Temel afet biLGİleri Afet

TEMEL AFET BİLGİLERİ
Afet

Fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren, normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen, mevcut hizmet sistemlerinin kilitlendiği, kaynakların yetersiz kaldığı, doğa olayları, teknolojik ve insan kökenli olaylara afet denir. Afetlerde var olan sistem normal şekilde işleyemez. Kaynaklar yetersiz kalır.

Ülkemizde 1950 yılından sonraki sık yaşanan afetlerin dağılımlarına baktığımızda ise deprem ve heyelanın ekonomik ve can kaybı açısından oldukça yüksek değerlere ulaştığı açıkça görülmektedir. Ülkemizde en çok can ve mal kaybına yol açan afetler deprem, heyelan, sel ve çığdır.
Acil Durum

Olabildiğince hızlı müdahale etmeyi ve acil yardım faaliyetlerini yürütmeyi gerektiren tüm olay, durum ve hallerdir.
Tehlike

Afet yönetiminde “Ne olabilir?” sorusuna bir cevap olan tehlike kavramı, “Can ve mal kayıplarına neden olmak ile birlikte, toplumun sosyo-ekonomik düzen ve etkinliklerine, doğal çevreye, doğal, tarihi ve kültürel kaynaklara zarar verme potansiyeli olan doğa, teknoloji ve insan kaynaklı olay veya olaylar zinciri” olarak tanımlanmaktadır.

Tehlike Analizi: Potansiyel tehlikelerin neler olduğu, konumu, oluş sıklığı, büyüklüğü, süresi ve etkileyebileceği alanların belirlenmesi amacıyla yapılan çalışmalardır.
Risk

Bir olayın meydana getirebileceği olumsuz sonuçların tümünü ifade eden kavramdır. Başka bir deyişle belirli bir tehlikenin, bu tehlikeye maruz olan değerler veya tehlike altındaki unsurlara ve bu unsurların hasar görebilirliklerine bağlı olarak, verebileceği zararları ifade eder. Afet Yönetimi ve Sigortacılıkta “kayıp olasılığı” anlamına da gelmektedir. Riskin söz konusu olabilmesi için, bir yerde, belirli büyüklükte bir tehlikenin veya olayın var olması, değerlerin bulunması ve oradaki değerlerin zarar görebilir olması gerekir.

Risk Analizi: Belirli tehlikelerin, sınırlı bir bölge veya ülke ölçeğinde canlılar üzerindeki yaşamsal etkileri ile diğer fiziksel varlıklar üzerindeki yıkıcı sonuçlarını her yönüyle inceleyip ortaya çıkarma çalışmasıdır.
Zarar Görebilirlik

Fiziksel, sosyal, ekonomik, kültürel, kurumsal ve çevresel faktör veya süreçlere bağlı olarak var olan tehlikelerin olumsuz sonuçlarını artıran faktör veya süreçlerdir. Afetlerle mücadelede temel amaç toplumun zarar görebilirlik seviyesinin mümkün olduğunca en az seviyede tutulmasını sağlamaktır. Bu nedenle bireyden topluma yapılacak tüm çalışmalar bu hedefe yönelik olmalıdır.
Maruziyet 

Maruziyet kavramı, “Belirli bir tehlikenin etkisine alabileceği veya etkilediği insan ve kıymetlerin miktarı ve sayısı”nı ifade etmektedir. Dolayısıyla maruziyetin varlığı, bir tehlike ile bu tehlikenin etki alanındaki insan ve kıymetlerin varlığı ile değerlendirilmektedir.

Savunmasızlık 

Savunmasızlık afet yönetiminde “Burada olur mu? Olursa bize  neler olur?” sorularının cevabıdır. Afetin meydana gelmesiyle toplumun uğrayabileceği olası kayıp ve zararın derecesidir.

Afet yönetimi açısından son derece önemli olan bu kavramlar ışığında risk kavramı yeniden okunduğunda riskin, tehlike,  savunmasızlık ve maruziyet kavramlarının bir bileşkesi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Yönetebilirlik 

Afet yönetiminde riskin daha doğru bir şekilde tanımlanabilmesi, yönetebilirlik kavramı ile de doğrudan ilişkilidir. Yönetebilirlik kavramı; “olası risklere karşı mevcut kurumsal sistemler, hazırlık seviyesi, planlama, mevcut zarar azaltma tedbirleri, kanunlar ve yönetmelikler, erken uyarı ve tahmin, kamu bilinci, bilgi sistemleri, kaynaklar, eğitim seviyeleri, katılım gibi değişkenlere bağlı olarak bir afet durumunda etkilenen toplumun, zarar ve kayıpları en aza indirgeme ve onunla baş edebilme seviyesi ve kapasitesi” olarak tanımlanmaktadır.

