Nazorat savollari:
1.
NGN tarmoqlarida qanday protokollardan foydalaniladi va
ularning vazifasi nimadan iborat?
2.
Internet tarmog’i uchun qanday protokollardan foydalaniladi, ularning
vazifasini tushuntiring
3.
Axborot xizmatlari va boshqaruv uchun qanday protokollardan
foydalaniladi va ularning vazifasi nimadan iborat?
4.
SIP va SIP-T, H.323 protokollarining asosiy xususiyatlari
nimadan iborat?
5.
SIP protokolining afzalligi va kamchiligi nimada?
6.
MEGACO /H.248 protokolining asosiy xususiyatlari nimadan
iborat?
7.
MGCP shlyuzlarni boshqarish protokolining vazifasini
tushuntiring
8. BICC, SIGTRAN protokolining asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?
114
5.
KIRISH TARMOQLARI TEXNOLOGIYALARI
5.1.
xDSL texnologiyalari
Infokommunikatsiya tizimlarining bir qancha modellari mavjud.
5.1-rasmda ko’rsatilgan model Xalqaro Elektr Aloqa Ittifoqi (ITU-T)
tomonidan tavsiya etilgan. U infokommunikatsiya tizimlariga kirish
tarmoqlarining o’rnini aniq belgilash imkonini beradi.
Mijoz
binosida
gi
uskuna
Kirish
tarmog’i
Transport
tarmog’i
Xizmat
ni
qo’llab
quvatlas
h
vositasi
5.1-rasm. ITU-T tavsiya etgan infokommunikatsiya tizimlarining modeli
Abonent binosidagi uskunaga misol, oddiy telefon apparati
(xonadon sektori) kabi apparat-dasturiy vositalarning murakkab
majmuasi-ATS idorasi (UATS), Ethernet lokal tarmog’i va boshqa
uskunalar (ishlab chiqarish sektori) bo’lishi mumkin.
Birinchi holatda kirish tarmog’i elementining funksiyasini, ikki
simli fizik zanjir deb tasavvur qilinadigan abonent liniyasi bajarishi
mumkin.
Ikkinchi holatda kirish tarmog’i tarkibiga (elektr aloqaning mavjud
tizimlari uchun): mahalliy telefon tarmoqlaridagi UATSga ulanish
uchun E1 raqamli trakti (yoki shunday traktlardan bir nechtasi), Internet
da lokal tarmoqlarni ulash uchun TCP/IP protokollari stekini qo’llab-
quvvatlovchi raqamli trakt, agar zarur bo’lsa, telefon aloqasi tarmoqlari
115
yoki Internet qo’llanilmaydigan uskunalarni ulash uchun ijaraga olingan
liniyalar kirishi mumkin.
Kirish tarmog’ining asosiy vazifasi, operatorning potensial
idorasida o’rnatilgan va tranzit tarmoqlarga mos keluvchi barcha turdagi
uskunalar orasida ishonchli va sifatli aloqani ta’minlashdan iborat.
Infokommunikatsiya
tizimlarining
uchta
elementi
mijoz
idorasidagi uskuna, t ranzit tarmoq va xizmatlarni qo’llab-quvvatlash
vositasi evolyusiyasi, kirish tarmoqlarini sifatli takomillashtirish
zaruratiga olib keldi. Bu jarayon murakkab taxlilni talab etadi.
Shubxasiz,
anchagina
katta
muammolar
kirish
tarmoqlarini
takomillashtirish bilan bog’liq.
Birinchi navbatda bu, ekspluatatsiya qilinayotgan abonent
tarmoqlarining ob’ektiv xususiyatlari bilan tushuntiriladi ya’ni narxining
yuqoriligi, ishonchlilik ko’rsatkichlari va ma’lumotlarni uzatish
sifatining pastligi, xizmatlarni qo’llab-quvvatlashni, signallarni uzatish
tezligini etarli darajada oshirishning murakkabligi. Boshqa tomondan
kirish tarmoqlarini jiddiy takomillashtirish zarur.
