Təsərrüfat uçotu haqqinda anlayiş, onun inkişafı və bazar iqdisadiyyatı şəraitində mahiyyəti və əhəmiyyati

Nəqliyyat vasitəsi dedikdə aşağıdakı obyektlər başa düşülür :

- Avtonəqliyyat :

1.Minik avtomobilləri.

2.Yük avtomobilləri.

3.Yük qoşquları.

4.Avtobuslar.

5.Motosikillər və mopedlər.

6.Xüsusi texnika.

- Su nəqliyyatı

- Hava nəqliyyatı :

1.Təyyarələr.

2.Vertolyotlar.

- Dəmir yol nəqliyyatı.

Bu nəqliyyat növləri ənənəvi nəqliyyata aiddir.Ənənəvi olmayan nəqliyyat növlərinə maqnit yastıqlar üzərində nəqliyyat , asma kanatlar

funikulyorlar və s. aiddir.

Bütün nəqliyyat növləri sırasında avtomobil nəqliyyatı istehsal dövrünü başa vurmaq və xidmət sahələrində daşınmaları intensivləşdirmək üçün nisbətən əlverişli nəqliyyat növü hesab olunur.

Azərbaycan Respublikası Prezdentinin 2003-cü il 10 iyun tarixli Fərmanı ilə “Azəravtonəqliyyat” Dövlət Konserni və “Azəravtoyol” Dövlət şirkəti ləğv edilmiş və Azərbaycan Respublikası Nəqliyyat Nazirliyi nin 2003-cü il 24 iyun tarixli 04 nömrəli əmri ilə Nazirliyin tərkibində müvafiq olaraq “Avtonəqliyyatservis” və “Yolnəqliyyatservis” Departamentləri yaradılmışdır.

Azərbaycanda avtomobil nəqliyyatının tarixi XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. 1911-ci ildə Azərbaycanda cəmi 36 ədəd avtomobil olmuşdur. Bərk örtüklü yolların uzunluğu isə cəmi 210 km idi. 1920-1930-cu illərdə əsasən neft sənayesində texnoloji və xüsusi məqsədlər üçün ixtisaslaşdırılmış avtomobil parkı yaranmağa başlamışdı. 1926-cı ildə respublikada 896 ədəd avtomobil olmuşdur, ki onlardan da 275 ədədi minik, 518 ədədi yük və 103 ədədi ixtisaslaşdırılmış avtomobillər idi. Yük avtomobillərinin 400-dən bir qədər çoxu “Azneftin” sərəncamında idi. Avtomobil parkının artması şosse yollarının uzunluğunun artmasına səbəb oldu. Həmin dövrdə şosse yollarının uzunluğu 6500 km, o cümlədən 2300 km ittifaq və respublika əhəmiyyətli yollar təşkil edirdi. Sürətlə inkişafda olan respublikanın sənaye, kənd təsərrüfatı, müdafiə və digər sahələrdə nəqliyyata tələbatının təmin olunması məqsədi ilə, çevik avtomobil təsərrüfatının yaradılması vacib tədbirlərdən biri idi. Bu məqsədlə, 1935-1936-cı illədrə respublikamızda “Soyuztrans” adlı ümumi istifadəli bir avtonəqliyyat qurumu yaradıldı. Bu idarənin nəzdində sərnişin və yük daşımaları ilə məşğul olan avtomobil dəstələri fəaliyyət göstərirdi. 1939-cu ildə Avtonəqliyyat Xalq Komissarlığı (avtomoillərin sayı 600-800 ədəd olmuşdur), 1946-cı ilin mart ayında Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyi yaradılmışdır. Avtomobil Nəqliyyatı Nazirliyi tədricən inkişaf edərək 1987-1990-cı illərdə öz zirvəsinə çatmış və onun nəzdində 140-ANM, 9-sənaye, 11-tikinti müəssisəsi olmuşdur. 1992-ci ilin fevral ayında “Azəravtonəqliyyat” Dövlət Konserni yaradılmışdır. Avtomobil nəqliyyatı vasitələri parkının tərkibi 16000 əd. yük, , 7600 əd. minik (taksi) avtomobillərindən və 5800 əd. avtobusdan ibarət olmuşdur.