Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

Güvenilirliği

Hasan Basri, Ehl-i Sünnet’in rical âlimlerinin görüşüne göre sikadır, fakat tedlis yapardı. İbn Hacer Askalani onun hakkında şöyle demiştir:

“ثقة فقیه فاضل مشهور و کان یرسل کثیرا و یدلس”⁹⁸⁴ “İtimat edilir, fakih, fazıl ve meşhurdur. İsnadsız çokça rivayeti vardır ve tedlis yapar.” Yunus b. Ubeyd’den şöyle nakledilmiştir: “Söz, ... ondan daha doğru sözlü birini görmedim.” İcli’nin şöyle söylediği aktarılmıştır: “Tâbiîndendir, güvenilirdir, salih biridir, güzel adabı vardır, yol yordam bilir.” Darekutni demiştir ki: “Mürsel rivayetlerinde zaaf vardır.”⁹⁸⁵

Lakin Ehl-i Sünnet’in rical âlimlerinin onu mevsuk göstermesi bizim için delil değildir. İbn Hacer’in, onun rivayette tedlis yaptığından bahsetmesi ve mezhebinden sözederken söylenen diğer noktalar gözönünde bulundurulduğunda mevsuk olmadığı aşikârdır.

Tefsirde Üstadı

Hasan Basri’nin tefsirde ve diğer ilimlerde üstadının kim olduğu konusunda elde muteber bir delil yoktur. Rical âlimlerinin de bu hususta net bir beyanı bulunmamaktadır. Kimileri ilmini Hz. Ali’den (a.s) öğrendiğini söylemiştir.⁹⁸⁶ Seyyid Murtaza’nın şöyle buyurduğu nakledilmiştir: “Sözlerinin çoğu Hz. Ali’dendir (a.s) ama ya takiyye nedeniyle Hazret’in adından bahsetmemiş ya da ‘Ebu Zeynep’ künyesiyle Hazret’i zikretmiştir.⁹⁸⁷” Ebu’l-Haccac Yusuf Mizzi, Tehzibu’l-Kemal’de yukarıdaki sözü teyit eden bir habere yer vermiştir. Orada Yunus b. Ubeyd’den şöyle nakletmiştir:

Hasan’a sordum: “Allah Rasülü (s.a.a) buyurdu diyorsun, halbuki kendisini görmüş değilsin.” Dedi ki: “Ey kardeş oğlu. Senden önce hiçkimsenin sormadığı bir şeyi sordun. Eğer nezdimde bir yerin olmasaydı [bu konuda] sana tek kelime etmezdim. Nasıl bir zamanda yaşadığımı biliyorsun (Haccac’ın Basra’ya hükmettiği zamanlardı). Allah Rasülü’nün (s.a.a) buyurduğunu söylediğim her ne işittiysen o Ali b. Ebi Talib’tendir [aleyhisselam]. Fakat öyle bir zamandayız ki Ali’den [aleyhisselam] bahsedemem.”⁹⁸⁸

Buna mukabil kimileri de onun Hz. Ali’yi (a.s) gördüğü ama ondan hadis dinlediğinin sabit olmadığını söyler.⁹⁸⁹