Tekstuitgave : doodvonnissen inzake hekserij

63. Nieuwpoort, schepenen, 1652?: Jacquemyne de Groote¹⁷
Omme dieswille dat ghy Jaequemynken de Groote, filia Alexander, weduwe van Pieter Vertrisse, oudt LVIIJ jaeren, gheboren van Loo ende binnen deser stede ghewoont hebbende den tyt van XXV jaren, soo ghy verclaerst, u vervoordert hebt, verghetende Godt almachtich, uwen schepper ende salichmaecker, de weldaden ende gheboden van hem ontfanghen, den selven uwen heere ende Godt met u Doopsel af te gaen ende renonchieren ende anne te hanghen en u te versaemen aen eenen boosen geest, viandt van het menschelick geslachte, ghenaemt ‘Groenynck’, soo ghy seght, die u leden drie jaeren veropenbaert heeft in uwen hof in de ghedaente van een jonghelinck, ghecleet int groen, aen den welcken ghy belooft ende ghegheven hebt uwe siele naer uwe doot, up de belofte die hy u dede van u soo by te staen ende assisteren dat ghy nerghens of en soudt ghebreck ghehadt hebben. Van welcken ghy ontfanghen hebt een teecken in uwe rechter schouderblat ende waermede ghy soo familiere hantyse ghehouden hebt dat hy met u onbehoorde vleeschelicke conversatie heeft ghehadt, over welcke danck. Ende voorts met u ghevlogen ten dans in de vergaderinghe van andere boose geesten en persoonen van uwe conditie ten diversche stonden in middernacht up het Casteelandt deser stede, alwaer ghy metten selven boosen gheesten hebt gheeeten ende ghedroncken spyse en dranck aldaer ghebrocht by deselve quade gheesten. U ooc vervoordert hebt leden drie jaren ofte daerontrent, wesende in de brauwerie gheseyt ‘den Pauw’, bewoont by Pieter Hants binnen deser stede, het mout ghestoort wesende in de cuype, ten bystaende ende door den raedt van den selven boosen geest, uwe handt te steken int selve mout ende door eenen vlouck ende quaden weinsch teenemael te bederfven de brauwte die denselven Hants met voorseyde mout was begonnen. Hebt u oock vervoordert ter doot te brynghen het kynt van Bertolomeus Reynoudt wonende binnen deser stede naer een lankdueriche quellaige door tgheven van eenen appel die den selven boosen geest u ten dier eynde in uwe handen ghegheven hadde met expres last van sulck te doen. Ende hebt oock ghelick doot ghecauseert aen eenighe andere persoonen, soo militaire als andere, door te dryncken gheven van ghebrande ende eeteappels ende anderssins. Van alle welcke ghebleken ende soo informatie daerup ghenomen als anderssins by uwe confessie ghedaen soo binnen torture als daer buyten, welcke saecken ongoddelick, detestabel ende van quade ende pernitieuse consequentie niet lydelick sonder condigne punitie van justitie andere ter exemple. Daeromme soo eyst dat burchmeesters ende schepenen deser stede, up den heesch, fynen ende conclusien tuwen laste ghenomen by dheer ende meester Adriaen van de Walle, bailliu, daeruppe ghehoort uwe antwoorde ende verlyt, u ghecondemneert hebben ende condemneren mits desen gheleet te worden door den officier criminel ter maerckt deser stede ende aldaer up een schavot publicquelick gheexecuteert ende ghestranguleert te worden aen een staecke ende metten viere tot datter de doot naervolcht, ende teynde dien u lichaem ghevoert te worden buyten dese stede ter platse patibulaire ende aldaer te hanghen aen crickgalghe. Verclaersen alle ende ghelick uwe goederen, waer die ghestaen ofte gheleghen syn, verbeurt ten profficte van syne Conincklicke Majesteyt ofte van de gonne die behoort, de costen ende mysen van justicie daervan alvooren ghededuceert.
