilde bertaraf edilmesini yasaklamak, atık yönetim planları hazırlamak, ve "bütünleştirilmiş ve yeterli bertaraf etme tesisleri ağı" oluşturmakla yükümlüdür. Atık Çerçeve Yönergesi, kayıt tutma (atıkları toplayan, taşıyan ve bertaraf eden kuruluşlar tarafından), tescil sistemleri (toplayan ve nakleden kuruluşlar), ve atıkların bertaraf edilmesi ve dönüştürülmesi işlemleri için izin verilmesine ilişkin şartlara ilave olarak ortak tanımları içermektedir. Avrupa Atık Katalogu (2000/532/EC), atıkların sınıflandırılması için bir sistem getirmektedir. Üye devletlerden atık verilerinin elde edilmesi için Eurostat/OECD Ortak Anket Formu kullanılmaktadır.
Tehlikeli Atık Yönergesi (91/698/EEC), tehlikeli atıkların (TA) özel niteliğinin dikkate alınması amacıyla ilave ve daha sıkı kurallar içermektedir. Bütün ara nakiller dahil olmak üzere TA üretim noktasından son bertaraf etme yerine kadar bir "beşikten mezara" kayıt tutma sistemi gereklidir. Tehlikeli Atık Listesindeki kategorilere tekabül eden atıkların (2000/532/EC'de bir (*) işareti ile işaretlenmiştir), atıkların tehlikeli oldukları belirtilen belirli özelliklere sahip olmadıklarının kanıtlanması haricinde tehlikeli oldukları kabul edilir. Tehlikeli atıkların, tehlikeli olmayan atıklar veya farklı sınıflardaki tehlikeli atıklarla karıştırılmasına belirli durumlar dışında izin verilmemektedir. Karıştırılmış olan tehlikeli atıkların ayrılması gerekmektedir. Nakliye sırasında tehlikeli atıkların ambalajlanması ve etiketlenmesine ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Nakliye, bir konsinyasyon bordrosu ile yapılmalıdır. TA yönetimi konusundaki planlar hazırlanmalı ve kamuoyuna açıklanmalıdır.

Bertaraf Etme Tesisleri ile İlgili Denetimler

Düzenli Atık Depolama Alanı Yönergesi'nin (1999/31/EC) amacı, atıkların depolanması sonucu insan sağlığına yönelik risklerin ve çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerin önlenmesi veya mümkün olduğu ölçüde azaltılması konusundaki önlemleri, koruma yöntemlerini ve tavsiyeleri açıklamaktır. Yönerge, düzenli atık depolama alanı inşaatına ilişkin standartları ortaya koymakta ve atıkların kabul edilmesine ilişkin kriterleri içermektedir. Yönerge, tehlikeli atıklar, tehlikeli olmayan atıklar ve tesirsiz atıklar için kullanılan düzenli atık depolama alanları arasında ayrım gözetmektedir. Yönerge, düzenli atık depolama alanlarına gönderilen ve biyolojik olarak bozulabilir şehir atıklarının toplam miktarının aşamalı olarak azaltılmasını şart koşmaktadır (2002'ye kadar 1993'teki miktarın % 75'ine, 2005'e kadar % 50'sine ve 2010'a kadar da % 25'ine azaltılması). Yeni ve mevcut düzenli atık depolama alanlarında biriken metan gazının, toplanması ve kullanılması veya yakılması gerekecektir. Atıkların, düzenli atık depolama alanına bırakılmadan önce ön arıtmaya (ayıklama, kompostlama, yakma, vs. ile) tabi tutulması gerekir. Birlikte bertaraf etmeye (tehlikeli atıkların şehir atıkları ile birlikte aynı atık depolama alanında karıştırılması), aşamalı olarak son verilecektir. Atık depolama alanlarında bertaraf etme için uygulanan ücretler, kapatma ve daha sonraki bakım masraflarını içerecektir. Atık depolama alanı konusundaki yönetmeliğe ilave olarak "2003/C 20 E/16 Nolu Yönergenin 16. Maddesi ve II. Eki uyarınca atıkların atık depolama alanlarına kabul edilmesine ilişkin kriterler ve usüller oluşturan bir Konsey Kararı konusunda Teklif" sunulmuştur.
2000'de kabul edilen Atık Yakma Yönergesi (2000/76/EC), aşamalı olarak şehir atıklarının yakılması ((89/369/EEC, 89/429/EEC) ve tehlikeli atıkların yakılması (89/429/EEC) konusundaki yönergelerin yerini alacaktır. Yönerge, 2005 sonundan itibaren tam olarak yürürlüğe girecektir. Yeni atık yakma tesisleri için ise 2003'ten bu yana yürürlüktedir. Yönerge, işletme ruhsatı alan bütün atık yakma tesislerine ilişkin emisyon sınır değerlerini (ESD) ve öteki teknik şartları tanımlamaktadır. Toz, ağır metaller, hidroklorik asit, hidroflorik asit, ve sülfür dioksit ile ilgili ESD seviyeleri, tesisin nominal kapasitesine bağlıdır. Yanma gazlarındaki organik bileşenler ve karbon monoksitle ilgili konsantrasyon sınırları da tanımlanmaktadır. Numune alma ve ölçüm standartları ve usulleri yanı sıra yedek emniyet ve kamuoyu bilgilendirme şartları açıklanmaktadır.
Tarım, ormancılık ve gıda işlemeden kaynaklanan nebati atıkları ve odun atıklarının yakılması, yönergenin kapsamı dışında tutulmuştur. Ayrıca bu Yönerge'nin tehlikeli atıklara ilişkin spesifik şartları, belirli atık sınıfları, özellikle de motorinden kaynaklananlar dışında doğrudan yanmalarından kaynaklanan atık gaz içinde emisyonlara yol açması mümkün olmayan yanabilir sıvı atıklar için geçerli değildir.