Техник конструкциялаш ва моделлаш

3. Ijodkorlik masalalarini hal qilishning mantiqiy ketma-ketligi.

Har qanday masalani hal qilish uchun avvalambor undan ko‘zlangan maqsadni aniq shakllantirish hamda mavjud imkoniyatlardoirasida uni hal qilishning eng samarali uslublarini topa bilish talab etiladi. Ijodkorlik masalalari «Maqsad-maqsadga erishish uchun mavjud imkoniyatlar» ko‘rinishdagi mantiqiy ketma-ketlik asosida quyidagicha hal etilishi mumkin. Bu o‘rinda masala, muammo va uning amaldagi hodlati tushunchalari umumiy holatda qo‘yilgan maqsad va shartlar asosida belgilanadi.

Ijodkorlik masalasi odatda quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:« (A( shartlar berilgan, (N( maqsadga erishish talab etiladi». Masalani shartli ravishda (A,N( mantiqiy ifoda shaklida yozib olamiz. Lekin ma’lum sharoitlarda tadbiqan ushbu mantiqiy ketma-ketlik turli ko‘rinishlarda bo‘ladi, buni quyidagi misollarda ko‘rishimiz mumkin.

1-misol. Berilgan: texnologik jarayon, ishni bajarish xajmi va muddatlari, agro texnik talablar, tuproq va ekin maydoni tavsifi, mexanizmlarning tuproqqa beradigan bosimi chegaraviy qiymati. Ekin maydoni birligiga sarflanadigan eksplutatsion sarf xarajatlar miqdorini minimumga keltirish imkonini beruvchi kombinatsiyalashgan ishlov berish agregati uchun yangi texnik yechim talab etiladi.

Masalaning amaldagi holati-berilgan shartlar bilan tavsiflanadi, ya’ni bu (A,-( ko‘rinishdagi to‘liq bo‘lmagan masala.

Muammo-bu murakkab, to‘liq bo‘lmagan masala, unda shartlar aniqlanmagan, ya’ni (-,N( muammoni hal qilish uchun tadqiqot olib borish talab etiladi.

2-misol. Masalaning qo‘yilishi: Ichki yonuv dvigateli yonilg‘i sarfini 10 foizga kamaytirish imkonini beruvchi yangi texnik yechimini topish talab etidladi.

Masalaning amaldagi holati-tahlil qilinishi va olingan ma’lumotlar asosida xulosa chiqarilishi lozim, ya’ni (-,N(

Muammo-yonilg‘ini tejash imkoniyatini beruvchi mavjud texnikaviy yechimlar tahlil qilinib, sarfni kamaytirish uchun olib boriladigan tadqiqot yo‘nalishi belgilanadi.