Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

Aktif Protein C ve COX Enzimlerinin Septik Sıçan Kortikal Böbrek

Perfüzyonu ve Glukoz Taşıyıcıları Üzerine Etkileri

Sepsis, Gram (-) veya (+) bakterilerin salgıladıkları endotoksinler veya ekzotoksinler tarafından başlatılan, monosit, makrofaj, endotel hücreleri ve nötrofillerin aşırı uyarılmasıyla birlikte, bu hücreler tarafından salgılanan inflamatuvar maddelerce oluşturulan doku hasarı ve çoklu organ hasarını kapsayan, sistemik inflamatuvar cevap olarak tanımlanmaktadır.

Siklooksijenaz (COX)’lar, prostaglandin (PG) biyosentezinde hız sınırlayıcı enzimlerdir. Prostaglandinler birçok hücresel ve fizyolojik olaya aracılık eden otokrin ve parakrin hormonların farklı bir grubudur. COX; COX-1, COX-2 ve COX-3 olarak bilinen üç izoform halinde bulunur. COX-2 inflamasyon öncüsü olup, farklı hücre tiplerindeki mitojenler, tümör destekleyicileri, sitokinler ve büyüme faktörleri tarafından uyarılabilen, transkripsiyonel ve posttranslasyonel düzeylerde kontrol edilen bir enzimdir.

Protein C, vitamin K bağımlı kan koagülasyon proteinleri ailesinin bir üyesidir. Trombin/Trombomodulin kompleksi tarafından aktif formu olan aktif protein C (APC)’ye dönüştürülür. APC’nin antikoagülan, koagülasyon faktörleri Va ve VIIIa’nın inaktivasyonu, trombin oluşumunun inhibisyonu gibi birçok etkileri vardır ve günümüzde, septik şok ve şiddetli sepsis tedavisinde kullanılmaktadır.

Bu çalışma, aktif protein C ve siklooksijenaz enzimleri inhibitörü indometazin’ in septik sıçan kardiyak fonksiyonları ile böbrek kortikal kan akımı ve böbrek proksimal tübül glikoz taşıyıcısı SGLT-2’ nin gen anlatımı üzerine etkilerini değerlendirmek üzere yapılmıştır.

Çalışmada 3 aylık 48 adet erkek Sprague Dawley (250-300 g) sıçan kullanıldı. Hayvanlar, her biri 6 bireyden oluşan, 4’ü kontrol ve 4’ü septik olmak üzere toplam 8 gruba ayrıldı. Anestezi altında, sepsis oluşumu için 10 mg/kg Escherichia coli lipopolisakkariti (LPS), %1 dimetilsülfoksit (DMSO), özgül olmayan siklooksijenaz (COX) inhibitörü indometazin (5 mg/kg, iv) ve 1.5 saat boyunca 15 ml/kg Ringer laktat solüsyonu içerisinde çözünmüş olarak aktif protein C (33 µg/kg, iv) ile bunların kombinasyonları intravenöz (iv) olarak uygulandı. Kontrol grubuna sadece 0,5 ml % 0.9 fizyolojik tuzlu su (FTS) içerisinde %1 DMSO verilirken, diğer gruba 0,5 ml FTS ile %1 DMSO’da çözülen indometazin 15 dakika içerisinde infüzyon pompası aracılığı ile verildi. Deney süresince hayvanların renal kan akımı, arteriyal kan basıncı ve kalp vurumları kaydedildi. Deney sonunda doku örneklerinden immünohistokimyasal olarak karaciğer yağ asidi bağlayıcı protein (L-FABP), interlökin-6 (IL-6), uyarılabilir nitrik oksit sentaz (iNOS) ve miyeloperoksidaz (MPO) immünreaktiviteleri, biyokimyasal olarak ise doku homojenatlarında TNF-, COX ve nitrit/nitrat dağılımları ELISA yöntemiyle ölçüldü.

Çalışmada, gerek APC ve İndometazin’in gerekse bunların kombinasyonlarının uygulanmasının, ortalama arteriyal basınç (OAB) (p<0.01), sistolik basınç (p<0.05), diyastolik basınç (p<0.001) ve böbrek kortikal kan akımının (p<0.05) LPS ile düşen değerlerini anlamlı derecede düzelttiği tespit edilmiştir. LPS grubuna göre, immünohistokimyasal olarak böbrek IL-6, iNOS, L-FABP ve MPO reaktivitesinin APC, indometazin ve bunların kombinasyonu ile düşürüldüğü, artan SGLT-2 gen anlatımının ise normal değerlere indirildiği belirlenmiştir.

Sonuç olarak bu çalışma ile APC ve indometazin’in ayrı ayrı ve birlikte uygulanmasının septik sıçan hemodinamik değerlerini ve böbrek kan akımını düzeltebildiği, inflamasyon öncüsü sitokinlerin artan seviyelerini ve bunların yol açtığı böbrek hasarını düşürdüğü gösterilmiştir. Son olarak bu maddelerin bozulan glikoz metabolizmasını ve özellikle SGLT-2 anlatımını düzenlediği belirlenmiştir.