Tərsimi həndəsə və mühəndis qrafikası-2

 

1.4. Xətlər 

 

Dövlət standartı  QOST 2.303-68-ə görə çertyojda 9 növ xətt işlədilir. Əsas qalın bütöv xəttin  S 

qalınlığı çertyojun ölçüsü və mürəkkəbliyindən asılı olaraq  0,6-dan 1,5mm-ə qədər qəbul edilmişdir. 

Nazik xəttlərin qalınlığı isə S/3 



 S/2 arasında götürülür. Cədvəl 1.1-də xətlərin növləri, qalınlıqları və 

əsas tətbiq sahəsi göstərilmişdir.  

Cədvəl 1.1 

Sıra 

№-si 

Xəttin adı 

Çəkilişi 

Xəttin qalınlığı 

Əsas tətbiqi 

1. 

Əsas bütöv 

 

S=0,5



1,4 mm 

Görünən kontur xətti.  

Kəsiyin kontur xətti. 

2. 

Nazik bütöv 

 

S/3-dən -   

S/2-dək 

Üstə  salınan  en  kəsiyin  kontur 

xətti.  Ölçü  xətləri.  Ştrixlənmə 

xətti. Keçid xətlər. 

3. 

Dalğavarı 

bütöv 

 

S/3-dən  

S/2-dək 

Qoparma xətləri.  

Görünüş ilə kəsiyi ayıran xətlər. 

4. 

Qırıq-qırıq 

 

S/3-dən  

S/2-dək 

Görünməyən kontur xətləri.  

Görünməyən keçid xətləri.  

 

5. 

Nazik  

nöqtəli-qırıq 

 

S/3-dən  

S/2-dək 

Ox və mərkəz xətləri.  

Üstəsalınan və kənaraçıxarılan  

kəsiklərin simmetriya oxlarının 

xətləri 

6. 

Qalınlaş-

dırılmış 

nöqtəli-qırıq 

 

S/2-dən  

2S/3-dək 

Detalın səthinin termiki emalını və 

örtüyünü işarələndirən xətlər.  

Kəsən  müstəvinin  qarşısında  olan 

təsviri  (üstəsalınan  proyeksiya) 

işarələndirən xətlər. 

7. 

Aralı  

 

S-dən  

1,5S-dək 

Kəsən müstəvinin izini göstərən 

xətt 

8. 

Sınıq nazik 

bütöv 

 

S/3-dən  

S/2-dək 

Uzun qırılma xətti 

9. 

Nazik iki 

nöqtəli qırıq 

 

S/3-dən  

S/2-dək 

Hərəkət edən hissələrin kənar 

vəziyyəti (trayektoriyası) 

---

3 

Şəkil 1.3-də xətlərin növünün tətbiqi verilmişdir. 

 

                                              

 

 

1.5. Çertyoj şriftləri 

 

Çertyojdakı bütün yazılar standart şriftlə yerinə yetirilməlidir. QOST 2.304-81-ə görə 2 növ şrift 

müəyyən edilmişdir: 

A növlü 75°-yə yaxın maili və düz 



















h

d

14

1

; 

B növlü 75°-yə yaxın maili və düz 



















h

d

10

1

, 

burada  d – böyük hərflərin qalınlığı;   h – böyük hərfin hündürlüyüdür. Böyük hərflərin hündürlük-

lərinin  mm-lə  ifadəsi  şriftlərin  ölçülərini  təyin  edir.  Standarta  görə  şriftlərin  ölçüləri  aşağıdakılardır 

(1,8); 2,5; 3,5; 5; 7; 10; 14; 20; 28; 40 (cədvəl 1.2 və 1.3). 

Mötərizə  içərisində verilmiş 1,8 ölçüsü şriftlərin istifadə edilməsi məsləhət görülmür və ancaq 

B növlü şriftlərin istifadəsinə yol verilir (şəkil 1.4).