Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

YANAZ Zeynep
Danışman : Prof. Dr. Hayati FİLİK

Anabilim Dalı : Kimya

Programı : Analitik Kimya

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Hayati FİLİK (Danışman)

Prof. Dr. İzzet TOR

Prof. Dr. Esma TÜTEM

Prof. Dr. Birsen DEMİRATA ÖZTÜRK

Doç. Dr. Kevser SÖZGEN BAŞKAN

Fiber Optik Kurşun Sensörünün Araştırılması

Kurşun bütün yaşam boyunca vücutta biriken toksik bir metaldir. Kurşun metali yiyeceklerde, içeceklerde, gıdada, toz boya parçacıklarında, doğal sularda, kristal cam eşyalarda bulunmaktadır ve özellikle asitli alkolsüz içecekler kurşunun organizmaya taşınmasında büyük rol oynamaktadır. Kurşun birikiminin temel sebeplerinden biri otomobil eksozları iken diğeri ise ekinlerde ve endüstriyel ürünlerde böcek öldürücü olarak kullanılan kurşun arsenat bileşikleridir.

Kurşun zehirlenmesi (plumbism), özellikle sanayi kuruluşlarında çalışan bireyler olmak üzere, tüm kent yaşamı içerisindeki insanları etkilemektedir. Plansız kentleşme ve sanayileşmenin sonucu kurşun düzeyi, yalnız yetişkinler için değil, bebek ve çocuklarda da gelişim bozukluklarına yol açmaktadır. Özellikle kurşunlu benzinle çalışan araçlar, yoğun trafik olan kentlerimizde kronik bir zehirlenme süreci ortaya çıkarmaktadır. Çok değişik amaçlar için kullanılan ve toksik özelliğe sahip olan kurşunun, çevre ve insan sağlığı açısından analizi oldukça önemlidir.

Litaratürde eser miktardaki kurşun analizleri için ICP-MS, GFAAS, ICP-AES ve FAAS gibi spektrometrik teknikler mevcuttur. Litaratürde yer alan bu teknikler pahalı ve kullanıcının yeterli bilgi ve donanımını gerektirerek sadece laboratuar ortamında analiz yapmaya olanak sağlarlar. Yerinde veya alan analizleri için bu teknikler uygun değildir. İşte bu noktada hazırlanışı ve kullanımı oldukça kolay ve maliyeti ucuz olan optik sensöre ihtiyaç duyulmaktadır. Son zamanlarda kurşun tayini ile ilgili çeşitli optik sensörler üzerinde çalışmalar artmıştır.

Bu çalışmada Pb(II)’ nin reflektans spektrometrik analizi için, 2,7-bis(2-arsenofenilazo)1,8-dihidroksinaftilen-3,6-disülfonik asid, bilinen adıyla Arsenazo-III (ASA III) ligandının Amberlit XAD-16 üzerine immobilize edilmesine dayalı fiber optik kurşun sensörü geliştirildi. Analit elementi ile reaksiyon öncesi ve sonrası maksimum reflektans farklılığı 664.64 nm de elde edildi. Yapılan tüm çalışmalarda reflektans ölçümleri bu dalga boyunda (λ=664.64 nm) gerçekleştirildi. Optimum cevap pH=5.0’ de elde edildi. Pb(II)’ nin konsantrasyon aralığı 0.06–20.7 ppm, LOD: 0.01 ppm bulundu. Aynı ortamda var olan iyonların tolerans limitleri araştırıldı. Sensörün cevap süresi 2.07 ppm Pb(II) ile 5 defa tekrarlandı ve R.S.D. % 0.23 bulundu. Sensör, 0.1 M HNO3 ile muamele sonucunda kolayca rejenere edildi. Elde edilen sensör Pb(II) analizi için cam ve benzin örneklerine uygulandı ve başarılı sonuçlar elde edildi.