Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

GÜNGÖR Nilay
Danışman : Yard. Doç. Dr. Kubilay GÜÇLÜ

Anabilim Dalı : Kimya

Programı : Analitik Kimya

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Yard. Doç. Dr. Kubilay GÜÇLÜ

Prof. Dr. Reşat APAK

Prof. Dr. Esma TÜTEM

Prof. Dr. İzzet TOR

Prof. Dr. Birsen DEMİRATA ÖZTÜRK

Spektrofotometrik CUPRAC yönteminin tiyol grubu içeren antioksidan bileşiklere uygulanması

Oksijen, insan vücudunda solunum zinciri içinde singlet oksijen, süperoksit anyonu ve hidroksil radikalleri vb. reaktif oksijen türleri (ROS) oluşturmaktadır. Antioksidanlar bu serbest radikallerin olumsuz etkilerini önemli ölçüde azaltabilen bileşiklerdir. İşte bu nedenle toplam antioksidan kapasite tayinleri önemlidir. Tiyol grubu içeren bileşikler, kuvvetli antioksidanların önemli bir grubunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda bu tez çalışmasının amacı; spektrofotometrik CUPRAC (Bakır(II) İyonu İndirgeyici Antioksidan Kapasite Tayini) yönteminin tiyol grubu içeren antioksidan bileşiklere uygulanarak bu bileşiklerin antioksidan kapasitelerinin belirlenmesi ve bulunan bu değerlerin referans yöntemlerle elde edilen değerlerle karşılaştırılarak doğruluğunun ispatlanmasıdır.

Bu kapsamda tiyol grubu içeren bileşiklere CUPRAC yöntemi uygulanarak her bir bileşiğin antioksidan kapasiteleri belirlenmiş ve bu bileşiklerin TEAC (troloks eşdeğeri antioksidan kapasite) değerleri tespit edilmiştir. Bu verilere göre; CUPRAC yöntemine göre tiyol grubu içeren bileşiklerin antioksidan kapasiteleri büyükten küçüğe doğru şu şekilde sıralanmaktadır: 1,4-ditiyoeritritol (DTE), indirgenmiş glutatyon (GSH), dihidrolipoik asit (DHLA), homosistein, N-asetil sistein (NAC), sistein, sisteamin, glutatyon etil ester (GSHEE). Sentetik karışım çözeltileri hazırlanarak bu sentetik karışımların beklenen ve gözlenen antioksidan kapasiteleri mM troloks (TR) ekivalenti cinsinden hesaplanıp birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Beklenen ve deneysel olarak ölçülen CUPRAC kapasitelerinin genellikle birbiriyle uyumlu olduğu gözlenmiştir. CUPRAC yöntemi için standart katkı çalışmaları yapılarak herhangi bir kimyasal etkileşimin (Beer Kanunu’ndan kimyasal sapma) olmadığı gözlenmiştir. CUPRAC yöntemiyle elde edilen sonuçlar ABTS ve FRAP yöntemleriyle karşılaştırılmıştır. ‘In vivo’ koşullarda önemli bir tiyol (-SH) grubu antioksidanı olan glutatyonun CUPRAC yöntemine göre elde edilen TEAC değeri 0.57 olarak belirlenmiştir. Glutatyonun ABTS yöntemine göre elde edilen TEAC değeri ise 1.51 olarak bulunmuştur. ABTS yöntemiyle bulunan bu değer glutatyonun fizyolojik koşullar altında beklenen tersinebilir 1-e indirgen karakteriyle (2GSH ↔ GSSG + 2H⁺ + 2e^-) uyum göstermemektedir. Yüksek konsantrasyonlarda çalışılmasına rağmen glutatyonun FRAP yöntemine göre elde edilen TEAC değeri ise 0.07 olarak bulunmuştur.

Tiyol grubu antioksidan bileşikler içeren ilaç örneklerine CUPRAC yöntemi ve ters faz HPLC (Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi) referans yöntemi uygulanarak elde edilen sonuçların karşılaştırılması yapılmıştır. N-asetil sistein içeren Brunac göz damlası, Trom ve Mentopin efervesan tabletlerin HPLC yöntemi ile analizi yapılarak bu ilaçlarda bulunan bileşiklerin (NAC ve askorbik asit: AA) konsantrasyonları belirlenmiş ve CUPRAC yöntemiyle uyumlu sonuçlar elde edilmiştir.