64. Morbecque, leenhof, 6 oktober 1656: Jaene Carpentier¹⁸
Omme dieswille dat ghy Jaene Carpentier, gheseyt Vermotes dochter Jan, gheboren tot Moorbeke, oudt 60 iaeren, huysvrouwe Jooris Christeleyn, u soo verre hebt vergeten als over 8 iaeren u te vergheven tot het crim van tooverye. Ende oversulcks den duyvel u aenghecomen synde, niet verre van Moorbekemeulen, in de ghedaente van eenen man, wesende swart ende hebbende ronde peerdevoeten ende ghenaemt Jan van Deuvere soo ghy seght, hebt door syne persuasie afghegaen uw doopsel en geloochent Godt met syne heylighe moeder, nemende met hem alsdan ende daernaer noch dickmaels vleesschelycke conversatie, ghevoelende coude nature. Van welcken ghy ontfanghen hebt alsdan ende daernaer noch van ses stonden, eenigh grauw saet ofte pulvere in een grauw papier, daermede gy derof betoovert hebt een calf van Proonken Colput dat strooyende aen den put, waervooren den selven duyvel u gaf 5 oortkens. Hebt daermede oock betoovert een koey van Mahu de Vos ende daervooren gheprofiteert van den selven uwen duyvel X schellinghen. Tot dien hebt gy noch betoovert het calf van Jaene Teysels ende daervooren gheprofiteert IJ schellinghen. Commende alsoo tot argher, hebt van ghelycke betoovert de huysvrouwe van Mahu de Vos, wesende bevrucht van levende kint, haer ghevende dry appels ghebraeden in den oven waerop ghestrooyt was van tselve pulvere soodat sy corts daernaer gheleyde van kinde voor haeren tyt door de groote sieckte ende ontsteltenisse van haer lichaem. Twelck kint gy ontfanghen hebt in uwen schoot ende het selve betoovert met uwen aesem soodat het oock daedelyck ghestorven is. Soo oock ghecommen is te sterven door de selve tooverye de selve huysvrouwe naerdat sy over vyf weken gheleeft heeft in groote pyne ende miserie, waervooren gy gheprofiteert hebt, te weten voor de huysvrouwe XX schellinghen ende voor het kint 5 schellinghen. Daernaer hebt noch betoovert dhuysvrouwe van Jan Lauwereins, haer ghevende eenen slach met een lynwaetsacxken int aensicht tot Haesbroeck, daervan sy langhen tyt ghequelt heeft ende noch doet, segghende dat gy haer niet en cont ghenesen, waervooren gy oock gheprofiteert hebt van den selven uwen duyvel ses oortkens. Continuerende alsoo in uw quaet leven, hebt gy ten oost lestleden betoovert een stuck cooren toebehoorende Carel Cauwel, het selve bestroyende met het bovenschreven pulvere in de voeghen dat in de aeren geen cooren en is gheweest, daervooren gy gheprofiteert hebt 3 s. daerinne was eenen braspenninck. Tot dienen hebt gy oock met tselve pulvere betoovert een stucxken erweten toebehoorende Mahu de Vos, profiterende daervooren vyf oortkens. Tot dien hebt gy betoovert met tselve saet ofte pulvere het calf toebehoorende Jacob Haesbaert, dat menghelende in de melck twelcke was om tvoorseyde calf te drincken te gheven, daervooren gy ontfanghen hebt van uwen duyvel 6 oortkens. Eyndelinghe hebt ghy oock met andere tooveressen u ghevonden eens of tweemael ter maendt in de danssen op diversche cruysstraeten binnen dese prochie, alwaer was eenen speelman speelende op een fluytken ende trommelken, waerschynelyck den duyvel. Ende naerdat gy alsoo ontrent een huere ghedanst hadde, hebt met dandere gaen eten broot, onghesouten boter ende eenigh vleesch, sonder te wetene wat specie, hebbende elcke tooveresse haeren duyvel van den welcken sy wierden ghecaresseert. Bovendien hebt wel vyftich keer ende meer van den selven uwen duyvel, die gy noemt Jan van Duvere, gheslaeghen gheweest met eenen cluppel ende andersints quaelyck ghetracteert omdat gy niet en voldede aen het geene hy u was belastende, soo al het selve tuwen laste ghebleken is by uwe eyghen kennisse ende andersints. Oversulcks mannen van desen hove, recht doende, wysen ende condemneren u gheiusticieert te worden met den viere soo datter de doot naer volght, verclarende uw goedt gheconfisqueert, waer het ghestaen ofte gheleghen sy, tot profyte van den geene diet met rechte toestaet, de costen van iustitie alvooren afghetrocken synde, ooc daernaer uw doot lichaem ghestelt te worden ter plaetse patibulaire, ander tot exempel. Ter maninghe dheer Gillaume Top, balliu generael van tMarquisast van Morbecque, dheer Philip Top, Simon Cortoys, Jan van Strasele, M. de Boom, Nicolaes Spelebroot, Daniel Itswere, Francois Clap, Mer Carel le Conte, mannen van leene etc.
