Temel Sosyal Göstergeler

1989 tarihinde parlamenter demokrasi rejimine geçen Macaristan, bu tarihten sonra merkezi planlamaya dayalı ekonomiden serbest piyasa ekonomisine geçiş amacıyla kapsamlı bir ekonomik dönüşüm süreci başlatmıştır.

31 Mart 1994 tarihinde tam üye olmak üzere Avrupa Birliği’ne başvuran Macaristan’ın AB üyelik süreci de Macaristan ekonomisine göreceli bir dinamizm kazandırmıştır. Bu süreçte liberalleşme, özelleştirme ve istikrarın sağlanması öncelikleri oluşturmuştur. 90’lı yılların başında dış ticaretle ilgili idari engeller kaldırılmış, doğrudan yabancı dış yatırımlar için uygun ortam yaratılmış, dövizle işlemler aşamalı olarak liberalleştirilmiş, Macar para birimi Forint 1996’da konvertibl hale getirilmiş ve dövizle işlemlerin liberalleştirilmesi süreci 2001’de tamamlanmıştır.

2004 yılında AB’ye tam üye olan Macaristan, geçtiğimiz dönemde yabancı yatırımcıların ilgi odağı olmuş, doğrudan sermaye yatırımları ve likidite girişleri ile bölge ülkelerine göre daha hızlı bir ekonomik başarım yakalamıştır. ekonomisi ve demokrasiye geçilmesi bağlamında ilerleme sağlanmış olsa da, sürecin henüz tamamlanmadığı görülmektedir. Bu bağlamda özellikle, eğitim, sağlık, ulaşım, belediye hizmetleri gibi alanlara önemli miktarda devlet kaynağının aktarılması ve özellikle, bu kaynakların etkinlikten uzak kullanımı, ekonomi üzerinde önemli yük oluşturmuştur.

Bunun sonucunda ortaya çıkan yüksek bütçe açıkları nedeniyle, ekonomi yavaşlamış, büyüme hızı azalmış ve ekonomik göstergeler giderek olumsuz bir seyir izlemeye başlamıştır. Ekonomideki yavaşlama eğiliminin, Macar Hükümeti tarafından bütçe açığının azaltılmasına yönelik olarak alınan ekonomik önlemlerin yanı sıra, fiyatlar ve ücretler arasında iç talebin azalmasına yol açan etkileşimden kaynaklanmış olabileceği değerlendirilmektedir.

2006 seçimleri sonrasında uygulanan ekonomik program, öncelikle, Macaristan’ın büyüme oranına olumsuz şekilde yansımış, 2007 yılında kaydedilen yıllık yaklaşık % 1 dolayındaki büyüme hızı, Macar ekonomisinin son 11 yıllık dönemde gerçekleştirdiği en düşük oranlı büyüme olarak gerçekleşmiştir.

Macar ekonomisi, 2007 yılının ardından 2008 yılını da kırılgan bir yapıda geçirmekte iken, 2008 yılının Eylül ayında baş gösteren küresel ekonomik krizin etkilerine maruz kalmıştır. Öyle ki, Macaristan söz konusu küresel ekonomik krizden en fazla etkilenen Avrupa ülkesi olmuştur. Krizin etkileri ile tek başına mücadele edemeyeceğine inanan hükümet, 29 Ekim 2008 tarihinde IMF ile bir stand-by anlaşması imzalamak durumunda kalmıştır. Sonuç olarak Macar Hükümeti 2008 yılının son aylarında IMF’den 12,5, AB’den 6,5 ve Dünya Bankasından 1 milyar Avro olmak üzere, toplam 20 milyar Avro tutarında kredi sağlanmıştır.

Stand-by Anlaşmasının onaylandığı Kasım 2008 tarihinden bu yana Macar ekonomisi, finansal sürdürülebilirlik ile ekonomik istikrarın temini yönünde önemli gelişmeler kaydetmiştir. Bu çerçevede, son yıllarda uygulanan mali programlar sayesinde, finansal sürdürülebilirlik ile ekonomik istikrarın temini yönünde önemli gelişmeler kaydetmiştir. Bu kapsamda, bir taraftan, kamu harcamaları azaltılarak şeffaf bir hale getirilirken bir taraftan da finansal sektörde, bankacılık faaliyetleri takibe alınmış ve piyasaları güçlendirmeye yönelik bankacılık düzenlemelerinin çerçevesi oluşturulmuştur.

