Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

BOYANAY Kemal Özgür
Tez Adı : Turunçgil Yapraklarından Çeşitli Ayırma Yöntemleri ile Uçucu Yağ Eldesi ve Bileşiminin İncelenmesi

Danışman : Prof. Dr. Şah İsmail KIRBAŞLAR

Anabilim Dalı : Kimya Mühendisliği

Programı : Temel İşlemler ve Termodinamik

Mezuniyet Yılı : 2013

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Şah İsmail KIRBAŞLAR

Prof. Dr. Umur DRAMUR

Doç. Dr. Mehmet BİLGİN

Doç. Dr. Erol İNCE

Yrd. Doç. Dr. Tuba ŞERBETÇİ

Turunçgil Yapraklarından Çeşitli Ayırma Yöntemleri ile Uçucu Yağ

Eldesi ve Bileşiminin İncelenmesi
Türkiye’de yılda yaklaşık olarak 2.700.000 ton civarında turunçgil üretimi yapılmaktadır. Bu üretim dünya turunçgil üretiminin yaklaşık % 3’nü oluşturmaktadır ve Türkiye bu üretim miktarı ile dünya sıralamasında ilk 10 ülke arasında yer almaktadır. Yetiştirilen başlıca turunçgil türleri portakal, mandalina, greyfurt, limon ve turunçtur. Türkiye’de turunçgil üretimi yaygın olarak yapılmasına rağmen bu meyvelerden uçucu yağ elde edilmesi yaygınlaşmamıştır. Portakal yağı Brezilya, İngiltere, Fransa, İsrail ve Hollanda; limon yağı ise İngiltere, İspanya, Brezilya, İtalya ve Almanya gibi ülkelerden ithal edilmektedir.
Bu çalışmada Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü turunçgil üretim sahasında yetiştirilen Interdonato limon, yerli mandalina ve turunç ağaçlarının yapraklarından su destilasyonu (SD) ve süperkritik akışkan ekstraksiyonu (SCFE) yöntemleri kullanılarak uçucu yağ ve özütler elde edilmiştir. SD yöntemi kullanılarak elde edilen uçucu yağların kimyasal yapısı Gaz Kromatografisi/Kütle Spektroskopisi yöntemi kullanılarak aydınlatılmıştır. Ayrıca elde edilen uçucu yağ ve özütlerin antioksidan kapasiteleri DPPH yöntemi; özütlerin toplam fenolik madde içerikleri ise Folin-Ciocalteu yöntemi ile belirlenmiştir.
Interdonato limon yapraklarından elde edilen uçucu yağda toplam 51 bileşen tespit edilmiştir. Bu uçucu yağın kimyasal bileşiminin % 63,56’sını monoterpen hidrokarbonlar, % 0,63’ünü seskiterpen hidrokarbonlar ve % 35,64’ünü de oksijenli bileşikler oluşturmaktadır. Turunç yapraklarından elde edilen uçucu yağ toplam 48 bileşenden oluşmaktadır. Bu uçucu yağın en büyük kısmını (% 92,48) oksijenli bileşikler oluşturmaktadır. Geri kalan kısmının % 6,77’sini monoterpen hidrokarbonlar; % 0,64’ünü de seskiterpen hidrokarbonlar oluşturmaktadır. Yerli mandalina yapraklarından elde edilen uçucu yağda ise toplam 41 bileşen tespit edilmiştir. Bu uçucu yağın % 55,58’ini diğer iki yağda bulunmayan ve karakteristik kokuya fazlaca katkısı olan metil-N-metil antranilat bileşiği oluşturmaktadır. Yağın % 42,00’ını monoterpen hidrokarbonlar; % 1,24’ünü seskiterpen hidrokarbonlar ve % 56,68’ini oksijenli bileşikler oluşturmaktadır.
Uçucu yağ ve özütlerin antioksidan kapasiteleri incelendiğinde yerli mandalinadan elde edilen ürünlerin en fazla oranda antioksidan etki gösterdikleri görülmektedir. Bu durum Interdonato limon yapraklarından elde edilen ürünlerde en düşük seviyededir. Toplam fenolik madde miktarlarının ise genel olarak antioksidan kapasiteleriyle paralellik gösterdiği söylenebilir. En yüksek fenolik madde içeriği yerli mandalinadan elde edilen ürünlerdeyken, en düşük seviye ise Interdonato limon yapraklarından elde edilen ürünlerdedir.