Birinchi variant, kirish tarmoqlarini minimal takomillashtirishni
qarab chiqadi. Bunda barcha abonent liniyalari oldin yotqizilgan, mis
simli ko’p juftlik kabellar hisobiga tashkil etiladi. Zarurat tug’ilganda
magistral yoki taqsimlangan uchastkalarning ayrim kabellari shunga
o’xshash vositalar bilan almashtiriladi. Agar kirish tarmoqlariga
konsentratorlar o’rnatilsa, oldin tanlangan ma’lum usul bo’yicha
juftliklar raqamli uzatish tizimlarida jichlashtiriladi. Shubxasiz,
tarmoqni takomillashtirishdagi dastlabki xarajatlar va uni qoplash davri
uncha katta bo’lmaydi. Albatta kelajakda operatorlarning daromadlari
116
o’sishdan to’xtaydi, chunki u yangi infokommunikatsiya xizmatlari
bozorida raqobatbardosh bo’la olmaydi.
Ikkinchi variantning farqli xususiyati, eng kamida magistral
uchastkalarda keng polosali tarmoqni qurish hisoblanadi. Bu echim,
FTTC (taqsimlovchi shkafgacha optik tola) strategiyasiga o’xshash.
Bunday echim dastlab anchagina invistitsiyani talab etadi. Qoplanadigan
davr ham birinchi variantning o’xshash qiymatlari bilan solishtirganda
ancha oshadi. Boshqa tomondan operator, keng polosali kanallarni
qo’llashga asoslangan yangi xizmatlar bozorida raqobatbardosh bo’la
oladi.
Uchinchi variant kirish tarmoqlarini radikal o’zgartirish bilan
bog’liq. Bunday echimga misol qilib, barcha ko’p juftlik kabellarni
almashtirishni
tushunish
mumkin.
Kirish
tarmoqlarini
takomillashtirishning bunday strategiyasi FTTB (binogacha– ishlab
chiqarish binosigacha yoki turar joygacha optik tola) abbreviaturasi
bilan ma’lum. Dastlabki invistitsiya qiymati va qoplanadigan davr eng
katta bo’ladi. Uchinchi variantning afzalligi, raqobatbardoshlik
potensialining maksimal darajasidan iborat.
Aloqa sohasida oxirgi mil (ingliz tilida
last mile
), provayderning
(aloqa operatorining) kirish uzeli bilan yakunlovchi (mijoz) uskunani
ulash kanalidir. Masalan, Internet tarmog’iga ulanishda xizmatlarni
taqdim
etishda
oxirgi mil bu, provayder aloqa uzeli
kommutatori portidan mijoz ofisidagi marshrutizator portigacha
bo’lgan uchastkadir.
Kommutatsiyalanadigan (dial-up, dial-ap ko’rinishidagi) ulanish
xizmati uchun oxirgi mil bu, foydalanuvchi modemi va provayder
117
modemi orasidagi uchastkadir. Oxirgi milga odatda bino ichida simlar
ajratilmaydi.
Oxirgi mil texnologiyalariga odatda xDSL, Wi-Fi, WiMax lar kiradi.
xDSL-modemlari, kirish multipleksorlari, optik tolali modemlar va
o’zgartirgichlar, radiomultipleksorlar oxirgi mil uskunalari hisoblanadi.
xDSL—effektiv
liniyaviy
kodlarni,
mikroelektronikaning
zamonaviy
yutuqlari
asosida
liniyaviy
buzilishlarni
adaptiv
korreksiyalash va signallarni raqamli qayta ishlash usullarini qo’llash
yo’li orqali mahalliy telefon tarmoqlarining abonent liniyalarini
o’tkazuvchanlik
qobiliyatini
etarli
oshirish
imkonini
beruvchi
texnologiyalar oilasi.
xDSL abbreviaturasida
Dostları ilə paylaş: |