Küresel krizden en fazla etkilenen ülkelerden biri olan Macaristan ekonomisi, 2009 yılında %6,8 oranında küçülmüştür. Ekonomide 2010 ve 2011 yılları arasında % 1’in üzerinde büyüme gerçekleşmesine rağmen, 2012 yılında % 1 civarında küçülme olmuş ve henüz beklenen canlanma sağlanamamıştır. Macar ekonomisinin gösterdiği daralma, küresel krizle doğrudan ilintili olduğu kadar, 2006 yılı son çeyreğinden bu yana Macaristan’da uygulanmakta olan ve sıkı para ve maliye politikaları öngören ekonomik istikrar paketleri ile de ilişkilendirilmektedir. Macar ekonomisinde 2013 yılında yeniden canlanma sağlanmış ve büyüme % 1,5 civarında olmuştur. 2014 yılında Macar ekonomisi % 3,7 oranında büyümüştür. 2006 yılından beri gerçekleşen en hızlı yıllık büyümedir. 2014 yılında yatırımlar ve özel tüketimdeki artışlar ekonominin büyümesini sağlayan en önemli faktörlerdir. Ekonomi 2015 yılında ise % 2,9 oranında büyümü, 2016 yılında ise %2,6 olacağı tahmin edilmektedir. 2017-20 yılları arasında yıllık ortalama büyümenin% 2.4 olacağı tahmin edilmektedir.

2015 yılında kaydedilen temel makroekonomik verilere bakıldığında; gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) 120,7 milyar dolar olmuştur. GSYİH’nın kompozisyonu incelendiğinde, en büyük katkıyı daha çok ihraç pazarlarına üretim yapan imalat sektörü sağlamaktadır.

2015 yılında enflasyon oranı %-0,1 olarak gerçekleşmiştir. Bu duruma gerekçe olarak, dünyadaki petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle enerji fiyatlarındaki düşüş ve gıda ürünlerinde ki küresel fiyatların baskılanması gösterilmektedir.

Macaristan’da 2015 yılı işsizlik ise oranı %6,8 olarak gerçekleşmiştir.

2015 yılında tarımın GSYİH'daki payı %3,6, sanayinin % 31,8 ve hizmetlerin 64,6 olarak gerçekleşmiştir.

Macaristan’ın iç pazarı nispeten küçüktür. Bununla beraber ülke ekonomisi büyüklük bakımından halen bölge ülkeleri arasında Polonya ve Çek Cumhuriyeti’nden sonra bölgede 3. sırada yer almaktadır. Macaristan Avrupa’ya ticaret ve yabancı yatırım yolu ile sıkı şekilde bağlanmış önemli sektörleri ile bölgedeki en açık ekonomiye sahip ülkedir. Mal ihracatının ¾’ü AB’ye yapılmaktadır. AB ülkelerinin güçlü talebi ülke ekonomisi üzerinde net etkiye sahiptir. Bu durum, batılı üreticilerin üretim faaliyetlerini Macaristan’a konuşlandırmaları sayesinde AB’nin büyüme hızının düştüğü ve ülke parası Forint’in değerlendiği dönemlerde bile devam etmiştir.

Macaristan ekonomisinin nasıl bir seyir izleyeceği, büyük ölçüde bağımlı olduğu AB ekonomilerinin göstereceği performansla ve iç talepteki artışın büyüklüğü ile yakından ilgilidir. İhracata yönelik üretim yapan imalat sektörünün göstereceği performansın bu hususta belirleyici olacağı düşünülmektedir.



Dış Ticaret Göstergeleri (Milyar Dolar)

	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
İhracat	55	62	74	95	108	83	95	111	103	108	112	100	102
İthalat	48	60	78	94	109	77	87	101	94	99	103	90	94
Hacim	103	122	152	189	217	160	182	212	199	207	215	190	196
Denge	7	2	-4	1	-1	6	8	10	9	9	9	10	8