Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

Kitabu’l-Bâkır (a.s)

İbn Nedim’in Fihrist’te Kur’an’ın tefsiriyle ilgili telif edilmiş kitapları zikrederken adını verdiği ilk kitap Kitabu’l-Bakır Muhammed b. Ali’dir (a.s) . Onu, Zeydi Carudiyye’nin reisi Ebu’l-Carud Ziyad b. Munzur, Hazret’ten rivayet etmiştir.²⁵² Onun anlatımından bu kitabın Tefsiru Ebi’l-Carud olduğu anlaşılmaktadır. Tefsiru Kummi’de ondan çokça rivayet nakledilmiştir.²⁵³ Ağabozorg Tehrani (r.h) bu nedenle Tefsiru Kummi’yi, Tefsiru Ali b. İbrahim ve Tefsiru Ebi’l-Carud’un karışımı kabul eder.²⁵⁴ Tefsiru Ebi’l-Carud’u tanıtırken de şöyle buyurmuştur: “Ebu’l-Carud’un adı Ziyad b. Munzur’dur ve doğuştan kördü. Zeydi Carudiye mezhebi ona nispet edilir. Üç imamın ashabı olmuştu (Ali b. el-Hüseyin, Muhammed b. Ali ve Cafer b. Muhammed, aleyhimüsselam). Tefsirini Zeydiye mezhebine meyletmeden önce hususen İmam Bâkır’dan (a.s) rivayet etmiş ve anlatıldığına göre bu tefsiri Hazret’in imla ettirmesiyle yazmıştır. Bu yüzden İbn Nedim onu İmam Bâkır’a (a.s) ait saymıştır.²⁵⁵ Necaşi ve Şeyh Tusi de Ebu’l-Carud’un İmam Bâkır’dan (a.s) rivayet ettiği tefsirin varlığından haber vermiş ve onun için bir sened zikretmişlerdir.²⁵⁶ Tabii ki bu sened, Kesir b. Ayyaş’ı içeriyor olması nedeniyle zayıftır.²⁵⁷

Dolayısıyla Tefsiru Ebi’l-Carud adında varolan ve İmam Bâkır’dan (a.s) rivayetler ihtiva eden tefsirin Kur’an tefsiri olduğundan kimse tereddüt etmemiştir. Öyleyse eğer bu tefsir sahih ve güvenilir tarikle bize ulaştıysa İmam Bâkır’ın (a.s) tefsirinin bir kısmı elimizde demektir. Fakat ne yazık ki o tefsirin kendisi elde yoktur ve mevcut mu bulunduğu, yoksa yok mu olduğunu bilmiyoruz. Kummi tefsirinde nakledilmiş pek çok kısmının senedi de Kesir b. Ayyaş nedeniyle zayıftır ve İmam Bâkır’dan (a.s) sadır olduğuna güvenilmez. Tabii ki Ağabozorg Tehrani, Kummi veya talebesinin o rivayetleri Ebu Basir tarikiyle –mevsuk biridir- Ebi’l-Carud’dan naklettiğini ve tefsirinde zikrettiğini iddia etmiştir.²⁵⁸ Ama o senede ulaşamıyoruz. Buna ilaveten Ebi’l-Carud’un kendisi de pek o kadar mevsuk bulunmamaktadır ve onu kınayan rivayetler nakledilmiştir. Fakat Kamilu’z-Ziyarat ve Tefsiru Kummi’nin ricalindendir.