Tələb və təklif iqtisadçıların ən çox istifadə etdiyi iki sözdür. Tələb və təklif iqtisadçıların ən çox istifadə etdiyi iki sözdür



Yüklə 445 b.
tarix17.01.2017
ölçüsü445 b.
#392





Tələb və təklif iqtisadçıların ən çox istifadə etdiyi iki sözdür.

  • Tələb və təklif iqtisadçıların ən çox istifadə etdiyi iki sözdür.

  • Tələb və təklif bazar iqtisadiyyatlarının işləməsini təmin edən güclərdir.

  • Müasir mikroiqtisadiyyat tələb, təklif və bazar tarazlığından bəhs edir.



BAZARLAR VƏ RƏQABƏT

  • Bazar müəyyən məhsul və xidmətin alıcı və satıcılarının məcmusudur.

  • Təklif və tələb əhalinin davranışını əks etdirir... bazarlarda onların bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsi kimi.



BAZARLAR VƏ RƏQABƏT

  • Alıcılar tələbi müəyyən edir.

  • Satıcılar təklifi müəyyən edir.



Rəqabətli bazarlar

  • Rəqabətli bazar elə bazardır ki, burada hər hansı birinin bazar qiyməti üzərində əhəmiyyətli təsiri olmayan çoxlu sayda alıcı və satıcı mövcuddur.



Rəqabət: Mükəmməl olan və olmayan

  • Mükəmməl rəqabət

    • Əmtəələr eynidir.
    • Müəyyən sayda alıcı və satıcının hər birinin qiymət üzərində elə bir təsiri yoxdur.
    • Alıcılar və Satıcılar qiymətlə razılaşanlardır.
  • İnhisar

    • Bir satıcı var və qiyməti satıcı müəyyən edir.


Rəqabət: Mükəmməl olan və olmayan

  • Oliqapoliya

    • Bir neçə satıcı var.
    • Heç də həmişə kəskin rəqabət yoxdur.
  • İnhisarçı Rəqabət

    • Çoxlu satıcılar var.
    • Bir-birindən çox az fərqləndirilmiş əmtəələr var.
    • Hər satıcı öz əmtəəsinin qiymətini formalaşdıra bilir.


TƏLƏB

  • Tələb həcmi alıcıların arzu etdiyi və satın ala bildiyi əmtəə miqdarıdır.

  • Tələb Qanunu

    • Tələb qanununa görə digər şərtlər sabit qaldıqda, bir əmtəənin qiyməti yüksəldiyi zaman o əmtəənin tələb həcmi aşağı düşür.


Tələb əyrisi: Qiymət və Tələb Həcmi arasında əlaqə

  • Tələb Cədvəli

    • Tələb Cədvəli əmtəənin qiyməti ilə ona olan tələb həcmi arasındakı əlaqəni göstərir.


Türkanın Tələb Cədvəli



Tələb əyrisi: Qiymətlə Tələb Həcmi arasında əlaqə

  • Tələb Əyrisi

    • Tələb Əyrisi əmtəənin qiyməti ilə onun tələb həcmi arasındakı əlaqəni əks etdirən qrafikdir.


Qrafik 1. Türkanın Tələb Cədvəli və Tələb Əyrisi



Fərdi Tələbə qarşı Bazar Tələbi

  • Bazar tələbi müəyyən əmtəə və xidmət üçün bütün fərdi tələblərin məcmusunu əks etdirir.

  • Qrafiki olaraq, bazar tələbi əyrisini əldə etmək üçün fərdi tələb əyrilərini üfüqi toplamaq tələb olunur.



Tələb Əyrisində Sürüşmələr

  • Tələb Həcmində Dəyişmə

    • Dəyişmə tələb əyrisi boyunca baş verir.
    • Məhsulun qiymətindəki dəyişmə buna səbəb olur.


Tələb Həcmində Dəyişmələr



Tələb Əyrisində Sürüşmələr

      • İstehlakçı gəliri
      • Əlaqəli əmtəələrin qiymətləri
      • Zövqlər
      • Gözləntilər
      • Alıcıların sayı


Tələb Əyrisində Sürüşmələr

  • Tələbdə Dəyişmə

    • Tələb əyrisində sürüşmə ya sağa, ya da sola doğru olur.
    • Buna hər qiymət səviyyəsində tələb həcminə təsir göstərəcək hər hansı bir dəyişmə səbəb olur.


Qrafik 3. Tələb Əyrisində Sürüşmələr



Tələb Əyrisində Sürüşmələr

  • İstehlakçı Gəliri

    • Gəlir artdıqda normal əmtəəyə olan tələb də artacaqdır.
    • Gəlir artdıqda keyfiyyətsiz əmtəəyə olan tələb azalacaqdır.


