TəLİm və TƏRBİYƏ prosesiNİn həyata keçİRİLMƏSİ Layihə Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilir

Modulun adı: Təlim və tərbiyə prosesinin həyata keçirilməsi 
111 
keyfiyyətinin formalaşması;
•
Milli və multikultural tərbiyə 
- 
milli ləyaqət, digər millət və xalqlara hörmət hissinin 
formalaşması;
•
Siyasi tərbiyə 
- 
siyasi şüurun formalaşması. 
Öz növbəsində bu istiqamətlərdən hər biri bir neçə cəhəti özündə birləşdirir:
•
İnsanda mənəvi başlanğıcın formalaşması, özünü dərk etməyə can atması və öz 
yerini tanıması;
•
Əxlaq, etika, siyasət məsələlərində mənəvi maarifləndirmə;
•
Mənəvi özünütərbiyənin, davranışın, özününizamlama mexanizminin inkişafı;
•
Öz davranış və fəaliyyətinə görə şəxsi məsuliyyət hissinin tərbiyəsı;
•
İnsanın nəinkı baxış və münasibətlərinin, həm də inamının formalaşması. İnam 
- 
insanın ideyaları, baxışları, münasibətlərın, davranış və hərəkətlərinin realizə 
olunmasını dərindən dərk etmək deməkdir.
Tərbiyə metodları 
Təlimin metodları olduğu kimi, tərbiyənin də özünəməxsus metodları mövcuddur. 
Mürəkkəb proses olan tərbiyənin metodlarına uyğun fəaliyyət göstərmək müəllimlərin 
mühüm vəzifəsidir. Tərbiyə metodları müəyyən tərbiyə vəzifələrini yerinə yetirmək üçün 
müəllimin, kollektivin qarşılıqlı fəaliyyəti prosesində istifadə etdiyi yollar toplusudur. 
Həmin yolların, vasitələrin köməyi ilə müəllim şagirdlərin şüuruna, davranışına, emosional
-
psixoloji aləminə təsir edərək onlarda mənəvi şüurun, davranışın formalaşmasına nail olur. 
Tərbiyə işi məktəblərdə bir sıra metodların tətbiqi ilə həyata keçirilir.
1. İnandırma metodları.
Şəxsiyyətdə müsbət keyfiyyətləri formalaşdırmaq üçün 
onun şüuruna, hiss və iradəsinə məqsədyönlü tərbiyəvi təsir vasitələrinə inandırma deyilir. 
İnandırma vasitələrilə müəllimlər müəyyən əxlaqi
-
etik prinsipləri, anlayışları izah edir, 
onların mahiyyətini məktəblilərə başa salırlar. İnandırma yalnız sözlə deyil, habelə təcrübə, 
konkret fəaliyyət, nümunə vasitəsilə də həyata keçirilir. Bu məqsədlə kitablardan, televiziya 
və radio verilişlərindən, görkəmli şəxslərin həyat və fəaliyyətinə dair konkret misallardan 
istifadə edilir. İnandırma vasitələri ilə müəllim və tərbiyəçilər məktəblilərin əqlinə və 
qəlbinə təsir edir, onlarda öz hərəkətlərinə məsuliyyətlə yanaşmaq, həyata düzgün baxış və 
s. kimi keyfiyyətləri formalaşdırırlar.
İnam əsasında mənəvi əqidənin özülü qoyulur. Əqidənin ilk komponenti bilikdir (elmi, 
əxlaqi
-
etik, mənəvi
-
estetik və s.). Məktəblilər yaxşı, pis, xeyirxah, bədxah, ədalətlilik,
ədalətsizlik kimi keyfiyyətləri inandırma prosesində fərqləndirirlər. Məktəblilərin davranış 
səviyyəsi onların əxlaqi
-
etik, mənəvi estetik bilik səviyyəsindən aşağı olur. Onlar əxlaq 
qaydaları, normaları haqqında, böyüyə hörmət haqqında biliklərə malik olurlar. Lakin 
həmin biliklərdən əməli fəaliyyətində istifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Çünki mənəvi 
şüurla mənəvi adətlər arasında tam vəhdət yaranmamış olur. Mənəvi şüurla mənəvi adətlər 
arasında tam vəhdət o zaman təmin edilir ki, əqidə yaranır. Əqidə insanın şüuru ilə mənəvi 
davranışını, adətlərini tam vəhdətdə birləşdirən, onları tənzimləyən, fəaliyyətə təhrik edən 

---