Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

BURAK Dilara Meryem ,

Danışman : Yrd. Doç. Dr. Zuhal ZEYBEK

Anabilim Dalı : Biyoloji

Programı (Varsa) : Genel Biyoloji

Mezuniyet Yılı : 2007

Tez Savunma Jürisi : Yrd. Doç. Dr. Zuhal ZEYBEK (Danışman)

Prof. Dr. Ayşın ÇOTUK

Yrd. Doç. Dr. Ayten KİMİRAN ERDEM

Yrd. Doç. Dr. Seher BİRTEKSÖZ

Yrd. Doç. Dr. Tülay AKAYLI

Ev Su Sistemlerinde Legionella Ve Serbest Yaşayan Amiplerin Araştırılması

Legionella cinsi bakteriler toprak, tatlı su, akarsu, göl suları gibi doğal ortamlarda az sayıda bulunur, buralardan otel, ev, hastanelerin duş başlıkları gibi insan yapımı su sistemlerine geçerek kolonize olurlar. Bu tip su sistemlerinde biyofilm tabakası içinde yaşayan amipler tarafından fagosite edilirler. Böylece ısı, klor, radyasyon gibi dış etkilerden korunurlar. Bu sebeple, Lejyoner hastalığı ve Pontiyak ateş etkeni olarak bilinen Legionella bakterilerinin ve çeşitli ensefalit, keratit gibi enfeksiyonlara sebep olan serbest yaşayan amiplerin ev sularında da araştırılması gerekmektedir.

Bu çalışmada ev su sistemlerindeki duş başlıklarından alınan 61 sıcak su ve 61 sürüntü örneğinde Legionella bakterileri ile serbest yaşayan amiplerin varlığı birlikte araştırılmıştır. Ayrıca Legionella bakterilerinin bulunmadığı su örneklerinde Bacillus cinsi bakterilerin görülme sıklığı ile bina ve su sistemlerinin çeşitli özelliklerinin (bina yaşı, kat sayısı, duş başlığı yaşı ve temizlik durumu, boru malzemesi, ısıtma sistemi v.b) aranan mikrooorganizmalarla olan ilişkisi incelenmiştir. Su örneklerinin toplanması esnasında ölçülen sıcaklık, pH, serbest klor miktarının Legionella bakterileri ve serbest yaşayan amiplerin varlığı ile bir ilişkisi bulunup bulunmadığı araştırılmıştır.

İncelenen 61 binanın 13’ünden (% 21.3) Legionella pneumophila (L. pneumophila), 19’undan (% 31) serbest yaşayan amipler izole edilmiştir. Bu bakteriler, su örneklerinin 12’sinde, sürüntü örneklerinin 4’ünde saptanmış, bu nedenle hem su ve hem de sürüntü örneklerinin birlikte incelenmesinin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. L. pneumophila bakterileri ile serbest yaşayan amiplerin binalardaki varlığı arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. İzole edilen L. pneumophila bakterilerinin % 87.5’inin serogrup 2-14, % 12.5’inin serogrup 1 olduğu bulunmuştur.

L. pneumophila izole edilen binaların yaşlarının 8-14 yıllık, 7-14 katlı oldukları, hepsinde su deposunun bulunduğu ve içlerinin fayansla kaplı olduğu, temizliklerinin senede 1-2 kez çamaşır suyu ile yapıldığı, son temizliğin örnek toplanmasından 1-6 ay öncesinde yapılmış olduğu saptanmıştır. Bu binalara ait duş başlıklarının 1-10 yıllık olduğu, çoğunun temizliğinin yapılmadığı, ancak temizliği yapılanlarda da L. pneumophila bakterilerinin ürediği görülmüştür. Aynı binaların borularının 5-14 yıllık ve çoğunun plastikten yapılmış olduğu öğrenilmiştir.

Serbest yaşayan amiplerin izole edildiği binaların 5-30 yıllık, 6-14 katlı olduğu, 5’inde su deposunun bulunduğu, iç yüzlerinin fayansla kaplı olduğu ve temizliklerinin 1-6 ay önce çamaşır suyu ile yapıldığı saptanmıştır. Bu binaların duş başlıklarının 1-10 yıllık olduğu, çoğunun temizliğinin yapıldığı, borularının 3-15 yıllık ve büyük kısmının plastikten yapılmış olduğu öğrenilmiştir.

L. pneumophila bakterileri ve serbest yaşayan amipler İstanbul’un Asya ve Avrupa yakasındaki farklı binalara ait örneklerden izole edilmiştir.

L. pneumophila bakterilerinin varlığı ile merkezi ısıtma sistemi arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu, serbest yaşayan amiplerin daha çok bağımsız ısıtma sisteminde bulunduğu tespit edilmiştir.

L. pneumophila bakterileri ve serbest yaşayan amiplerin ürediği su sistemlerinde sıcaklığın 45-53 ºC, pH değerinin 6-7, serbest klor miktarının 0.3 ve 0.5 ppm olduğu ölçülmüştür.

L. pneumophila bakterilerine yaz mevsimi dışında rastlandığı halde serbest yaşayan amiplere her mevsimde rastlanmıştır.

İncelenen 61 binanın 6’sından Bacillus cinsi bakteriler izole edilmiş, bunlardan 1’inin Bacillus licheniformis ve 5’inin Bacillus subtilis olduğu tespit edilmiştir. Bu bakterilerden 5’inin L. pneumophila bakterilerinin ürediği su örneklerinde ürediği tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, evlere ait kullanma sularının ve aynı noktalardan alınacak olan sürüntü örneklerinin hem L. pneumophila hem de serbest yaşayan amipler açısından araştırılması gerekmekte ve bu mikroorganizmaların konrolü ile ilgili yaptırımlara ihtiyaç duyulmaktadır.