65. Morbecque, leenhof, 27 februari 1657: Clayse Sereyns¹⁹
Omme dieswille dat gy Clayse Sereyns, dochter van Thomas, out wesende 48 jaeren, gheboren onder de tenancie van Morbecque, huysvrouwe Francoys de Cool, u soo verre hebt vergeten, als postponerende de eere die gy Godt almachtigh schuldigh syt, dat gy den raedt van den duyvel [volghende], leden ontrent de acht iaeren, wesende in uw eyghen huys, u begheven hebt tot het abominabel crimen van tooverye. Ende met hem, wesende swert, hebbende swerte peerdevoeten, ghenaemt soo gy beleden hebt Abraham Hoghelaer, ghemaeckt hebt een accoordt en compact afgaende ende loochenende Godt almachtigh met syne heylighe moeder, met den selven alsdan nemende vleeschelycke conversatie, als wanneer gy van hem ontfanghen hebt een teecken ofte stigma op uwen rugghe, afgaende alsdan oock uw doopsel. Ende ghecontinueert hebt met den selven uwen duyvel in de voorseyde vleeschelycke conversatie, eens ter maendt, selfs noch gheduerende uwe vanghenisse tot dry keeren, hebbende u altoos gheaccompangniert naer texamen ende van daer wederom naer de vanghenisse, u troostende dat hy u nimmer meer en soude verlaeten. Ende alsoo wesende int voornomde verbondt, hebt van uwen duyvel vyf of ses keeren tiaers onfaen poeder van het coleur van grofnaghele ende daermede eerst betoovert het kindt [van] Boudewijn Fossaert met uwen aesem, ende het selve raeckende met uw handt, soo tselve lagh in de wiegh, waervan het corts daernaer is commen te sterven, daervooren gy ontfaen ende gheprofiteert hebt van uwen duyvel eenen stuyver. Ja, gy van ghelycken hebt betoovert en doen sterven het kint van Mahu Hasebaert met te gheven van een waefel bestroyt met tselve poeder, daervooren gy gheprofiteert hebt van den selven uwen duyvel eenen Luyckschen vyfgrootnaer. Hebt noch betoovert de bruyne koey van Pieter de Wale, ghestroeyt hebbende van uw poeder daer de selve beeste moest drincken, daervan sy corts daernaer gheswolten is ende daervoor gy gheprofiteert hebt vyf stuyvers. Jae, gy altoos continuerende in uw boos leven, betoovert hebt ende doen sterven het kint van Jacobs Andries, stroyende poeder op syn lippen, daervooren ontfaen eenen dobbelen stuyver in specie. Jae, ghy betoovert hebt Antone Wallyn ende syn huysvrouwe, te weten de vrouwe met poeder bestroyt op een waefel van boeckwaye ende den man met eenen scheut van der mauwe, daerom hy noch teghenwoordigh is quelende, ende de vrouw staet te sterven, soo gy seght, hebbende gheprofiteert voor de vrouwe eenen stuyver ende voor de man ses oortkens. Hebt bovendien devoir ghedaen om te betooveren de huysvrouwe Mahu Hasebaert met ghelycke Jaene Beniaume, wesende in de kercke van Morbecque, met blaesen van uwen aesem in haeren necke. Oock het dochterken Charle de Haese met tgheven van een schottel melckx, daerin ghedaen was een beestien, ghelyck een heusel dat ghy ontfanghen hadde van uwen duyvel, over welcke persoonen gy nochtans geen macht en hebt ghehadt, soo gy seght. Soo gy noch betoovert hebt met het gheven van een schotel pap Margrite Syns, hebbende daerin ghestroyt wat poeder, maer soo daerin wat te weynich was om haer te doen sterven, is maer ghecommen te quelen, soo sy noch doet, daervoor gy gheprofiteert hebt thien oortkens. Jae oock waer is dat ghedurende den tyt van uw detestabel verbondt met den duyvel u ten diversche stonden, als eens ter maent, ghevonden hebt in compagnie met andere tooveressen in secrete plaetsen, als te cruysstraete neffens Pieter de Pours, ende de geene van Mahu Hasebaert, aldaer danssende onder malkanderen ende gy als admirael, terwylen uwen duyvel was spelende op een trommelken, hoorende daer benevens een fluytien, sonder nochtans ghesien te hebben wie met tfluytken speelde. Ende naer welck dansen hebt tsaemen gheeten onghesoute boter, onghesouten schaepenvleesch ende gedroncken somwylen bier en somtyts water met schotelkens uyt dycken, scheydende alsoo daernaer van malkanderen elck met haeren duyvel, van de welcke sy seer ghecaresseert wierden. Tot welcke plaetsen gy vertransporteert wiert door toedoen van den selven uwen duyvel, daertoe hy u ghegeven hadde swarte salve, daermede bestryckende den besemstock, vlooght daermede ter vierstede uyt. Hebbende noch daerentusschen den selven duyvel, in absentie van uwen man, verscheyde stonden met u commen slaepen, u vleesschelyck bekennende, wesende van ander posture als eenen man, als ghevoelt hebbende dat hy klauwen hadde aen syn voeten. Soo al tselve behoorlyck ende volcommentlyck tuwen laste is ghebleken, by uwe eyghen confessie ende andersints, waerom ende [om] alle dese abominabele feyten ende tooveryen, mannen van desen hove wysen ende condemneren u gheiusticeert te worden metten viere soo datter de doot naer volght ende het lichaem alsoo verbrant, ghestelt te worden ter plaetse patibulaire, dienende ander voor exempel, verclaerende voorts alle uwe goederen, al waer de selve ghestaen ofte gheleghen mochten wesen, gheconfisqueert ten profyte van de geene daerop recht hebbende, de costen ende impensen van iustitie alvooren ghededuceert.
66. Asper-Zingem, 11 september 1657: Matthys Stoop²⁰
Omme dieswille dat ghy Matthys Stoop, sone van Andries, oud 72 jaeren ofte daerontrent, gheboren tot Sinte-Pauwels ofte Kemseke, lande van Waes, soo ghy seght, ende nu iegenwoordigh woonende binnen Singhem, alwaer ghy tot Aspere van uwe jonghe jaeren gewoont hebt, u soo verre hebt vergeten van Godt almachtigh, uwen schepper ende saelighmaeker te verloochenen ende af te sweeren mitsgaeders dat ghy den duyvel ‘Lucifer’ hebt vercoren tot uwe hulpe ende danof een contract by den selven duyvel gebroght met uw eygen bloet geschrapt uyt uw rechter been, den welcken gy hebt aengeropen ende belooft te beminnen, onderdaenigh te syn en te dienen. Van welcken duyvel ghy ontfanghen hebt een teecken ofte stigma diabolicq onder uwe rechte schauder, twelcke naer het beproeven met het steken van eene nailde bevonden is te wesen ongevoeligh. Voorts dat gy daernaer hebt geweest in diversche diabolicque vergaederingen soo buyten de Petercellipoorte der stede van Ghent tot Swynaerde als elders, ende dat gy ook diversche persoonen en beesten hebt betoovert, naementlyck den persoon van Jan der Weduwen, broeder van uwe ieghenwoodighe huysvrouwe, met uw handt te legghen op syne schouder ende met het worpen van seker roodtachtigh poerken dat gy seght van den duyvel tot het betooveren ontfanghen te hebben, daervan hy naer langduerighe quellinghe ende miserie gestorven is, midtsgaeders oock het kindt van Joos Herpe, griffier deser prochie, naer het welcke gy geworpen hebt het duyvels poerken, daer het lagh in syn bedde, ende daervan het voorseyde kint ookc is overleden. Voorts oock datghy hebt betoovert Jan Sonneville met hem te eten te gheven in de paeschdaeghen een stuck koecke met eene vlaeyteele, daerop ghy gestrooyt hebt van het voorseyde roodt poerken, ende daervan den voornomden Sonneville naer langhduerighe quellinghen by remedien van de Heylighe Kercke is getrocken geweest. Oock hebt gy betoovert Lieven der Weduwen, eensghelycks uwen swaegher, met het dauwen van uw handt op syn hoofdt ofte schouders, den welcken oock naer langhduerighe quellingen door geestelycke remedien is genesen. Item Janneken Simoens huysvrouwe van Niclaes Helias met het eten van appels, die niettemin oock door belesinghen naer langhduerighe miserien genesen is. Soo ghy oock betoovert hebt het peerdt van Jan Adams, werckende op seker stuck landt ghenaemt de Vyverweede in Singhem, met het strycken van uwe handt op het cruyce van het selve peerdt ende het werpen van het voornomde