Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

KIZILDERE Ayçe Ezgi
Danışman : Yard. Doç. Dr. Nurgül ERDEM

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Adnan UZUN,

: Yard. Doç. Dr. Nurgül ERDEM,

: Doç. Dr. Nur URFALIOĞLU,

: Prof. Dr. Hüseyin DİRİK,

: Prof. Dr. Kamil ŞENGÖNÜL.

Sanat Akımları Açısından Türkiye Ve Diğer Ülkelerdeki Başlıca Parklar (19. Yüzyıl Ve 21. Yüzyıl Arası)

Araştırmada geçmişten günümüze uzanan 19. yüzyıl ve 21. yüzyıl arası başlıca park örnekleri incelenmiştir. Park kavramının ilk çıkış noktasından bu yana, eski sanat akımlarından günümüz sanat akımlarına ve tema parklarına değinilmiş, park kavramının çeşitli açılardan değerlendirmesi yapılmıştır.

Çağlar boyu süre gelen yeşil alan ihtiyacı zaman içerisinde bahçelerden parklara kadar uzanmaktadır. Sanayileşme kültürü arasında sıkışan 21. yüzyıl insanının parklara ne derecede ihtiyaç duyduğu, bu mekanları nasıl kullandığı, modernleşme süreci içerisindeki yeni tasarım biçimleri, temalandırılmış parkların ne derece başarılı olduğu, kitleler üzerinde etkili olup olmadığı ortaya konulmuştur.

Genel bilgiler bölümünde, birinci olarak tarihsel park ve sanat kavramı işlenmiştir. Park kavramı, sınıflandırma örnekleri, standartları ve işlevleri anlatılmıştır. Çevreye ve insanlara olan faydaları ve ilişkileri ortaya konmuş, tasarım kriterleri işlenmiş, kent içindeki önemine değinilmiştir.

Parklardaki sanat kavramı ilkçağdan 19. yüzyıl’a kadar ve 19. yüzyıl’dan 21. yüzyıl’a kadar olmak üzere iki aşamada incelenmiştir. İlk çağ ve 19. yüzyıl arasındaki sanat anlayışı Klasizm, Romantizm, Neoklasizm, Naturalizm akımlarıyla, 19. yüzyıl’dan günümüze kadarki sanat anlayışı, Konstrüktivizm, Arts and Crafts, Art Nouveau, Empresyonizm, Art Deco, Bauhause, De Stijl, Modernizm, Post Modernizm, Soyut Sanat, Ekspresyonizm, Pop Art, Land Art, Minimalizm, Dekonstrüktivizm, Kübizm, Futurizm, Sürrealizm akımlarıyla kronolojik olarak anlatılmıştır.

Çoğunluğu resim, heykel, grafik, mimarlık alanlarında yoğunluk gösteren sanat akımlarının etkileri, bu konuda kaynağın az olduğu peyzaj mimarlığı alanlarına uyarlanmıştır.

Ardından tema parkları incelenmiştir. İkinci olarak, çağdaş parklar ve türleri, tema parkları başlığı altında incelenmiştir. Tema parkları sınıflandırılmış, Eğlence - Macera Ağırlıklı Tema Parkları başlığı altında De Efteling Parkı, Disneyland, Harikalar Diyarı Parkı, Nasu Highland Parkı incelenmiş, Sanatsal ve Kültürel Ağırlıklı Tema Parkları başlığı altında, Heykel Parkları kategorisinde, Değirmendere Heykel Parkı, Hakone Heykel Parkı, Storm King Sanat Parkı, Kültür Parkları kategorisinde ise Polonezya Kültür Parkı ve Tjapukai Aboriginal Kültür Parkı incelenmiştir.

Bulgular bölümünde, genel bilgiler bölümünde anlatılan sanat akımları Dünyadan ve Türkiye’den belli başlı parklar üzerinde incelenmiştir. Dünyadan, Central Park, Birkenhead Park, Hyde Park, Regent’s Park, Richmond Park, Bercy Parkı, Buttes Chaumont Park, Citroen Park, La Villette Park, Mont Souris Park, Park Guell, Park Pinar de Perruquet incelenmiş, Türkiye’den ise Adapark, Altınpark, Baltalimanı Japon Parkı, Bursa Soğanlı Botanik Parkı, Etiler Sanatçılar Parkı, Gençlik Parkı, Göztepe 60. Yıl Parkı, Gülhane Parkı, Maçka Demokrasi Parkı, Özgürlük Parkı,Topkapı Şehir Parkı incelenmiştir. Seçilen bu parklar, genel olarak kendi içinde özel bir örnek oluşturan, yapıldığı dönemin izlerini (stil) taşıyan veya bir ana tema doğrultusunda yapılmış sanatsal parklardır. Parklar, konumu, yüzölçümü, yapım tarihi, tasarımcısı, sosyal ve fiziksel özellikleri, fonksiyon alanları, donatıları, güvenlik önlemleri ve bünyesindeki tasarımsal eksikliklerin belirtildiği tablolar yardımıyla değerlendirilmiş ve park içerisinde kullanılan sanat akımları ortaya konulmuştur.

Sonuç bölümünde araştırmada anlatılan tüm örneklerin genel bir sentezi yapılmış, 19. ve 21. yüzyıllar arası parkların sanatsal durumları iki ayrı tablo ile ortaya konulmuştur. Sanatsal içerikli parkların kitleler üzerinde oluşturduğu olumlu etkiler, kimliksiz parkların yarattığı olumlu ve olumsuz etkiler tartışılmıştır. Bu konuda Türkiye’deki parkların yurt dışındaki parklarla kıyaslaması yapılmış, park anlayışı açısından eksiklikler tespit edilmiş, öneriler sunulmuştur.

Bu çalışma ile literatür araştırması yapılması ile açığa çıkan veriler ışığında Türkiye’de yapılacak olan uygulamalara yol gösterici olması ve bu konuda yeni oluşacak literatürlere ışık tutmasıdır.