TəLİm və TƏRBİYƏ prosesiNİn həyata keçİRİLMƏSİ Layihə Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilir

Modulun adı: Təlim və tərbiyə prosesinin həyata keçirilməsi 
146 
müşahidə, müsahibə, sorğu, test, müstəqil iş və s. Diaqnostik qiymətləndirmənin nəticələri 
şagirdin portfoliosunda saxlanılır. 
Diaqnostik qiymətləndirmə üsulları arasında ən əlverlşli və müəllimlər tərəfindən çox 
istifadə olunanları müşahidə, qiymətləndirmə vasitəsi isə müşahidə sxemləridir.
Müəllim şagirdlərin hər hansı bacarıqlarının ilkin səviyyəsini müəyyənləşdirmək üçün 
müəyyən etdiyi meyarlar əsasında onları müşahidə edir və qeydlərini müşahidə vərəqində 
yazır. Bu qeydlər müəllimə hər bir şagirdlə onun səviyyəsinə uyğun işləməyə, zəruri 
tapşırıqlar verməyə kömək edir. Bu prosesdə müəllim şagirdin ehtiyaclarını 
müəyyənləşdirir və buna uyğun olaraq şagirdlə fərdi yanaşma prinsipi əsasında işləyir.
Diaqnostik qiymətləndirmənin müşahidə sxemi şagirdin əsas inkişaf sahələri üzrə 
ilkin səviyyəni müəyyən etmək üçün istifadə olunur. Diaqnostik qiymətləndirmənin 
müşahidə sxeminin aşağıdakı kimi tərtib olunması məsləhətdir.
Əsas inkişaf sahələri üzrə:
1.
İdraki (koqnitiv) inkişaf (bilmə, anlama, tətbiq, təhlil, sintez və
d
əyə
rl
əndirmə
bacarıqları);
2.
Şəxsi inkişaf (özü və
başqaları barə
d
ə
danışmaq, özünə
inamı nümayiş etdirmək, 
müxtəlif situasiyalarda öz davranışını idarə
etmək bacarıqları);
3.
Sosial
-
emosional inkişaf (qrupda pozitiv münasibət qurmaq, ünsiyyə
t
ə
girm
ək, 
yaxşı və
pis h
ə
r
əkə
tl
əri seçmək, davranışının sə
b
ə
bl
ərini izah etmək, məsuliyyətini 
anlamaq);
4.
Hə
r
əki (psixomotor) inkişaf (təqlid etmək, tapşırıqları başa düşmək, yerinə
yetirmək, tətbiq et
m
ək və
uyğunlaşmaq).
Bilik 
məlumatın nağıl edilməsi və ya müəyyənləşdirilməsi, müşahidə və məlumatların 
xatırlanmasına əsaslanır. O, informasiyanın hekayə edilməsi və ya tanınmasıdır.
Şagird terminologiya, əsas faktlar və elementlər, təsnifatlar və meyarlar, prinsiplər və 
ümumiləşdirmələr, nəzəriyyələr, modellər, strukturlar haqqında biliklərə, müxtəlif 
sahələrdən (kvadrat kökün tapılması, rənglərin qarışdırılması, topun voleybolda oyuna 
daxil edilməsi); texnologiya və metodlardan (ədəbi tənqid, tarixi sənədlərin analizi, 
məsələlərin həll edilməsi, müxtəlif məktub janrları üçün standartlar) qazanılmış biliklərə 
malik olur.
Deklarativ bilik hər hansı bir analyışın dərk edilməsi kimi qəbul edilə bilər. Bu bilik 
növü hər hansı bir fəndə onunla bağlı mühüm informasiyalar kimi dəyrələndirilir. 
Deklarativ bilik bilmə və anlama ilə əlaqələndirilir. Deklarativ bilik yaddaşa əsaslanır. 
Bunlar fənnə aid mühüm terminlər, ifadələr, təriflərdir ki, şagirdlərin onları bilməsi təlimin 
sonrakı mərhələsinin təşkili üçün çox vacibdir.
Prosedural bilik prosesi ehtiva edir. Bu bilik növü hər hansı bir fənn üzrə mühüm 
vərdiş və prosesləri əhatə edir. İxtiyari probelmin həlli zamanı istifadə edilən biliklər 
prosedural biliklər hesab edilir. Prosedural biliyin deklarativ bilikdən fərqi ondan ibarətdir 
ki, bu biliklər tapşırıqların yerinə yetirilməsi prosesində tətbiq edilir.
Kontekstual bilik hər hansı prosesdə əldə edilən yeni informasiya, yaxud müəyyən 

---