Termodinamika va statistik fizikadan oraliq nazorat savollari

Liuvill teoremasi. Energiyaning noli

Liuvill teoremasi. Har bir tasviriy nuqtaning fazaviy cracktoriyasi bo‘ylab harakati tufayli vaqt o‘tishi bilan fazalar fazosida

tanlangan sohaning shakli o'zgaradi, ammo uning hajmi
o‘zgarmas qoladi.
Fazalar fazosida tanlangan sohaning hajmi Г va undagi
tasviriy nuqtalar soni N o‘zgarmas bo'lganligi uchun nuqtalar
zichligi
p(p_i,q_i,t)=dN/dГ
ham o'zgarmas bo'lishi kerak. Bu fikrni quyidagicha yozish
mumkin:

Vaqt bo'yicha to'liq hosilani quyidagi ko'rinishda yozish mumkin:

Liuvill teoremasi statistik fizikaning asosini tashkil qiluvchi
markaziy teoremadir. Bu teorema birinchi marta odatda nazariy fizikaning mexanika qismida ta’riflanadi va isbot qilinadi.

4. 
   Termodinamik kattaliklar. Temperatura. Bosim, ish va issiqlik miqdori.
   

Termodinamika kattaliklari termodinamikasidagi asosiy kattaliklardir. Ularning bir nechta asosiy tushunchalari quyidagilardir:


1. Temperatura: Temperatura bir materialning harorati yoki molekulyar harakatining intensiv ko'rsatkichidir. Ularni bajarish uchun kelgan bir birlik kelvin (K) bo'ladi. Temperatura, obyektning energiya darajasi bilan bog'liq bo'lib, ko'p o'lchovli molekulyar harakatlarining birligini ifodalaydi. Isitish va sovutish natijasida obyektning temperaturasi o'zgaradi.


2. Bosim: Bosim biron bir material yoki sistemning tuzilishi bo'yicha o'rnatilgan kuchdir. Bosimning birligi Pascal (Pa) yoki shunday bo'lishi mumkin. Bosim, obyektni o'tkazishga, deformatsiyaga yoki tarkibiy xususiyatlarini o'zgartirishga ta'sir qiladi. Bosim o'zgarishi esa, obyektni hajmini, shakl va holatini o'zgartiradi.


3. Ish va issiqlik miqdori: Ish va issiqlik miqdori, energiya o'tkazishini ifodalaydi. Ish bir energiya turlari shaklidir va uni bajarish uchun kelgan birlik yovuz (J) bo'ladi. Issiqlik miqdori esa energiya o'lchovidir va uni bajarish uchun kelgan birlik kalori (cal) yoki yovuz bo'ladi. Ish va issiqlik miqdorlari, materiallar, sistemlar yoki har qanday termodinamik jarayonlarda energiya almashishini ifodalayadi.


Bu kattaliklar termodinamika tushunchalarini tushuntirish va xislatlarni hisoblashda keng qo'llaniladi. Ularning o'zaro bog'lanishlari va o'zgarishlari bir qancha termodinamik qonunlar va formulalar orqali ifodalangan. Bu kattaliklar termodinamika fanining asosiy aspektlarini tashkil etadi va birbiriga bog'liq bo'ladilar.

5.