duyvels poerken. Ghelyck ghy oock door u ende uwe domesticken hebt gebruyckt sekeren tooverbrief met luttel geschrifte ende wat hair daerinne ghelyck koeyenhair aen u by den duyvel gegeven om veel boter te cryghen. Soo ghy oock hebt bekent binnen houwelyck te hebben betoovert Janneken van der Straeten uwe eerste huysvrouwe met haer te gheven het duyvels poerken in haer spyse, daervan sy oock naer langhduerighe sieckte soude gestorven syn, gelyck daervan oock vehemente suspicien syn. Soo ghy oock bekent hebt mitsgaeders befaemt syt van diversche andere tooveryen soo aen menschen als aen beesten ghedaen te hebben. Voorts dat ghy oock bekent op diversche quartieren gheloopen te hebben in de ghedaente van eenen weerwolf daerinne gy verandert ofte getransporteert wierdt met het aendoen van eenen riem ghemaeckt van stoffen ghelyck van vellen van den duyvel ontfaen. Van alle welcke abominabile ende execrabele faiten gebleken is soo by uwe confessie als andersints den rechter ongenoeghen, synde niettemin sulcks niet lydelyck nochte verdraeghelyck in een landt van rechten sonder condigne straffe, andere ten exempel. Soo ist dat mannen van leene ende schepenen voorseyt ter maeninghe van den bailliu met advys van rechtsgeleerde daertoe by den Raedt in Vlaenderen gheauthoriseert ende ghecommiteert, recht doende, wysen en condemneren u Matthys Stoop ter plaetse patibulaire gheexecuteert te worden met den viere, behoudens te vooren gewoelt te worden aen den staeck daer dexecutie sal gheschieden, tot datter de doodt naer volght ende uw lichaem aldaer op een radt te laeten ligghen. Verclaerende al uw goedt, tsy leen, erve ofte catheyl waer tselve ghestaen ofte geleghen is, verbeurt ende gheconfisqueert theerens profyte, de costen van den processe ende misen van iustitie alvooren ghdeduceert. Actum ter maninghe van Jan Baptista Maes, bailliu ende wettelicke maenheere ende wysdomme van dheer François de Groote, Adriaen … den, Pieter Ronse, Jacques de Suttere, Joos van Erpe, Adriaen Bauters, Gabriel de la Barre ende Jan Meiresonne, leenmannen ende schepenen van Aspere ende Synghem, den 11 september 1657.
67. Heestert, leenhof, 9 november 1659: Elisabeth de Bode²¹
Omme dieswille dat ghy Elisabette de Bode, filia Jans, huysvrauwe van Jan van der Goten, oudt ontrent de dryenvichtich jaeren, gheboren binnen de prochie van Avelghem ende aldaer gewoont hebbende ontrent de tweeentwintich jaeren ende sedert ghewoont op de prochie van Heestert, ul soo verre hebt vergheten van te maecken compacxt, contract ende verbandt metten duyvel der hellen, van den welcken ghy hebt ghehadt een teecken ofte marck, ende dat ghy hem soude dienen int faict van tooverye, soo omme te doen sterfven menschen ende beesten alsoock omme de selve groote quellinghen ende tourment aen te doene, ende dat volghende u accort metten voornompden duyvel aenghegaen ende ghesloten volghende ul bekentenisse sedert den tydt van thien jaeren, afgaende ende loochende by het selve accort Godt almachtich ul salichmaecker, ghelyckerwys ghy oock hebt afgegaen alle synne lieve heylighen ende gheanveert voor uwe Godt den duyvel der hellen, den welcken is ghenompt volghende ul kennisse ende verclaers Ollicaert. Ende naer het maecken van het voornompde accort met uwen voornompden duyvel hebt vervoordert te doen sterfven menschen ende beesten apparent door het ontfanghen van uwen voornompden duyvel van secker poeder, salve ofte ongewent, immers door de conste die hy u heeft gheleert, namentlyck den persoon van Rogier de Vos, den welcken ghy hebt ghegrepen by synnen slinckeren aerme, u ghevende de handt omme te helpen over eene becke ende ook door het gheven an den voornompden de Vos te drincken een pinte biers, van de welcke hy is sieck gheworden ende naer ettelycken tydt daernaer daeraf ghestorfven, ligghende miserabelyck voor syn overlyden. Ghelyckerwys ghy u oock hebt vervoordert te doen sterfven door uwe diabolycke consten ende tooverye den persoon van Marie de Craene, haer hebbende ghegheven pruymen omme te eten. Ul hebbende oock vervoordert betoovert te hebben den persoon van Jaecques Wittock door het gheven te eten van secker peeren daer hy was werckende tuwen huyse ende volghende u verclaers uwe intentie te wesen den selven daermede te doen sterfven soodat hy hulpe heeft ghevonden met hem te doen belesen, waermede hy heeft baete ghevonden. Zoo ghy van ghelycken ul heeft vervoordert betoovert te hebben het kindt van Joosynne de Gheselle, huysvrauwe van Rogier de Haene door het gheven van eene okernote, ende dat uwe intentie was tselve kint²² te doen sterfven tenwaere de voornompde Joosyne het selve kindt hadde doen belesen. Ghelyckerwys ghy oock hebt betoovert het kindt van Gillys Nottebaert door het nemen van het selve op uwen schoot ende volghende u verclaers u intentie alsdan was tselve te doen sterfven. Van ghelycken ghy oock betoovert hebt een van synne calfveren, het welck daeraf is gheswolten. Ul hebbende oock vervoordert betoovert te hebben het kindt van Rogier tKint, ghenaempt Jaecquemyntken, gheleden ontrent de dry jaeren, het welcke is ghenesen gheweest door het belesen van gheestelycke persoonen. Ul hebbende oock van ghelycken vervoordert te doen sterfven eene coebeeste toebehoorende den voornompden Rogier tKindt. Ghelyckerwys ghy oock hebt betoovert de coe van Louys de Craene. Zoo ghy oock van ghelycke betoovert hebt een coebeeste, wesende van bonte haere toebehoorende Gillys de Cock, de welcke danof is gheswolten ofte ghestorfven. Voorts sy[t] ghy grootelycx ghesuspecteert te hebben betoovert alle de coebeesten toebehoorende den voornompden Gillys de Cock door het vryfven van de selve met eenen stroowis, de welcke cito daernaer syn sieck gheworden. Van ghelycken ghy oock hebt ghenoten door uwe diabolycke conste de boter van veele ende diverssche persoonen gaende herrewaerts ende derrewaerts op pretex[t] van vier te haelen ofte yedt anders te leenen omme alsoo de boter van uwe ghebueren ende de ghoone van ander persoonen alwaer ghy syt ghegaen, te vercryghen ende profficteeren. Ul hebbende oock vervoordert pendente lite ende gheduerende ul proces volghende ul bekentenisse van doene ghehadt te hebben met uwen voornompden duyvel, wesende in vanghenisse tot dry stonden ghelyckerwys man ende vrauwe. Omme alwelcken faicten seer execreable ende abominable, synde schaedelyck an alle ghemeenten, soo ist dat mannen van leene ende schepenen van den leenhove, prochie ende heerlichede van Heestert voornompt, naer voorgaende advysen van diverssche rechtsgeleerden postulererende in den Raede van Vlaenderen ende daertoe gheaucthoriseert by de edel heeren van den voorschreven Raede, condempneren u Elisabette de Bode ter causen voorschreven gheiusticieert te worden ter plaetse particulaere ende paetibulaire ende aldaer ghebrant te worden naerdat ghy alvooren syt gheworcht ende ter doodt ghebrocht²³ met de coorde an eenen staecke ende naer het branden van ul lichaem tselve ghestelt te worden op een radt ter exempel van een ander, verclaerende daerenboven alle uwe goederen, soo leenen ende ander gronden van erfven, meubelen ende catheylen, gheconfisqueert sheeren profficte, de costen ende misen van justitie alvooren betaelt ende ghededuceert. Actum in ghebannen hove ende vierschaere ter manynghe van den eersaemen Jan Raepsaet, bailluy, ende wysdomme van Joos Libberecht, Marten van der Schoore, Jaecques Vierstraete, Arent van der Cruycen, Jan van den Broucke, Gillys de Cock ende Jan de Meyere, leenmannen ende schepenen van de prochie, leenhove ende heerelichede van Heestert, desen neghensten decembre XVJ^C neghenenvichtich.