Tanımdan da anlaşılacağı üzere afet riski altındaki toplumun kapasite ölçütünü oluşturmaktadır. Bu bağlamda toplumun baş edebilme kapasitesi ne kadar yüksekse, risk değeri de o kadar az olacaktır.
Tehlike Avı

Olası bir afet anında evinizde ve okulda tehlike oluşturacak eşyaların sizlere zarar vermemesi için bunların tespit edilip verebileceği zararların engellenmesine yönelik önlemler alınması gerekmektedir.

Tehlike avı yapmak ve güvenli yerleri belirlemek  için evinizin her odasının fotoğrafını çekin. Sonra bu fotoğrafların üzerinde güvenli ve riskli yerleri aşağıdaki ölçütlere göre işaretleyin.

Güvenli yerler şunlardır:

• 
  Sağlam bir nesnenin altı veya yanı
  
• 
  Koridor içleri
  

Riskli yerler şunlardır:

• 
  Cam ve ayna çevresi
  
• 
  Düşebilecek herhangi bir nesnenin altı (asma tavanlar, havalandırma boruları, aydınlatma elemanları)
  
• 
  Fırın
  
• 
  Buzdolabı
  
• 
  Mutfak dolapları
  
• 
  Kapı araları
  

AFETLERDE ÖĞRETMENLERİN ROL VE SORUMLULUKLARI

Öğretmen, yaşantısı, tutumu, davranışı ve öğrettikleri ile rehber olan kişidir.

AFET ÖNCESİ

• 
  Afet öncesinde, kurumunuz ya da alanınız ile ilgili afetlere ilişkin kanun ve yönetmelikleri inceleyiniz.
  
• 
  Afetlerle başa çıkabilmek için bölgenizdeki ilgili kurumlar ve diğer toplum liderleri (muhtar, din görevlisi, toplum destekli polis) ile işbirliği yapınız.
  
• 
  Bölgenizdeki kurumlar tarafından verilen eğitim, seminer, konferans, toplantı ve tatbikatlara katılım sağlayınız.
  
• 
  Öğrendiğiniz bilgileri çevrenizdekilerle paylaşınız.
  
• 
  AİLE VE OKUL AFET PLANINIZI yapınız.
  
• 
  Türk Kızılayının size en yakın biriminin (şube, kan merkezi, bölge afet yönetim merkezi) yerini öğreniniz.
  
• 
  Mahallenizde/köyünüzde eğitim faaliyetleri veya tatbikatlar düzenlenmesi için ilgili kurumlardan destek alınız.
  
• 
  Toplum liderleri (öğretmen, muhtar, din görevlisi, toplum destekli polis) olarak birlikte mahallenizde/köyünüzde çeşitli tehlike yaratacak unsurları belirleyerek, gerekli önlemleri alınız veya belediyenize bildiriniz.
  
• 
  Okullarda Güvenli Yaşam Köşeleri oluşturarak çevrenizdekileri bilgilendirmeye çalışınız.
  
• 
  Afet durumunda yönetici, öğretmen ve çalışanların görev paylaşımlarının yapılmasına katkı sağlayınız.
  
• 
  Okulunuzda afet hazırlık planın yapılmasına katkı sağlayınız.
  
• 
  Okul tahliye planlarınızı hazırlayınız, uygulamalar yapınız ve gerektiğinde planlarınızı güncelleyiniz.
  
• 
  Öğrenci, veli ve diğer okul çalışanlarına afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gerekenleri anlatınız ve birlikte uygulayınız.
  
• 
  Afetlere hazırlık konusunda ailelerle işbirliği yapınız.
  
• 
  Aile afet planlarını yapmaları için teşvik edici olunuz.
  
• 
  Olağanüstü durumun öğrenciler okuldayken meydana gelmesi halinde yapılacaklar konusunda ailelere gerekli bilgilendirmelerde bulununuz.
  
