Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

7.9.
 
Bloklarni optik kommutatsiyalash tarmoqlarida QoS
 
OBS tarmoqlarda QoSni ta’minlash signalli (zaxiralash uchun) 
protokollarni talab etadi. Shuningdek, magistral kommutator bloklari 
uchun bloklarni loyixalashtirish algoritmi zarur. Bu algoritmni asosiy 
kamchiligi shundan iboratki, yuqori ustunlikli trafikni uzatishda etarlicha 
ushlanib qolishni kiritadi. 
OBS da rejalashtirish. 
Boshqaruvchi blok bog’lamaga kelganida, mos 
kelgan ma’lumotlar bloki uchun kiruvchi zvenoda, to’lqinli kanalni aniqlash 
uchun 
to’lqinli 
kanallarni 
rejalashtirish 
algoritmi 
qo’llaniladi. 
Rejalashtiruvchiga quyidagi axborotlar zarur, blokni kelish vaqti va 
boshqaruvchi blokka nisbatan uni siljishi. Rejalashtiruvchi xar bir to’lqinli 
kanalda erishish mumkin bo’lgan vaqtli slotlarni kuzatadi. Agar bog’lamada 
FDL qo’llanilsa, ma’lumotlar blokini ushlab turish uchun bitta yoki bir 
necha FDLni tanlaydi, agar zarur bo’lsa. 
7.10.
 
Xizmat ko’rsatish sifati bilan bog’liq bo’lgan muammolar
 
Umumiy xolda muammolar ikkita kategoriyaga ajraladi [11]: 
-
tarmoq bilan bog’liq bo’lmagan; 
-
tarmoq bilan bog’liq bo’lgan. 
Tarmoq bilan bog’liq bo’lmagan muammolarga quyidagilar kiradi: O’ta 
yuklangan serverlar (masalan, Web yoki pochta), foydalanuvchilar ulanishni 
olishga urinish. Bu xolda QoS yaxshilashni umumiy yo’nalishi serverlarni 

---

201 
modernizatsiyalash xisoblanadi yoki ular orasida yuklamani optimal ajratishli 
qo’shimcha serverlarni qo’llash. 
Tarmoq ishini xatoliklari. 
Marshrutizatorlar va kommutatorlarni 
konfiguratsiyalash jarayonni murakkab va tasdiqlangan xatoliklari 
xisoblanadi. Masalan, marshrutizatsiyalash muammosiga olib keladigan 
xatolik tufayli IP-adresni dublikat konfiguratsiyasi tuzilishi 
mumkin. 
Tarmoq bilan bog’liq bo’lgan muammolar:
Qurilmalar muammosi.
Marshrutizatorlar va 
kommutatorlar 
sekundiga
million paketlarni 
qayta ishlash uchun zarur bo’lgan 
murakkab qurilma va dasturiy ta’minlangan murakkab tizim xisoblanadi.
Ulanish tarmog’ini o’tkazish qobiliyatini kamchiligi. 
Ekonomik 
tomondan xar doim past tezlikli ulanish kanallari (masalan, dial-up 
bo’yicha) 
va o’ta yuklangan 
kanallar mavjud. Berilgan muammo ko’rinishi 
uchun texnik echim oddiy va tushunarli: 
-
o’tkazish qobiliyatini qo’shish; 
-
keyingi qayta ishlash uchun trafik klassifikatsiyasi va uni turli 
markirovkasi, ya’ni trafikni ko’paytirish (policing) va chegaralashni 
(shaping) qo’llab. 
Ba’zi 
kanallarni 
o’ta 
yuklanganligi 
sababli 
trafikni 
notekis 
taqsimlanishi. 
Bu magistrallarda QoS bilan bog’liq muammolarni umumiy 
sababi. Bunday o’ta yuklangan kanallar paketlarni katta ushlanib qolish 
vaqtiga, djitter yoki paketlarni yo’qolishiga sabab bo’ladi. Tarmoqda 
bunday ‘issiq nuqtalar’ sababi quyidagilar bo’lishi mumkin: 
-
kutilmagan xolatlar, tola uzilishi yoki qurilmani rad etishi; 
-
trafik modelini o’zgarishi. Magistralda qo’shimcha o’tkazish oralig’i 

---

202 
xar doim kerakli vaqtda va kerakli joyda etarlicha bo’lmasligi 
mumkin. Masalan, Web saytga kutilmagan ulanish yoki multimediali 
trafikni rejalashtirilmagan uzatish ba’zi bir kanallarni o’ta yuklanishiga 
sabab bo’lishi mumkin. 
Yuqorida ko’rib chiqilgan muammolarni echimlariga yo’nalshni 
ko’rib chiqamiz.