İstehlakçı Gəliri Normal Əmtəə



İstehlakçı Gəliri Keyfiyyətsiz Əmtəə



Tələb Əyrisində Sürüşmələr

  • Əlaqəli Əmtəələrin Qiymətləri

    • Bir əmtəənin qiymətinin düşməsi digər bir əmtəəyə tələbi azaldırsa, onda bu iki əmtəə əvəzedicilər adlandırılır.
    • Bir əmtəənin qiymətinin düşməsi digər bir əmtəəyə tələbi artırırsa, onda bu iki əmtəə tamamlayıcılar adlandırılır.


Cədvəl 1. Alıcılara təsir edən dəyişənlər



TƏKLİF

  • Təklif həcmi satıcıların satmaq istədikləri və sata bildikləri əmtəə miqdarıdır.

  • Təklif Qanunu

    • Təklif qanuna görə digər şərtlər sabit qaldıqda, əmtəənin qiymətinin qalxması onun təklif həcmini artırır.


Təkli Əyrisi:Qiymət və Təklif Həcmi arasında Əlaqə

  • Təklif Cədvəli

    • Təklif Cədvəli əmtəənin qiyməti ilə onun təklif həcmi arasındakı əlaqəni göstərir.


Türkelin Təklif Cədvəli



Təklif Əyrisi: Qiymətlə Təklif Həcmi arasındakı Əlaqə

  • Təklif Əyrisi

    • Təklif əyrisi əmtəənin qiyməti ilə onun təklif həcmi arasındakı əlaqəni göstərən qrafikdir.


Qrafik 5 Türkelin Təklif Cədvəli və Təklif Əyrisi



Fərdi Təklifə qarşı Bazar Təklifi

  • Bazar təklifi müəyyən əmtəə və ya xidmətin bütün satıcılarının fərdi təkliflərinin məcmusunu əks etdirir.

  • Qrafiki olaraq, bazar təklifi əyrisini əldə etmək üçün fərdi təklif əyrilərini üfüqi toplamaq tələb olunur.



Təklif Əyrisində Sürüşmələr

  • Xammal qiymətləri

  • Texnologiya

  • Gözləntilər

  • Satıcıların sayı



Təklif Əyrisində Sürüşmələr

  • Təklif Həcmində Dəyişmə

    • Dəyişmə təklif əyrisi boyunca baş verir.
    • Məhsulun qiymətindəki dəyişmə buna səbəb olur.


Təklif Həcmində Dəyişmə



Təklif Əyrisində Sürüşmələr

  • Təklifdə Dəyişmə

    • Təklif əyrisində sürüşmə ya sağa, ya da sola doğru baş verir.
    • Buna qiymətdən başqa hər hansı determinantda baş verən dəyişmə səbəb olur.


Qrafik 7. Təklif Əyrisində Sürüşmələr



Cədvəl 2. Satıcılara Təsir edən Dəyişənlər



TƏKLİF VƏ TƏLƏB BİRLİKDƏ

  • Tarazlıq müəyyən bir qiymət səviyyəsinin tələb və təklif həcmini bərabərləşdirdiyi bir vəziyyətdir.



TƏKLİF VƏ TƏLƏB BİRLİKDƏ

  • Tarazlıq qiyməti

    • Tələb və təklif həcmini bərabərləşdirən qiymətdir.
    • Qrafikdə tələb və təklif əyrilərinin kəsişdiyi nöqtədəki qiymət səviyyəsidir.
  • Tarazlıq həcmi

    • Tarazlıq qiymətindəki tələb və təklif həcmidir.
    • Qrafikdə tələb və təklif əyrilərinin kəsişdiyi nöqtədəki həcmdir.


TƏKLİF VƏ TƏLƏB BİRLİKDƏ



Qrafik 8: Tələb və Təklifin Tarazlığı



Qrafik 9: Bazarlar tarazlıqda deyil



Tarazlıq

  • Artıqlıq

    • Nə vaxt qiymət > tarazlıq qiyməti, təklif həcmi > tələb həcmi.
      • Tələb artıqlığı və ya artıq mövcuddur.
      • Təklif edənlər (satıcılar) satışları artırmaq üçün qiyməti tarazlıq səviyyəsi əldə olunanadək aşağı salacaqlar.


Tarazlıq

  • Qıtlıq

    • Nə vaxt qiymət < tarazlıq qiyməti, tələb həcmi > təklif həcmi.
      • Artıq tələb və ya qıtlıq mövcuddur.
      • Təklif edənlər qiymətləri hədsiz çox alıcının məhdud sayda əmtəəni almaq üçün mübarizə apardığı müəddətcə yüksəldəcəkdir ki, nəticədə də tarazlıq səviyyəsi əldə olunacaqdır.