• 
  Velileriniz arasında veya çevrenizdeki öncelikli grupları tespit ediniz.
  
• 
  Bu gruplar; çocuklar, yaşlılar, hamileler, engelliler, yabancı uyruklular, kronik hastalığı ve ciddi ruhsal bozuklukları olan kişilerdir.
  
• 
  Bu bilgileri afet öncesinde ve afet sonrasında kurtarma ve yardım faaliyetlerinin hızlı ulaşabilmesi için yetkililere ulaştırınız.
  
• 
  Sınıfta çıkışa engel olacak dolap, masa, sandalye, çöp kutusu gibi unsurları ortadan kaldırınız.
  
• 
  Sınıf kapılarının doğru ve hızlı tahliye için dışarı doğru açılması konusunda gerekli önlemleri alınız.
  

AFET SIRASI

Afetin şekline göre güvenli davranış hareketlerini uygulamaya çalışınız.

AFET SONRASI

• 
  Afet durumunda, yardım operasyonun en kısa sürede başlatılabilmesi için ekipler bölgeye ulaşana kadar durum/ihtiyaç tespiti için gerekli bilgileri toplamaya çalışınız.
  

DURUM/İHTİYAÇ TESPİTİ İÇİN GEREKLİ BİLGİLER:

• 
  Olaydan etkilenen, ölen, evsiz kalan, yaralanan insanların sayısı
  
• 
  Acil ihtiyaçlar (gıda, su, sağlık, barınak)
  
• 
  Mevsim koşullarının etkisi
  
• 
  Ulaşım yollarının durumu
  
• 
  Güvenlik durumu
  
• 
  Sağlık hizmetlerinin yeterliliği
  
• 
  Olası lojistik faaliyetlere ilişkin bilgiler (liman veya hava alanı, depolama alanı vb.)
  

• 
  Yardım ekiplerinin işlerini hızlı yapabilmeleri için mahalle sakinlerine neler yapmaları gerektiğini anlatınız.
  
• 
  Çünkü görevlileri gereksiz yere meşgul etmek, yardım hizmetlerinin aksamasına sebep olacaktır.
  
• 
  Afetin oluş nedenlerini ve üzerimize düşen görevleri halka anlatarak doğru şekilde yönlendiriniz.
  
• 
  Halkın hurafe ve söylentilere inanarak yanlış davranışlarda bulunmalarına engel olunuz.
  
• 
  Arama kurtarma çalışmaları sırasında binaların çevresindeki kalabalığı engelleye çalışınız.
  
• 
  Afet sonrası evlerinden ayrılmak istemeyen ve çadır kurmakta ısrar eden afetten etkilenen kişilerle konuşarak geçici barınma alanlarına gitmeleri için ikna ediniz.
  
• 
  İkna olmayanların bilgisini de ekiplere mutlaka ulaştırınız.
  
• 
  Yardım malzemelerinin doğru zamanda doğru kişilere ulaştırılmasına destek olunuz.
  
• 
  Kargaşa ve paniği engellemeye çalışınız.
  
• 
  Öğretmen, öğrenci ve personelin merdivenlerden, merdiven boşluklarından uzak durmaları konusunda gerekli uyarıları yapınız.
  
• 
  Asansörlerin kullanılmaması konusunda öğretmen ve diğer çalışanları uyarınız.
  
• 
  Kontrollü ve güvenli tahliye yapılmasını sağlayınız.
  
• 
  Öğrencileri güvenli bir toplanma alanına götürünüz.
  
• 
  İlk yardım bilgisine sahip iseniz İhtiyacı olan öğrencilere ilk yardım uygulayınız.
  
• 
  Kriz merkezi ile irtibata geçerek okuldaki genel durum hakkında bilgi veriniz.
  
• 
  Öğrencileri kesinlikle aileleri dışında kimseye teslim etmeyiniz.
  
• 
  Ailelerinden hiç kimsenin gelmemesi durumunda ise resmi yardım veya güvenlik görevlileri ile bağlantıya geçiniz.
  
• 
  Afet sonrasında geçici barınma alanlarında eğitim hizmetine devam edebilirsiniz.
  
• 
  Unutmayınız; bu durum başta sizin, öğrencilerinizin ve ailelerinin afet sonrası iyileşme süreçlerine olumlu katkıda bulunacaktır.