68. Olsene, leenhof, 15 januari 1661: Joos Verpraet²⁴
Omme dieswille dat ghy Joos Verpraet, filius Arents, ofte soo ghy anderssins ghenaempt ofte ghetoenaempt syt, u soo verre hebt vergeten van met den duyvel der hellen ghenaempt Rascondt uwen familieren te maecken ende anne te gaen mondelynghe contract, twelck den selven duyvel heeft ghestelt ende gheschreven op pampier dat hy by hem hadde ende by u daernaer is onderteeckent met uw eyghen bloet ghecommen uut uwen tweeden vingher van uwe rechter handt, daertoe ghenomen ende ghebesicht hebt eene spelle om den selven te openen ende voorseyde bloet te cryghen. Ende dat ghy by tvoorseyde contract afsweerende Godt almachtich uwen schepper ende salichmaecker, syne ghebenedyde moeder ende alle Godts lieve heylichen, den duyvel hebt aenghesworen ende u begheven onder syn bewelt ende heerschappye als tooveraer op den toesech by den selven fammilieren aen u ghedaen dat ghy somtyts saudt proffycteren eenighe verborghen schatten, nietjeghenstaende dat de duyvel u alsdan onbekendt was. Soo ghy seght daer te voorent op eenen anderen keer u eerst aenghecommen synde op een seker stuck landts ghenaempt ‘De Voorde’ daer ghy gynckt al dubbende ten respecte van tverlies van uwen oughtst in peyne synde wat ghy met u huushauden soudt maecken, alsdan hebt bevonden de bedriegheryen van den selven duyvel, nademael hy u aldaer aenghecommen synde in de ghedaente van eenen landtsman, aen u heeft gheseyt dat hy wiste eene burse met geldt steeckende in eene haeghe by soo verre ghy hem dienen [soude]. Ende dat ghy sulcks gheaccepteert hebbende, met hem syt ghegaen ende de voorgeschreven burse hebt ghehaelt, ende daermede thuus ghekeert synde, die hebt gheopent ende daerinne in plaetse van geldt niet anders en hebt bevonden als drooghe blaederende ende strondt, als ghy eerst soudt hebben ghewaere gheworden, soo ghy segt, dat den selven landtsman den duyvel was. Dat ghy oock continuierende in u voorseyde quaet u niet alleene eenighe keeren hebt ghevonden met andere tooveraers ende tooveressen in diabolicque dansynghen ende vergaederynghen, nemaer oock hebt betoovert dry peerden respectievelyck van Jan Minne, filius Gillis, ende van Inghel de Waghenare, waervan de twee van den selven Minne de moort zyn ghesteken. Van al twelck souffisantelyck is gheblecken soo by uwe confessie als anderssins den rechten om ghenoughen, ende want tghone voorschreven niet lydelyck en is sonder condigne punitie andere ten exemple. Soo ist dat leenmannen van de prochie ende vryeyghendomme van Olsene, ghesien tproces criminel criminelyck ende extraordinairelyck beleet tusschen den bailluy causa officy heesscher ter eender synde ende u, Joos Verpraet, filius Arents, voornompt, ghevanghenen verweerere ter anderen, recht doende ter maenynghe van den selven bailluy hunnen rechten maenheere naer voorgaende advys van rechtsgheleerde u condempneren van de plaetse uwer detentie gheslept te worden op een urbe ter plaetse patibulaire ende aldaer aen eenen hautenen staeck ghewoelt te worden tot datter de doot naervolght, ende teynden dies u lichaem verbrant te worden mitsgaeders in de costen van den processe ende misen van justitie, ende verclaerende uwe goederen waer die ghestaen ende gheleghen syn gheconfisqueert ten proffyte van de gone die het behoort, de voorseyde costen ende misen van justitie alvooren ghededuceert. Actum by wysdomme van dheer Heyndrick Weytack, Jacques Stuvaert, Joos van de Putte, Jan Minne, Gillis Wullaert, Jan Martens ende Jan van Biesbrouck, mannen van den leene voorseyt desen vyfthienden january zesthienhondert eenenzestich.