Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

İstanbul Ayazağa-Cebeci-Çatalca Bölgeleri’ndeki Agrega Kaynaklarının Yüksek Dayanımlı Betonda Kullanılabilirliği

Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Uygulamalı Jeoloji Programı’nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. İstanbul’un Avrupa yakasındaki kumtaşları ve kireçtaşlarının jeolojik, petrografik ve mineralojik özelliklerinin yanı sıra yapılan standart agrega deneyleri ve beton deneyleri ile yüksek dayanımlı betonda agrega olarak kullanılabilirlikleri ayrıntılı bir şekilde karşılaştırılmıştır.

Çalışma, Ayazağa, Cebeci ve Çatalca Bölgeleri’nde gerçekleştirilmiştir. Ayazağa Bölgesi’ndeki kırmataş ocakları, Cendere vadisi içerisinde yer almaktadır. Bölgedeki koyu gri renkli, Devoniyen yaşlı kumtaşları incelenmiştir. Bu kumtaşları köşeli-yarı köşeli, ince-orta tanelidir. Cebeci Bölgesi’ndeki Karbonifer yaşlı kumtaşları ile kireçtaşları incelenmiştir. Kumtaşları, koyu gri renkli, köşeli-yarı köşeli orta ince tanelidir. Kireçtaşları ise, koyu gri ve mavimsi siyah renkli, yaygın sparit damarlı, sert tabakalı veya masif görünümlü, biyomikritiktir. Çatalca Bölgesindeki kırmataş ocakları, Sarıkayatepe mevkiinde bulunmaktadır. Bölge de orta-kalın tabakalanmalı, bol fosilli, mikritik kireçtaşları işletilmektedir.

Araştırmalara, ilk olarak; Ayazağa, Cebeci ve Çatalca Bölgeleri’nde arazi gözlemleriyle başlanmış ve laboratuvar çalışmaları için agrega örnekleri alınmıştır. Bu örneklerden ince kesitler hazırlanmış ve bunlar polarizan mikroskopta incelenmiştir. Ayrıca, kayaçların mineralojik bileşimlerinin belirlenmesi için XRD analizleri yapılmıştır.

Bu çalışmada, farklı agregaların beton özelliklerine etkilerini değerlendirmek amacıyla TS EN Standartlarına göre agrega deneyleri yapılmıştır. Kumtaşı ve kireçtaşı agregalarının alkali-agrega reaksiyonu yönünden değerlendirilmesi için hızlandırılmış harç çubuğu yöntemi kullanılmıştır.

Aynı agrega örnekleriyle, çimento dozajları farklı iki beton karışımı yapılmıştır. Hazırlanan beton numuneleri üzerinde taze beton deneyleri ile sertleşmiş beton deneyleri (basınç dayanımı ve yarmada çekme dayanımı) yapılmıştır. Deney sonuçlarına göre, farklı çimento dozajları ile yapılan betonların 28 günlük basınç dayanımları karşılaştırıldığında, en yüksek dayanımı Çatalca ve Cebeci kireçtaşı agregalı betonların verdiği görülmüştür.

Ayazağa, Cebeci ve Çatalca Bölgeleri’ndeki kumtaşı ve kireçtaşı agregalarının petrografik özelliklerinin yanı sıra agrega özelliklerinin de standartlarda belirtilen kabul edilebilir limitler içinde bulunması veya bu limit değerlere çok yakın olması nedeniyle yüksek dayanımlı beton agregası olarak kullanılmaları uygundur.