Bugün çağdaş devlet anlayışında hakim olan ilke hukuk devletidir. Hukuk kuralları herkes için geçerli emir ve yasaklar içerirler. Bu kurallar çeşitli biçimlerde ortaya konulurlar; hiyerarşik olarak kanun, tüzük ve yönetmelik şeklindedir.
Bugün çağdaş devlet anlayışında hakim olan ilke hukuk devletidir. Hukuk kuralları herkes için geçerli emir ve yasaklar içerirler. Bu kurallar çeşitli biçimlerde ortaya konulurlar; hiyerarşik olarak kanun, tüzük ve yönetmelik şeklindedir.
Hukukun tanımı uygulandığı ülkeden ülkeye zamandan zamana değişme gösterse de en basit şekilde Hukuk, toplum hayatını düzenleyen ve uyulması zorunlu olan kurallar bütünüdür.
Hukukun Unsurları:
A-Devlet ve Zor Kullanma
Devletin, dolayısıyla da hukukun bir başka önemli özelliği, zor kullanmasıdır. Sıradan bir vatandaş için devletin zor kullanan (cebir uygulayan) bir örgüt olması ilk bakışta göze çarpmayabilirse de, devlet varlığını zor kullanmaya borçludur. Devletin bu yönü, öncelikle kuruluşu sırasında bütün çıplaklığıyla görünür hâldedir.
Olağan dönemlerde devlet, çeşitli aygıtlarla zor kullanmayı en aza indirmeyi hedeşer. Ne var ki her kural ihlali, devletin zor kullanma gücünün özellikle kuralları ihlal edenler tarafından hissedilmesine neden olur. Devletin zor kullanma gücü, hukuk kurallarının yaptırımları olarak ortaya çıkar. Bu güç, ihlal edilen kuralın niteliği ile uygulanan yaptırımın tür ve ağırlığına oranla ve yaptırıma maruz kalan kişinin, aleyhine verilen karara uymasına veya direnmesine göre değişen derecelerde ortaya çıkar.
Olağan dönemlerde devlet, çeşitli aygıtlarla zor kullanmayı en aza indirmeyi hedeşer. Ne var ki her kural ihlali, devletin zor kullanma gücünün özellikle kuralları ihlal edenler tarafından hissedilmesine neden olur. Devletin zor kullanma gücü, hukuk kurallarının yaptırımları olarak ortaya çıkar. Bu güç, ihlal edilen kuralın niteliği ile uygulanan yaptırımın tür ve ağırlığına oranla ve yaptırıma maruz kalan kişinin, aleyhine verilen karara uymasına veya direnmesine göre değişen derecelerde ortaya çıkar.
ilk başta basit bir dava dilekçesi ile başlayan süreç, devletin fiziksel şiddete başvurmaya yetkili görevlilerinin de işe karıştığı daha sert bir cezalandırmayla sonlanabilir. Özetle, devletin zor kullanma gücünün, hukuka uyulduğu durumda pek hissedilmediğini, ancak hukukun gerekleri yerine getirilmedikçe, gittikçe artan bir oranda bu zor kullanma gücünün muhatabı olunacağını söyleyebiliriz.
Yaptırım
Yaptırım
Hukuk kurallarının ihlal edilmesi durumunda, ihlal eden kişilerin istemedikleri durumlarla karşılaşabileceklerini söylemiştik. işte devletin hukuk kurallarına uyulmasını sağlamak amacıyla kuralların ihlali durumunda, ihlal eden kişilerin istemedikleri bir durumla karşı karşıya bırakılmalarına, yaptırım adı verilir.
Ancak yaptırım, geniş anlamıyla ele alınacak olursa, sadece ihlal durumunda ortaya çıkmaz; bir yandan hukuk kuralına uyulmasını sağlamak, dolayısıyla da hukukun kurduğu düzenin devamı için daima bir tehdit olarak bireylerin karşısında dururken diğer yandan, kuralın ihlal edilmesi ile bozulan hukuksal düzen yaptırım vasıtasıyla mümkün olduğunca eskisine benzer bir şekilde yeniden kurulmaya çalışılır. Tanımımızı yenileyecek olursak yaptırım, hukuk düzenine aykırı durumlara hukukun verdiği tepkidir.
Tekrarlayacak ve genel olarak değerlendirecek olursak, bir kuralın olduğu yerde, mutlaka yaptırım vardır. Yaptırımsız bir kuraldan bahsetmek anlamsızdır.
Yaptırım
, ihlal edilen hukuk kuralının niteliğine ve hukuka aykırılığın gerçekleşme tarzına göre değişir. Hukuk, kendi kurduğu düzenin devamını öngördüğüne göre, bu düzene ait olmayan bir eylem, en basitinden, hukuk tarafından tanınmayacaktır.
Yaptırım, ihlal edilen hukuk kuralının niteliğine ve hukuka aykırılığın gerçekleşme tarzına göre değişir. Hukuk, kendi kurduğu düzenin devamını öngördüğüne göre, bu düzene ait olmayan bir eylem, en basitinden, hukuk tarafından tanınmayacaktır.
Ceza:
Ceza:
Yaptırım kelimesi genellikle ilk olarak ceza hukuku alanındaki yaptırımları, hapis cezası ve adli para cezası gibi cezaları çağrıştırır. Hukuk düzeni içerisinde, ceza mahkemeleri dışında verilen cezalar da bulunmaktadır. Bunların bir kısmı, idare tarafından uygulanan yaptırımlardır. idare, hukukun kendisine tanıdığı yetki çerçevesinde çeşitli durumlarda idarî para cezası verebileceği gibi, kamu görevlileri, kamu kurumu niteliğindeki meslek örgütlerinin üyeleri ve öğrenciler, disiplin cezalarına çarptırılabilir. Nihayet idare, ruhsat iptali, bir mesleğin icrasından men gibi kararlarla, ceza anlamına gelebilecek yaptırımlar uygulayabilmektedir. fiimdi hukukun öngördüğü cezaları ana hatlarıyla ele alabiliriz.
Bazı hukuka aykırı eylemler, hukuk düzeni tarafından suç olarak kabul edilir. Hangi eylemlerin suç olarak kabul edileceği, siyasal iktidarın güttüğü suç politikası tarafından belirlenir. Bir eylemin suç olarak belirlenmesinde, eylemin kamu düzenini bozduğu düşüncesi temel alınır. Ancak kamu düzeninin ne olduğu, bozulmasının ne anlama geldiği, ne zaman bozulmuş sayılacağı yine siyasal iktidarın suç politikasınca belirlenecektir.
Ceza mahkemelerinin suç sayılan eylemler için yaptırım olarak öngördüğü cezalar, hapis cezası ile adli para cezasıdır. Hapis cezası ile cezalandırılan kişinin özgürlüğü elinden alınmakta, kişi hapishane koşulları içerisinde yaşamaya mecbur bırakılmaktadır. Hapis cezası, suçun niteliğine göre ‘ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası’, ‘müebbet hapis cezası’ ve ‘süreli hapis cezası’ olarak belirlenebilir. Müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam ederken, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında bu durum sıkı güvenlik rejimine tâbidir. Süreli hapis cezası ise en az bir ay, en fazla ise yirmi yıl olan hapis cezasıdır.
