12.5.
Optik elementlar bazasidagi xalqaro telekommunikatsiya
tarmoqlari
Zamonaviy biznes mamlakatlar va davlatlarni sakrab o’tdi.
Zamonaviy tadbirkor xayotning asosiy xususiyati – axborotlarni intensiv
ayirboshlashga talablardir. Axborotlarni almashinish intensivligining
ortishi va kompaniyalar faoliyatining geografik masshtablari kengayishi
xalqaro axborot tarmoqlarida spetsifik izlar qoldirmoqda.
Shu narsa ma’lum bo’ldiki, xalqaro tarmoq – axborot tarmog’i
bo’lib, uning komponetlari bir nechta mamlakatlarda joylashgandir.
Xalqaro tarmoqlarning xususiyati – aloqa liniyalaring narxlari
balandligi. Bitta mamlakat xududidagi aloqa, xalqaro liniyalardagi
aloqaga nisbatan bir darajaga arzondir, bu nisbat aloqa turlariga bog’liq
emas. Shuning uchun xalqaro tarmoqlar bilan ishlaganda axborotlarni
qisishning xar xil usullari, shuningdek terminal uskunalarining rad
etishga bardoshligini oshirish juda muxim axamiyatga egadir.
Xalqaro tarmoqlardan foydalanish bilan bog’liq yana muxim
313
muammolardan biri - telekommunikatsion standartlar, aloqa liniyalari
va
foydalanilayotgan
uskunalarning
turli
xilligidir.
Xalqaro
tarmoqlarning yana bir xususiyati ularning katta geografik masshtablar
bilan bog’liqligi va monitoring va boshqarish tizimlariga ayrimcha
talablardir.
Telekommunikatsion inrfastrukturaning
turli mamlakatlarda
rivojlanish darajasining farqi katta, bu esa o’sha
mamlakatlarda
qo’llanayotgan tizimlarda katta iz qoldiradi. Texnologiyaning juda tez
rivojlanishi bunday sharoitda qo’shimcha muammolarning paydo
bo’lishiga olib
keladi. Dunyojuda
xam
integrallashmoqda,
uni
axborotlashtirish juda katta tezlikda o’smoqda. Bundan
quyidagi
xulosani aytish mumkin – xalqaro telekommunikatsiya tarmoqlari shunday
loyixalashtirilishi kerakki, ularni bo’layotgan o’zgarishlarga ortiqcha
xarajatlarsiz tezda moslashtirish imkonyatga ega bo’lishi lozim. Xalqaro
tarmoqlar,
xususan
optik
xalqaro
tarmoqlar
juda
spetsifik
telekommunikatsion muxitdir. Bu spetsifika ulardan foydalanish xosil
bo’ladigan muammolarga va ular yychimiga o’z ta’sirini o’tkazmay
qolmaydi.
Keyingi yillarda xar xil loyixalarni amalga oshirish natijasida
umumiy uzatish tezligi 12 Gbit/s transatlantika va 6,98 Gbit/s tinch
okeani optik telekommunikatsiya tarmoqlari foydalanishga topshirilgan.
Ularning ayrimlari xaqida axborot berish mumkin. Project Yellow
loyixasi Shimoliy Amerika (Nyu-York) va Evropani (Angliya)
bog’lovchi, uzatish tezligi 320 Gbit/s dan 1,28 Tbit/s gacha
o’zgartirilishi mumkin bo’lgan, keng polosali uzunligi 6000 kilometr
suv osti magistrali; TAT-14 – WDM texnologiyasi qo’llangan 14-nchi
314
transatlantik telefon kabel tizimi. Sig’imi 640 Gbit/s, STM-
64 tizimi qo’llangan optik suv osti kabeli AQShni xalqa topologiyasi
bo’yicha Buyukbritaniya, Fransiya, Gollandiya, Germaniya va Daniya
bilan bog’lovchi magistraldir; Apollo tizimi – umumiy uzunligi
13000
kilometr,
uzatish
tezligi
3,2
Tbit/s
gacha,
AQSh,
Buyukbritaniya va Fransiyani ikkita yo’lcha bilan bog’laydigan suv osti
magistrali. Apollo tizimi optik elementlar bazasida yaratilgan nufuzli
xalqaro telekommunikatsiya tarmog’idir; Yaponiya, Gavay orollari va
AQSh bog’lovchi suv osti uzunligi 225000 kilometr TRS-5 (Trans-
Pacific Cable – 5)optik magistral; uzunligi 30500 kilometr, jumladan
28900km suv osti kabelli optik magistral Southern Cross Avstraliya,
YAngi Zelandiya, Gavay orollari va AQSHni bog’laydi; PC-1 (Pacific
Crossing 1) optik-tolali
uzunligi 21000 kilometrli xalqali tarmoq
AQSh va Osiyoni bog’laydi.
Shunday
qilib,
quyidagilarni
ta’kidlash
mumkin,
foton
texnologiyasi asosidagi telekomunikatsiya tarmog’i istiqbolli tarmoqdir;
Er shari umuman olganda yuqori tezlikli optik tolali xalqalar bilan o’rab
olingan, bu tarmoqqa ulangan istalgan milliy telekommunikatsiya
tarmog’i istalgan mamlakat telekommunikatsiya tarmog’iga kirishi
mumkin.
|