Qrafik 9. Bazarlar tarazlıqda deyil



Tarazlıq

  • Tələb və təklif qanunu

    • Əmtəənin qiymətinin özü-özünü tənzimləyərək tələb həcmi ilə təklif həcmini tarazlaşdıracağını nəzərədə tutan nəzəriyyə.


Tarazlıqdakı dəyişikliklərin təhlilində 3 addım

  • Tələb və təklif əyrilərində (və ya hər ikisində) sürüşmələrə səbəb olan hadisələrin olub olmadığını müəyyən etmək.

  • Əyri və ya əyrilərin sağa, yoxsa sola doğru sürüşüb sürüşmədiyini müəyyən etmək.

  • Təklif və tələb diaqramlarından istifadə edərək sürüşmənin tarazlıq qiyməti və həcminə necə təsir göstərdiyini görmək.



Qrafik 10: Tələbdə artım tarazlığa necə təsir göstərir



Tarazlıqdakı dəyişikliklərin təhlilində 3 addım

  • Əyrilərboyu dəyişməyə qarşı əyrilərin sürüşməsi

    • Təklif əyrisində sürüşmə təklifdə dəyişmə deməkdir.
    • Sabit təklif əyrisi boyunca dəyişmə təklif həcmində dəyişmə deməkdir.
    • Tələb əyrisində sürüşmə tələbdə dəyişmə deməkdir.
    • Tələb əyrisi boyunca dəyişmə tələb miqdarında dəyişmə deməkdir.


Qrafik 11: Təklifdə azalma tarazlığa necə təsir göstərir



Cədvəl 4: Təklif və Tələb dəyişdiyi zaman qiymət və miqdarda nə baş verir?



Xülasə

  • İqtisadçılar tələb və təklif modelini rəqabətli bazarları təhlil etmək üçün istifadə edir.

  • Rəqabətli bazarda çoxlu sayda alıcı və satıcı mövcuddur ki, onların da hər birinin bazar qiyməti üzərində ya heç bir, ya da çox az təsiri vardır.



Xülasə

  • Tələb əyrisi əmtəə tələb miqdarının qiymətdən necə asılı olduğunu göstərir.

    • Tələb Qanununa görə əmtəətinin qiyməti aşağı düşdükdə tələb miqdarı artır. Beləliklə tələb əyrisi aşağıya doğru meyl edir.
    • Qiymətə əlavə olaraq, istehlakçının satın almasına təsir göstərən faktorlar gəlir, əvəzedici və tamamlayıcı əmtəələrin qiyməti, zövqlər, gözləntilər və alıcı sayıdır.
    • Əgər bu faktorların birində dəyişmə olarsa, tələb əyrisi sürüşəcəkdir.


Xülasə

  • Təklif əyrisi əmtəənin təklif miqdarının qiymətdən necə asılı olduğunu göstərir.

    • Təklif Qanununa görə əmtəənin qiyməti yüksəldikdə təklif miqdarı da yüksələcəkdir. Beləliklə təklif əyrisi yuxarıya doğru meyl edəcəkdir.
    • Qiymətə əlavə olaraq, istehsalçıların təklifinə təsir göstərən digər faktorlar xammal qiymətləri, texnologiya, gözləntilər və satıcı sayıdır.
    • Əgər bu faktorların birində hər hansı bir dəyişmə olarsa, təklif əyrisi sürüşəcəkdir.


Xülasə

  • Bazar tarazlığını tələb və təklif əyrilərinin kəsişməsi müəyyən edir.

  • Tarzalıq qiymətində tələb həcmi təklif həcminə bərabər olur.

  • Alıcı və satıcıların davranışı təbii olaraq bazarları öz tarazlığına doğru sürükləyir.



Xülasə

  • Hər hansı bir hadisənin bazara necə təsir göstərdiyini təhlil etmək üçün biz təklif və tələb diaqramları yolu ilə bu hadisələrin tarazlıq qiyməti və həcminə necə təsir etdiyini öyrənirik.

  • Bazar iqtisadiyyatlarında qiymətlər iqtisadi qərar alma və beləliklə də resurs bölgüsü üçün yol göstərici siqnallardır.



TÖVSİYƏ OLUNAN ƏDƏBİYYATLAR

  • Nick Wilkinson, “Managerial Economics: A Problem-Solving Approach”, Cambridge University Press, 2005

  • Gregory Mankiw, “Principles of Microeconomics”, Cengage Learning, 2011

  • Luke M. Froeb, Brian McCann, “Managerial Economics: A Problem-Solving Approach”, Thomson South-Western, 2008

  • Michael R. Baye, “Managerial Economics and Business Strategy”, McGraw-Hill/Irwin, 2010

  • İbrahim Özer Ertuna, “Yönetim Ekonomisi”, Okan Üniversitesi Yayınları, 2009

  • Qreqory Mənkyu, “Ekonomiksin Əsasları”, Bakı, ADİU, 2010



Yüklə 445 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin